Bài giảng Tiết 111: Câu trần thuật đơn

TiÕt 111 Ph©n biÖt thµnh phÇn chÝnh víi thµnh phÇn phô cña c©u? Cho mét vÝ dô minh ho¹. Thµnh phÇn chÝnh cña c©u lµ nh÷ng thµnh phÇn b¾t buéc ph¶i cã mÆt ®Ó c©u cã cÊu t¹o hoµn chØnh vµ diÔn ®¹t ®­îc mét ý trän vÑn. Thµnh phÇn phô lµ thµnh phÇn kh«ng b¾t buéc cã mÆt. Ví dụ: (Hôm nay) các em /đều đi học đầy đủ. C V KiÓm tra bµi cò I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n 1.VÝ dô: ( SGK/101) Ch­a nghe hÕt c©u, t«i ®· hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi. Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng: Høc! Th«ng ng¸ch sang nhµ ta? DÔ nghe nhØ! Chó mµy h«i nh­ có mÌo thÕ nµy, ta nµo chÞu ®­îc. Th«i, im c¸i ®iÖu h¸t m­a dÇm sïi sôt Êy ®i. §µo tæ n«ng th× cho chÕt! T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m. ( Tô Hoài ) Đoạn trích có 9 câu. (1) (2) (4) (7) (5) (9) (8) (6) (3) Đọc đoạn trích sau: §o¹n trÝch trªn gåm mÊy c©u ? C¸c c©u trong ®o¹n trÝch ®­îc dïng làm g× ? Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kÓ Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nªu ý kiÕn Cầu khiến Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến Mục đích nói TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? Kể Bộc lộ cảm xúc Tả, kÓ Hỏi Bộc lộ cảm xúc Nªu ý kiÕn Cầu khiến Bộc lộ cảm xúc Kể và nêu ý kiến Dựa vào kiến thức đã học ở tiểu học, em hãy phân loại câu theo mục đích nói? Mục đích nói - Câu trần thuật(câu kể) :Câu 1,2,6,9 - Câu nghi vấn (câu hỏi) :4 - Câu cảm thán : câu 3,5,8 - Câu cầu khiến :câu 7 TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu trần thuật Câu nghi vấn câu cảm thán câu cảm thán câu cảm thán câu cầu khiến I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 1.VÝ dô: ( SGK/101) (1) Ch­a nghe hÕt c©u , t«i ®· hÕch răng lên, x× mét h¬i râ dµi. (2) Råi, víi ®iÖu bé khinh khØnh, t«i m¾ng. (6) Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được. (9) Tôi về, không một chút bận tâm. ?X¸c ®Þnh chñ ng÷, vÞ ng÷ cña c¸c c©u trÇn thuËt võa t×m ®­îc. CN VN CN VN CN VN VN CN CN VN ? XÕp c¸c c©u trÇn thuËt võa t×m ®­îc thµnh hai lo¹i: Câu do 2 hoặc nhiều cụm C - V sóng đôi (C-V, C-V) tạo thành? Câu do 1 cụm C - V tạo thành? câu 6 Câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V sóng đôi (C-V,C-V) tạo thành : -Câu do 1 cụm C-V tạo thành: TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n câu 1; 2; 9 9 T«i vÒ, kh«ng mét chót bËn t©m. // // // I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 1.VÝ dô: 1,2,9 lµ c©u trÇn thuËt ®¬n 1 Ch­a nghe hÕt c©u, t«i ®· hÕch r¨ng lªn x× mét h¬i râ dµi. 2 Råi, víi bé ®iÖu khinh khØnh, t«i m¾ng: C V C V C V C©u 1, 2, 9 Xét về cấu tạo: Là câu đơn(chỉ cómột cụm C-V) TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n Xét về mục đích nói :(dùng để giới thiệu,kể, tả, nêu ý kiến) I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 1.VÝ dô: ( SGK/101) 2. Ghi nhớ. (SGK/101) Em hiÓu thÕ nµo lµ c©u trÇn thuËt ®¬n ? TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n C©u trÇn thuËt ®¬n lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu, t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÖc sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn. Ví dụ: - Mai, Hoa, Thảo đều là học sinh chăm ngoan. C1 C2 C3 V - Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người. C V1 V2 V3 Lưu ý Xác định chủ ngữ-vị ngữ trong các câu sau: Câu trần thuật đơn có thể có một hay nhiều chủ ngữ hoặc một hay nhiều vị ngữ. / / TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 1. Bài tập 1(101) Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích dưới đây? Cho biết những câu trần thuật đơn ấy được dùng làm gì? (1)Ngày thứ 5 trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (2) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì, sau mỗi lần giông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.(3) Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nước biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.(4) Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong một ngày động bão, thì nay lưới càng thêm nặng mẽ cá giã đôi. (Nguyễn Tuân) II. Luyện tập: I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n Trả lời: Các câu trần thuật đơn (1) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo sáng sủa. Từ khi có vịnh bắc bộ và từ khi có quần đảo Cô Tô mang lấy dấu hiệu của sự sống con người thì sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy.  Giới thiệu vẻ đẹp của Cô Tô TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n  Nªu ý kiÕn nhËn xÐt vÒ vÎ ®Ñp trong s¸ng cña C« T« sau trËn b·o. II. Luyện tập: 1. Bài tập 1: I. C©u trÇn thuËt ®¬n lµ g×? 2.Bài tập 2: Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và có tác dụng gì? Ngày xưa, ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long nữ, tên là Lạc Long Quân (Con Rồng, cháu Tiên) b) Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ. ( Ếch ngồi đáy giếng) c) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh) TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n II. Luyện tập: Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : Lạc Long Quân Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh : con ếch Câu trần thuật đơn - giới thiệu nhân vật chÝnh :bà đỡ Trần Câu trần thuật đơn có dạng : CÓ + CỤM DT; LÀ + CỤM DT 3.Bµi tËp 3 : (SGK/102) So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh ë bµi tËp 3 phÇn a và phÇn b víi c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt ë c¸c c©u trong bµi tËp 2 (T102). TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n II. Luyện tập: th¶o luËn nhãm - Thêi gian : 5 phót Giới thiệu ngay nhân vật chính Giới thiệu nhân vật phụ trước rồi từ những việc làm của nhân vật phụ mới giới thiệu nhân vật chính So s¸nh c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt chÝnh ë 2 bµi tËp TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n b. Hïng V­¬ng thø m­êi t¸m cã mét ng­êi con g¸i tªn lµ MÞ N­¬ng, ng­êi ®Ñp nh­ hoa, tÝnh nÕt hiÒn dÞu. Vua cha yªu th­¬ng nµng hÕt mùc, muèn kÐn cho con mét ng­êi chång thËt xøng ®¸ng. ( Sơn Tinh, Thủy Tinh ) 4. Bµi tËp 4 (SGK/105) Ngoµi t¸c dông giíi thiÖu nh©n vËt, nh÷ng c©u më ®Çu sau ®©y cßn cã t¸c dông gì ? X­a cã mét ng­êi thî méc dèc hÕt vèn trong nhµ ra mua gç ®Ó lµm nghÒ ®Ïo cµy. ( §Ïo cµy gi÷a ®­êng) b) Ng­êi kiÕm cñi tªn mç ë huyÖn L¹ng Giang, ®ang bæ cñi ë s­ên nói, thÊy d­íi thung lòng phÝa xa, c©y cá lay ®éng kh«ng ngít míi v¸c bóa ®Õn xem, thÊy con hæ tr¸n tr¾ng, cói ®Çu cµo bíi ®Êt, nh¶y lªn, vËt xuèng, thØnh tho¶ng lÊy tay mãc häng, më miÖng nhe cái r¨ng, m¸u me, nhớt d·i trµo ra. ( Vò Trinh ) Câu mở đầu ngoài giới thiệu nhân vật còn miªu t¶ ho¹t ®éng cña c¸c nh©n vËt: - Ng­êi thî méc: dèc vèn mua gç ®Ó ®Ïo cµy - Ng­êi kiÕm cñi: ®ang bæ cñi, thÊy con hæ, v¸c bóa đến xem… II. LuyÖn tËp. TiÕt 111: c©u trÇn thuËt ®¬n Câu 1: C©u trÇn thuËt ®¬n lµ : A. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó béc lé c¶m xóc. B. Lµ lo¹i c©u do mét cum C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó cÇu khiÕn. C. Lµ lo¹i c©u do mét côm C - V t¹o thµnh, dïng ®Ó giíi thiÖu , t¶ hoÆc kÓ vÒ mét sù viÕc, sù vËt hay ®Ó nªu mét ý kiÕn . D. Lµ lo¹i c©u do mét côm C-V t¹o thµnh, dïng ®Ó hái Bµi tËp Tr¾c nghiÖm Câu 2: C©u “Tr­êng cña em mang tªn ng­êi anh hïng Vâ ThÞ S¸u” thuéc kiÓu c©u nµo ? A. C©u trÇn thuËt ®¬n. B. C©u nghi vÊn. C. C©u cÇu khiÕn. D. C©u c¶m th¸n. C © u Ç r t C©u 3 : §©y lµ mét d·y ch÷ bÝ mËt gåm 15 ch÷ c¸i ? n t h u Ë t ® ¬ n Dùa vµo bøc h×nh d­íi ®©y, ®Æt c¸c c©u trÇn thuËt ®¬n Hoµn thiÖn c¸c bµi tËp ChuÈn bÞ bµi : C©u trÇn thuËt ®¬n cã tõ Lµ - So¹n : Lßng yªu n­íc