Bài giảng Tiết 110: Hội thoại

` GV thùc hiƯn: TRỊNH QUANG HƯNG TRƯỜNG THCS BÌNH KHÊ Xác định hành động nói của các câu sau: Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến. (2) Hôm nay là bài học Pháp văn cuối cùng của các con. (3) Thầy mong các con hết sức chú ý. (Buổi học cuối cùng) Tiết 110: HỘI THOẠI Câu 1: Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích đã cho là quan hệ gì? Ai ở vai trên? Ai ở vai dưới? I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI Đọc ví dụ sách giáo khoa và trả lời các câu hỏi sau? Quan hệ gia tộc Người cơ của Hồng: ở vị trí vai trên Chú bé Hồng : ở vị trí vai dưới 1. Khảo sát, phân tích ngữ liệu Câu 2: Cách ứng xử của người cơ cĩ gì đáng chê trách? - Với quan hệ gia tộc, người cơ đã xử sự khơng đúng với thái độ chân thành, thiện chí của tình cảm ruột thịt. - Với tư cách là người lớn tuổi, vai bề trên, người cơ đã khơng cĩ thái độ đúng mực của người lớn đối với trẻ em. Tiết 110: HỘI THOẠI I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI Câu 3: Tìm chi tiết cho thấy nhân vật chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ thái độ lễ phép? …tơi cúi đầu khơng đáp …tơi lại im lặng cúi đầu xuống đất…cổ họng tơi đã nghẹn ứ khĩc khơng ra tiếng Tiết 110: HỘI THOẠI I.VAI XÃ HỘI TRONG HỘI THOẠI Vì sao Hồng phải làm như vậy? Vì Hồng là người thuộc vai dưới, cĩ bổn phận tơn trọng người trên. 2. GHI NHỚ Mét häc sinh líp 8 ë nhµ (trong gia đình) ë trưêng (ngoµi x· héi) ¤ng bµ Cha mĐ Anh chÞ Em ThÇy c« Anh chÞ khèi 9 B¹n cïng khèi C¸c em khèi 6,7 Ch¸u Con Em Anh-chÞ Häc trß Em B¹n bÌ Anh-chÞ * C¸c mèi quan hƯ cđa vai x· héi. Vai d­íi Vai trªn Vai d­íi Vai ngang hµng Vai trªn Đa d¹ng 2. GHI NHỚ Ghi nhí * Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại. Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội: + Quan hệ trên – dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội); + Quan hệ thân – sơ (theo mức độ quen biết, thân tình) * Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp. II.Luyện tập: Các chi tiết thể hiện sự nghiêm khắc: Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà khơng biết lo, thấy nước nhục mà khơng biết thẹn… Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủ…Ta viết bài hịch này để các ngươi biết bụng ta. Các chi tiết biểu hiện sự khoan dung Bài tập 2: Đọc đoạn trích trong SGK và thực hiện theo yêu cầu câu hỏi: a/Dựa vào đoạn trích và những điều đã biết về chuyện “Lão Hạc”, hãy xác định vai xã hội của 2 nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên! Xét về điạ vị xã hội Xét về tuổi tác Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo: - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung sướng. - Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.      Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo: - Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xướng đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước. -  Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác. (Nam Cao, Lão Hạc) b.     Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc. b/ Tìm những chi tiết trong lời hội thoại của nhân vật, qua lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ơng giáo đối với Lão Hạc? Trong cử chỉ: Ơng giáo nĩi với Lão Hạc những lời lẽ ơn tồn, thân mật nắm lấy vai lão, mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai. Trong lời lẽ: - gọi “cụ” xưng hơ gộp: “ ơng - con mình” thể hiện sự kính trọng người già - xưng là “tơi”  thể hiện quan hệ bình đẳng. Tơi nắm lấy cái vai gầy của lão, ơn tồn bảo: - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng; bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào… thế là sung sướng. - Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng.      Lão nói xong lại cười như đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo: - Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xướng đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước. -  Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác. (Nam Cao, Lão Hạc) c.     Những chi tiết nào trong lời thoại của lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nói lên thái độ vừa quý trọng vừa thân tình của lão đối vơí ông giáo? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng không vui và sự giữ ý của lão Hạc? c/ Những chi tiết nào trong lời thoại của Lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nĩi lên thái độ vừa quí trọng vừa thân tình của Lão Hạc đối với ơng giáo? Thể hiện sự thân tình. Thể hiện sự kính trọng. c/Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng khơng vui và sự giữ ý của Lão Hạc? - “Cười gượng”, “cười đưa đà”. - Khéo léo từ chối việc ở lại ăn khoai, uống nước với ơng giáo. Lão Hạc cĩ nỗi buồn, ý thức được rằng cĩ một khoảng cách giữa mình đối với người đối thoại. Hành động cử chỉ của Lão Hạc với ơng giáo phù hợp với tâm trạng lúc ấy và tính khí khái của Lão Hạc Bài tập 3: Hãy thuật lại cuộc trò chuyện mà em đã được đọc, đã chứng kiến hoặc tham gia. Phân tích vai hội thoại của những người tham gia cuộc thoại, cách đối xử của họ với nhau thể hiện qua lời thoại và những cử chỉ thái độ kèm theo lời. DẶN DỊ: 1/ Học bài cũ: Xác định được vai xã hội trong từng tình huống cụ thể để cĩ cách hội thoại phù hợp. 2/ Chuẩn bị bài mới: Soạn bài: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận.