Bài giảng Tiết 107: Hội thoại

TIẾT 107 HỘI THOẠI HỘI THOẠI TIẾT 107 CHÀO MỪNG CÁC THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ TIẾT DẠY TRƯỜNG THCS SÀO NAM GIÁO VIÊN : NGUYỄN TẤN ĐỨC SÀO NAM KIỂM TRA BÀI CŨ  Xác định hành động nói của các câu sau ? Thầy giáo mới ngày mai sẽ đến . Hôm nay là bài học đầu tiên của các em . Thầy mong các em hết sức chú ý . Trần thuật Trình bày Trực tiếp Trần thuật Trần thuật Trình bày Điều khiển Trực tiếp Gián tiếp Câu nào sau đây thực hiện hành động điều khiển ? Bạn có thể mua hộ tớ quyển sách được không ? Quyển sách này rất hay. Sách vở thế mà cũng gọi đi học được à ? Ngày mai tớ sẽ đến thăm bạn. SAI SAI SAI ĐÚNG HỘI THOẠI TIẾT 107 HỘI THOẠI I. Vai xã hội trong hội thoại : 1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại? Bác có thể mở giúp cháu cái cửa sổ không ạ ? Bạn mở giúp tớ cái cửa sổ được không ? Em mở giúp anh cái cửa sổ được không ? I. Vai xã hội trong hội thoại : 1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại? Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Một hôm , cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi : - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không ? […] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt cười rất kịch của cô tôi kia , tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi , cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi , một người đàn bà đã bị cái tội là goá chồng , nợ nần cùng túng quá , phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực . Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến . […] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi: - Không! Cháu không muốn vào . Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. Cô tôi hỏi luôn , giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm , có như dạo trước đâu! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi . Tôi im lặng cúi đầu xuống đất : lòng tôi càng thắt lại , khoé mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng : - Mày dại quá , cứ vào đi , tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt vợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. […] Tôi cười dàì trong tiếng khóc ,hỏi cô tôi : - Sao cô biết mợ con có con? Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe . Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán.Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn . […] Cô tôi chưa dứt câu , cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng .Giá những cỗ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh , hay đầu mẩu gỗ ,tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn , mà nhai , mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi . Cô tôi bỗng giọng, lại vỗ vai , nhìn vào mặt tôi ,nghiêm nghị : - Vậy mày hỏi cô Thông – tên ngưòi đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày ,rồi đánh giấy cho mợ mày , bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu , chả nhẽ bán xới mãi được sao ? Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi , cô tôi chập chừng nói nói tiếp: - Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày , và mày cũng phải có họ,có hàng , người ta hỏi đến chứ ? ( Nguyên Hồng , Những ngày thơ ấu ) Bà cô : vai trên Bé Hồng :vai dưới Quan hệ gia tộc ( Theo tuổi tác , thứ bậc trong gia đình ) Lan : Hôm qua bạn có giải xong bài tập không ? Hồng : Mình chưa giải được . Minh : Mình tưởng là các cậu đã giải xong rồi . Mình cũng không thể giải được . Lan : Vậy tí nữa chúng mình sẽ nhờ cô giáo giảng lại. Lan Hồng Minh Quan hệ ngang bằng,thân tình . I. Vai xã hội trong hội thoại : 1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại ? Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội : - Quan hệ trên - dưới hay ngang bằng - Quan hệ thân - sơ 1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc , ông tha cho ! 2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ ! 3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem ! Cháu – ông Dưới - trên Tôi - ông Ngang hàng Bà - mày Trên - dưới 1. Cháu van ông , nhà cháu mới tỉnh được một lúc , ông tha cho ! 2. Chồng tôi đau ốm , ông không được phép hành hạ ! 3. Mày trói ngay chồng bà đi , bà cho mày xem ! I. Vai xã hội trong hội thoại : 1.Thế nào là vai xã hội trong hội thoại ? - Là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại . - Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội : + Quan hệ trên - dưới hay ngang bằng + Quan hệ thân sơ 2. Chú ý : Cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp .  Khi hội thoại với người có quan hệ ngang hàng , thân thiết ,cần có thái độ ứng xử như thế nào ? Khách sáo Thân mật Suồng sả Tôn trọng  Khi hội thoại với người có quan hệ là bề trên ta cần có thái độ ứng xử như thế nào ? Thân mật Ngưỡng mộ Tôn trọng Kính trọng II. Luyện tập : BT1: Thái độ của trần Quốc Tuấn đối với các binh sĩ dưới quyền . - Nghiêm khắc : Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo ,thấy nước nhục mà không biết thẹn - Khoan dung : Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này , theo lời dạy bảo của ta , thì mới phải đạo thần chủ...Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo: - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống cái phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào... Thế là sung sướng. - Vâng! Ông giáo dạy phải! đối với chúng mình thế là sung sướng. Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo: - Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai nấu nước. - Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác. (Nam Cao – Lão Hạc) II. Luyện tập : BT2: Xác định vai xã hội Xét về tuổi tác Xét về địa vị xã hội Ông giáo Lão Hạc Vai trên Vai trên Vai dưới Vai dưới a. b. Thái độ vừa kính trọng ,vừa thân tình của ông giáo đối với lão Hạc . Lời lẽ , cử chỉ : ôn tồn, thân mật ,nắm vai lão , mời lão uống nước, hút thuốc , ăn khoai... Cách xưng hô : cụ - tôi , ông con mình c. Lão Hạc gọi người đối thoại mình là ông giáo ,dùng từ dạy thay cho từ nói ( thể hiện sự tôn trọng ) Xưng hô chúng mình ( thể hiện sự chân tình ) Thể hiện tâm trạng không vui và giữ ý : chỉ cười đưa đà ,tiếng cười ngượng; thoái thác chuyện ở lại ăn khoai ,uống nước Học bài , làm bài tập 3 sgk Xem bài Hội thoại ( tt ) SÀO NAM CÁM ƠN CÁC THẦY, CÔ GIÁO ĐÃVỀ DỰ TIẾT DẠY