Bài giảng Tiết 101-Văn học Ôn tập văn nghị luận

GIÁO VIấN DẠY: Trịnh Thị Yến THCS Mạo Khờ I Tiết 101 ôn tập văn nghị luận I. Nội dung và nghệ thuật của các bài văn nghị luận 1. Nội dung Tinh thần yêu nước của nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Hồ Chí Minh Đặng Thai Mai Phạm Văn Đồng Hoài Thanh Tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ Văn chương và ý nghĩa của nó đối với con người Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quí báu của ta. Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Bác giản dị trong mọi phương diện: ăn, ở, lối sống, nói và viết. Sự giản dị đi liền với sự phong phú , rộng lớn về đời sống tinh thần. Nguồn gốc của văn chương là lòng thương người, rộng ra là thương cả muôn vật, muôn loài. Văn chương là hình dung và sáng tạo ra sự sống, nuôi dưỡng và làm giàu cho tình cảm con người. Chứng minh Chứng minh kết hợp giải thích, bình luận Chứng minh kết hợp giải thích Giải thích kết hợp bình luận 2. Nghệ thuật lập luận Tinh thần yêu nướccủa nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Bố cục chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, toàn diện, sắp xếp hợp lí, hình ảnh so sánh đặc sắc. Bố cục mẫu mực, chặt chẽ MB: Nêu vấn đề nghị luận ( Tinh thần yêu nước là truyền thống quí báu của nhân dân ta , đó là sức mạnh to lớn trong các cuộc kháng chiến chống xâm lược). TB: Chứng minh tinh thần yêu nước trong lịch sử chống ngoại xâm và trong cuộc kháng chiến hiện tại. KB: Đề ra bổn phận, nhiệm vụ . Quan hệ nhân - quả Tổng – phân – hợp Suy luận tương đồng Tương đồng theo thời gian 2. Nghệ thuật lập luận Tinh thần yêu nướccủa nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Bố cục chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, toàn diện, sắpxếp hợp lí, hình ảnh so sánh đặc sắc. Bố cục mạch lạc, kết hợp giải thích , chứng minh, luận cứ xác đáng, toàn diện, chặt chẽ. Luận cứ xác đáng , toàn diện Tiếng Việt đẹp ( Luận điểm 1) Giàu chất nhạc Rành mạch trong lối nói, uyển chuyển trong câu kéo, ngon lành trong những câu tục ngữ. Giàu thanh điệu Hệ thống nguyên âm , phụ âm khá phong phú Tiếng Việt hay ( Luận điểm 2) Phương tiện trao đổi tình cảm, tư tưởng của con người. Từ vựng tăng nhanh. Ngữ pháp uyển chuyển,chính xác hơn. 2. Nghệ thuật lập luận Tinh thần yêu nướccủa nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Bố cục chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, toàn diện, sắpxếp hợp lí, hình ảnh so sánh đặc sắc. Bố cục mạch lạc, kết hợp giải thích , chứng minh, luận cứ xác đáng, toàn diện, chặt chẽ. Dẫn chứng cụ thể, xác thực , toàn diện; kết hợp chứng minh, giải thích ,bình luận; lời văn giản dị giàu cảm xúc. Dẫn chứng cụ thể, xác thực, toàn diện Vài ba món giản đơn,không để vãi một hạt cơm, cái bát sạch, thức ăn cất tươm tất. Vài ba phòng, hoà cùng thiên nhiên. Suốt đời làm việc từ việc nhỏ đến việc lớn, ít cần người phục vụ. - “ Không có gì quý hơn độc lập , tự do” - “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một…” Bữa ăn: Cái nhà: Việc làm: Quan hệ : Lời nói bài viết: Viết một bức thư cho một đồng chí, nói chuyện với các cháu miền Nam, đi thăm nhà tập thể công nhân, từ nơi làm việc đến phòng ngủ, phòng ăn… 2. Nghệ thuật lập luận Tinh thần yêu nướccủa nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Bố cục chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, toàn diện, sắpxếp hợp lí, hình ảnh so sánh đặc sắc. Bố cục mạch lạc, kết hợp giải thích , chứng minh, luận cứ xác đáng, toàn diện, chặt chẽ. Dẫn chứng cụ thể, xác thực , toàn diện; kết hợp chứng minh, giải thích ,bình luận; lời văn giản dị giàu cảm xúc. Trình bày những vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn, giản dị, sáng sủa ,kết hợp cảm xúc, lời văn giàu hình ảnh. Lời văn sáng sủa, giàu hình ảnh: - Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá , khóc nức lên , quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. Tiếng khóc ấy, dịp đau ấy chính là nguồn gốc văn chương. - Có kẻ nói từ khi các thi sĩ ca tụng cảnh núi non , hoa cỏ , núi non, hoa cỏ trông mới đẹp ; từ khi có người lấy tiếng chim kêu, tiếng suối chảy làm đề ngâm vịnh, tiếng chim, tiếng suối nghe mới hay. Lời ấy tưởng không có gì là quá đáng. 2. Nghệ thuật lập luận Tinh thần yêu nướccủa nhân dân ta Sự giàu đẹp của tiếng Việt Đức tính giản dị của Bác Hồ ý nghĩa văn chương Bố cục chặt chẽ, dẫn chứng chọn lọc, toàn diện, sắpxếp hợp lí, hình ảnh so sánh đặc sắc. Bố cục mạch lạc, kết hợp giải thích , chứng minh, luận cứ xác đáng, toàn diện, chặt chẽ. Dẫn chứng cụ thể, xác thực , toàn diện; kết hợp chứng minh, giải thích ,bình luận; lời văn giản dị giàu cảm xúc. Trình bày những vấn đề phức tạp một cách ngắn gọn, giản dị, sáng sủa ,kết hợp cảm xúc, lời văn giàu hình ảnh. Tiết 101 ôn tập văn nghị luận I. Nội dung và nghệ thật của các bài văn nghị luận 1. Nội dung 2. Nghệ thuật II. Đặc trưng của văn nghị luận Tự sự : Truyện Kí Trữ tình: Thơ trữ tình Tuỳ bút Văn nghị luận Nhân vật Cốt truyện Người kể chuyện > Kể – tả Hình ảnh Nhịp điệu, vần Nhân vật trữ tình > Bộc lộ tình cảm Luận điểm Luận cứ >Lập luận bằng lí lẽ , dẫn chứng Dế Mèn phiêu lưu kí, Buổi học cuối cùng Cô Tô… Ca dao, Nam quốc sơn hà, Tiếng gà trưa Mưa… Tinh thần yêu nước của nhận dân ta, Sự giàu đẹp của tiếng Việt , Tục ngữ … Tiết 101 ôn tập văn nghị luận I. Nội dung và nghệ thật của các bài văn nghị luận 1. Nội dung 2. Nghệ thuật II. Đặc trưng của văn nghị luận Dùng phương thức lập luận, bằng lí lẽ, dẫn chứng để trình bày ý kiến tư tưởng nhằm thuyết phục người đọc, người nghe về mặt nhận thức. Yếu tố tự sự trong văn nghị luận Người ta kể chuyện đời xưa, một nhà thi sĩ ấn Độ trông thấy một con chim bị thương rơi xuống bên chân mình. Thi sĩ thương hại quá , khóc nức lên , quả tim cùng hoà một nhịp với sự run rẩy của con chim sắp chết. ( ý nghĩa văn chương) Yếu tố trữ tình trong văn bản nghị luận …thì cái nhà sàn nhỏ đó luôn luôn lộng gió và ánh sáng , phảng phất hương thơm của hoa vườn, một đời sống như vậy thanh bạch và tao nhã biết bao ! ( Đức tính giản dị của Bác Hồ) Yếu tố nghị luận trong văn bản tự sự Một nước bài cao bằng mấy mươi đê lở, ruộng ngập ! Vậy mà không hiểu thì thật là phàm ! ( Sống chết mặc bay) Yếu tố trữ tình trong văn bản tự sự Than ôi ! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời ! Thế đê không sao cự lại được với thế nước ! Lo thay ! Nguy thay ! Khúc đê này hỏng mất. ( Sống chết mặc bay) Tiết 101 ôn tập văn nghị luận I. Nội dung và nghệ thật của các bài văn nghị luận 1. Nội dung 2. Nghệ thuật II. Đặc trưng của văn nghị luận III. Ghi nhớ: a.Văn nghị luận: Là một hình thức hoạt động ngôn ngữ phổ biến trongđời sống và giao tiếp của con người để đánh giá , nhậnxét , bàn luận về các hiện tượng, sự vật, vấn đề xã hội, tác phẩm nghệ thuật, hay về ý kiến của người khác. b. Phân biệt với tự sự , trữ tình: Dùng lí lẽ, dẫn chứng bằng cách lập luận để thuyết phục nhận thức của người đọc. c. Yêu cầu của một bài văn nghị luận: Đối tượng hay đề tài nghị luận Luận điểm, luận cứ, lập luận d. Phương pháp lập luận chính Chứng minh Giải thích Không có cốt truyện và nhân vật Không có cốt truyện nhưng có thể có nhân vật Chỉ biểu hiện trực tiếp tình cảm, cảm xúc của tác giả Có thể biểu hiện gián tiếp tình cảm, cảm xúc thông qua hình ảnh thiên nhiên, con người, sự việc. IV. Luyện tập: 1. Một bài thơ trữ tình Không có cốt truyện và nhân vật Không có yếu tố miêu tả , tự sự Có thể có biểu hiện tình cảm, cảm xúc Không sử dụng phương thức biểu cảm IV. Luyện tập: 2. Trong văn bản nghị luận s s đ s Hướng dẫn về nhà: Học ghi nhớ Nhớ những luận điểm trong các bài nghị luận đã học Soạn : “ Sống chết mặc bay” + Đọc – tóm tắt truyện + Trả lời các câu hỏi phần hướng dẫn học bài