Bài giảng Tiếng việt Tiết 43 : từ đồng âm

kiÓm tra bµi cò TiÕng viÖt 7 Đầu - Đuôi Nhắm - Mở TiÕng viÖt 7 TiÕng viÖt 7 Khãc - C­êi TiÕng viÖt 7 Dài - Ngắn Nhanh - chậm TiÕng viÖt 7 TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên. b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng. lồng Miêu tả trạng thái con ngựa đang đứng bỗng nhảy dựng lên. chỉ hành động Động từ Đồ đan bằng tre,nứa…thường được dùng để nhốt chim,gà. chỉ đồ vật Danh từ a. Ví dụ: lồng TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên. b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng. lồng a. Ví dụ: lồng Qua phân tích, em thấy nghĩa từ lồng trong hai ví dụ đó có gì giống và khác nhau. Giống nhau: - Âm đọc giống nhau. Khác nhau: Nghĩa khác xa nhau. Không liên quan gì đến nhau. 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. Một lại đỗ TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). Bài tập nhanh. Em hãy đặt câu có sử dụng từ đồng âm. Ruồi đậu mâm xôi, mâm xôi đậu. Kiến bò đĩa thịt, đĩa thịt bò. đậu đậu bò bò Hành động của con ruồi Hành động của con kiến Thịt bò ? Em phát hiện ra có điều gì đặc biệt trong ví dụ này. Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. Từ chân (1) và chân (2) trong hai câu sau có phải là từ đồng âm không . Vì sao. TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). a. Nam bị ngã nên đau chân. (1) b. Cái bàn này chân bị gãy rồi. (2) - Chân (1) bộ phận cuối cùng của cơ thể, dùng để đi, đứng, chạy, nhảy... - Chân (2) bộ phận cuối cùng của mặt bàn, có tác dụng đỡ cho các vật khác... Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). a. Nam bị ngã nên đau chân. (1) b. Cái bàn này chân bị gãy rồi. (2) Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. Chân (1) và chân (2) chúng đều có chung một nét nghĩa làm cơ sở là “bộ phận, phần dưới cùng” Làm thế nào để phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa. - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Giống nhau về mặt âm thanh Từ nhiều nghĩa. TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . a. Con ngựa đang đứng bỗng lồng lên. b. Mua được con chim, bạn tôi nhốt ngay vào lồng. lồng Miêu tả trạng thái con ngựa đang đứng bỗng nhảy dựng lên. chỉ hành động Động từ Đồ đan bằng tre, nứa thường dùng để nhốt chim,gà. chỉ đồ vật Danh từ lồng Nhờ đâu mà em phân biệt được nghĩa của các từ lồng trong hai câu ví dụ mục I.1 TiÕng viÖt 7 “Trïng trôc nh­ con bß thui ChÝn m¾t, chÝn mòi, chÝn ®u«i, chÝn ®Çu” (C©u ®è) “Trïng trôc nh­ con bß thui ChÝn m¾t, chÝn mòi, chÝn ®u«i, chÝn ®Çu” (C©u ®è) TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . - Căn cứ vào ngữ cảnh, dựa vào tình huống cụ thể của câu đó. “Đem cá về kho !” kho Đây là lời yêu cầu mang cá về kho (để ăn). Đây là lời yêu cầu mang cá về để nhập vào kho. Là một hoạt động Là nơi chứa đựng Động từ Danh từ ? Để tránh hiểu lầm do hiện tượng đồng âm gây ra, em cần chú ý điều gì khi giao tiếp. Trong giao tiếp phải chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm gây ra. Ghi nhớ 2 (SGK - 136). Nói nước đôi Ba của em bắt được con ba ba ba cân. TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . Ghi nhớ 2 (SGK - 136). Ii . LuyÖn tËp . Bài tập 1(136) Bài tập 2(136) a. Tìm các nghĩa khác nhau của DT: Cổ - Cổ: phần cơ thể nối đầu với thân mình: Cổ họng, hươu cao cổ ... - Cổ tay: phần giữa bàn tay với cánh tay. - Cổ áo: phần trên nhất của chiếc áo. - Cổ chai: phần giữa miệng chai và thân chai. * Nghĩa gốc: * Nghĩa chuyển: Mối liên quan giữa nghĩa gốc và nghĩa chuyển. Đều có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở: Dựa trên cơ sở vị trí ở giữa của hai phần nào đó. a. Tìm từ đồng âm với DT: Cổ TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . Ghi nhớ 2 (SGK - 136). Ii . LuyÖn tËp . Bài tập 2(136) a. Tìm các nghĩa khác nhau của DT: Cổ - Cổ: phần cơ thể nối đầu với thân mình: Cổ họng, hươu cao cổ ... - Cổ tay: phần giữa bàn tay với cánh tay. - Cổ áo: phần trên nhất của chiếc áo. - Cổ chai: phần giữa miệng chai và thân chai. * Nghĩa gốc: * Nghĩa chuyển: a. Tìm từ đồng âm với DT: Cổ * Cổ: xưa. - Cổ đại: - Cổ kính: - Cổ phần: - Cổ đông: Thời đại xưa nhất trong lịch sử. Công trình xây dựng từ rất lâu, có vẻ trang nghiêm. Phần vốn góp vào một tổ chức kinh doanh. Người có cổ phần trong một công ty. ? Tìm từ đồng âm với các từ sau: thu, cao, ba, tranh, sang, nam, sức, nhè, tuốt, môi. “Th¸ng t¸m, thu cao, giã thÐt già,Cuén mÊt ba líp tranh nhà ta.Tranh bay sang s«ng r¶i kh¾p bê,M¶nh cao treo tãt ngän rõng xa,M¶nh thÊp quay lén vào m­¬ng sa.TrÎ con th«n nam khinh ta già kh«ng søc,Nì nhÌ tr­íc mÆt x« c­íp giËt,Cắp tranh ®i tuèt vào lòy treM«i kh« miÖng ch¸y gào ch¼ng ®­îc,Quay vÒ, chèng gËy lßng Êm øc !” (TrÝch “Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸”) Ii . LuyÖn tËp . Bài tập 1(136) TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . Ghi nhớ 2 (SGK - 136). Ii . LuyÖn tËp . Bài tập 1(136) Bài tập 2(136) Bài tập 3(136) ? Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm sau: * bàn (Danh từ) – bàn (Động) * sâu (Danh từ) – sâu (Tính từ) * năm (Danh từ) – năm ( Số từ) Tôi và bạn cứ ngồi vào bàn uống nước đã rồi ta sẽ bàn việc sau. Con sâu bị rơi xuống hố sâu. Năm xưa em học lớp năm. Ngµy x­a cã anh chµng m­în cña hµng xãm mét c¸i v¹c ®ång. Ýt l©u sau, anh ta tr¶ cho ng­êi hµng xãm hai con cß, nãi lµ v¹c ®· bÞ mÊt nªn ®Òn hai con cß nµy. Ng­êi hµng xãm ®i kiÖn. Quan gäi hai ng­êi ®Õn xö. Ng­êi hµng xãm th­a: “BÈm quan, con cho h¾n m­în v¹c, h¾n kh«ng tr¶.” Anh chµng nãi: “BÈm quan, con ®· ®Òn cho anh ta cß.” - Nh­ng v¹c cña con lµ v¹c thËt. - DÔ cß cña t«i lµ cß gi¶ ®Êy pháng? - Anh chµng tr¶ lêi. - BÈm quan, v¹c cña con lµ v¹c ®ång. - DÔ cß cña t«i lµ cß nhµ ®Êy pháng? TiÕng viÖt 7 Bài tập 4(136) Thảo luận nhóm Đáp án: - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc); vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. Ngµy x­a cã anh chµng m­în cña hµng xãm mét c¸i v¹c ®ång. Ýt l©u sau, anh ta tr¶ cho ng­êi hµng xãm hai con cß, nãi lµ v¹c ®· bÞ mÊt nªn ®Òn hai con cß nµy. Ng­êi hµng xãm ®i kiÖn. Quan gäi hai ng­êi ®Õn xö. Ng­êi hµng xãm th­a: “BÈm quan, con cho h¾n m­în v¹c, h¾n kh«ng tr¶.” Anh chµng nãi: “BÈm quan, con ®· ®Òn cho anh ta cß.” - Nh­ng v¹c cña con lµ ... - DÔ cß cña t«i lµ cß gi¶ ®Êy pháng? - Anh chµng tr¶ lêi. - BÈm quan, v¹c cña con lµ v¹c ®ång. - DÔ cß cña t«i lµ cß nhµ ®Êy pháng? TiÕng viÖt 7 Bài tập 4(136) Thảo luận nhóm c¸i v¹c ®­îc lµm b»ng ®ång c¬. Đáp án: - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc); vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. Ngµy x­a cã anh chµng m­în cña hµng xãm mét c¸i v¹c ®ång. Ýt l©u sau, anh ta tr¶ cho ng­êi hµng xãm hai con cß, nãi lµ v¹c ®· bÞ mÊt nªn ®Òn hai con cß nµy. Ng­êi hµng xãm ®i kiÖn. Quan gäi hai ng­êi ®Õn xö. Ng­êi hµng xãm th­a: “BÈm quan, con cho h¾n m­în v¹c, h¾n kh«ng tr¶.” Anh chµng nãi: “BÈm quan, con ®· ®Òn cho anh ta cß.” - Nh­ng v¹c cña con lµ v¹c thËt. - DÔ cß cña t«i lµ cß gi¶ ®Êy pháng? - Anh chµng tr¶ lêi. - BÈm quan, v¹c cña con lµ v¹c ®ång. - DÔ cß cña t«i lµ cß nhµ ®Êy pháng? TiÕng viÖt 7 Bài tập 4(136) Thảo luận nhóm Đáp án: - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc); vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. Ngµy x­a cã anh chµng m­în cña hµng xãm mét c¸i v¹c ®ång. Ýt l©u sau, anh ta tr¶ cho ng­êi hµng xãm hai con cß, nãi lµ v¹c ®· bÞ mÊt nªn ®Òn hai con cß nµy. Ng­êi hµng xãm ®i kiÖn. Quan gäi hai ng­êi ®Õn xö. Ng­êi hµng xãm th­a: “BÈm quan, con cho h¾n m­în v¹c, h¾n kh«ng tr¶.” Anh chµng nãi: “BÈm quan, con ®· ®Òn cho anh ta cß.” - Nh­ng v¹c cña con lµ v¹c thËt. - DÔ cß cña t«i lµ cß gi¶ ®Êy pháng? - Anh chµng tr¶ lêi. - BÈm quan, v¹c cña con lµ ... - DÔ cß cña t«i lµ cß nhµ ®Êy pháng? TiÕng viÖt 7 Bài tập 4(136) Thảo luận nhóm c¸i v¹c ®­îc lµm b»ng ®ång ¹. Đáp án: - Anh chàng trong truyện đã sử dụng từ đồng âm để lấy cái vạc của nhà anh hàng xóm (cái vạc và con vạc); vạc đồng (vạc làm bằng đồng) và con vạc đồng (con vạc sống ở ngoài đồng). - Nếu xử kiện, cần đặt từ vạc vào ngữ cảnh cụ thể để chỉ cái vạc là một dụng cụ chứ không phải là con vạc ở ngoài đồng thì anh chàng kia chắc chắn sẽ chịu thua. TiÕng viÖt 7 TiÕt 43 : tõ ®ång ©m a. Ví dụ: 1. ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ? b. Ghi nhớ 1 (SGK - 135). - Từ đồng âm: Nghĩa hoàn toàn khác nhau, không liên quan đến nhau. - Từ nhiều nghĩa: Có một nét nghĩa chung giống nhau làm cơ sở. Lưu ý: 2. Sö dông tõ ®ång ©m . Ghi nhớ 2 (SGK - 136). Ii . LuyÖn tËp . Bài tập 1(136) Bài tập 2(136) Bài tập 3(136) Bài tập 4(136) Hướng dẫn về nhà Häc thuéc lßng ghi nhí. Hoµn thµnh bµi tËp trong SGK và vở BT. ¤n l¹i c¸c bµi TiÕng ViÖt ®· häc tõ ®Çu n¨m chuÈn bÞ tuÇn sau kiÓm tra 1 tiÕt. TiÕng viÖt 7