Bài giảng Ôn luyện về dấu câu

GV thực hiện: VÕ VĂN HẢI Đơn vị : Trường THCS Thạch Hội a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: ‘‘A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?’’. (Lão Hạc, Nam Cao) c) Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu. (Vũ Bằng) d) Một tiếng đồng hồ sau, cô nói: “Chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plo” (Chiếc lá cuối cùng, Ô Hen – ri) b) Mặt lão nghiêm trang lại… Việc gì thế, cụ? Ông giáo để tôi nói…Nó hơi dài dòng một tí. Vâng, cụ nói. Nó thế này, ông giáo ạ!... ( Lão Hạc, Nam Cao) e) Bích (một cây Toán của lớp) rất thích làm thơ! a) Nó cứ làm in như nó trách tôi; nó kêu ư ử, nhìn tôi, như muốn bảo tôi rằng: ‘‘A! Lão già tệ lắm! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à?’’. (Lão Hạc, Nam Cao) c) Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu. (Vũ Bằng) d) Một tiếng đồng hồ sau, cô nói: “Chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plo” (Chiếc lá cuối cùng, Ô Hen - ri) b) Mặt lão nghiêm trang lại… - Việc gì thế, cụ? - Ông giáo để tôi nói…Nó hơi dài dòng một tí. - Vâng, cụ nói. - Nó thế này, ông giáo ạ!... ( Lão Hạc, Nam Cao) e) Bích (một cây Toán của lớp) rất thích làm thơ! a.Dấu chấm (.) b.Dấu hỏi (?) c.Dấu chấm than (!) d.Dấu phẩy (,) e.Dấu ba chấm (…) 4. Dùng kết thúc câu trần thuật. 1. Dùng kết thúc câu nghi vấn. 3. Dùng để phân cách các thành phần và các bộ phận của câu. 2. Dùng kết thúc câu cầu khiến, câu cảm thán. 5- Tỏ ý còn nhiều sự vật, hiện tượng tương tự chưa liệt kê hết. - Thể hiện chỗ lời nói bỏ dở hay ngập ngừng ngắt quãng. - Làm giãn nhịp điệu câu văn, chuẩn bị cho sự xuất hiện của một từ ngữ biểu thị nội dung bất ngờ hay hài hước châm biếm. g.Dấu chấm phẩy (;) h.Dấu gạch ngang(-) i.Dấu ngoặc đơn ( ) k.Dấu hai chấm (:) l.Dấu ngoặc kép “ ” 8/ - Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp. - Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp. 7/ - Đánh dấu bộ phận giải thích, chú thích trong câu. - Đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật hoặc để liệt kê. - Nối các từ nằm trong một liên danh. 6/ Dùng để đánh dấu phần chú thích. 10/ - Báo trước phần giải thích, thuyết minh cho một phần trước đó. - Đánh dấu lời dẫn trực tiếp hay lời đối thoại. 9/ - Đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp. - Đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt hay có hàm ý mỉa mai. - Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san… được dẫn. d.Quả thật, tôi không biết nên giải quyết vấn đề này như thế nào và bắt đầu từ đâu Anh có thể cho tôi một lời khuyên không Đừng bỏ mặc tôi lúc này. a.Tác phẩm “Lão Hạc” làm em vô cùng xúc động rong xã hội cũ, biết bao nhiêu người nông dân đã sống nghèo khổ cơ cực như Lão Hạc. c.Thời còn trẻ, học ở trường này ng là học sinh xuất sắc nhất. b.Cam quýt bưởi xoài là đặc sản của vùng này. . T , , , , ô . ? t . Ô ? . Ví dụ: Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa lay ơn nữa. Ngày phụ nữ quốc tế, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ. Em hái hoa tặng chị… Bài tập 1: Điền dấu thích hợp vào chỗ có dấu ngoặc đơn trong đoạn văn sau: Con chó cái nằm ở gầm phản bỗng chốc vẫy đuôi rối rít ( ) tỏ ra dáng bộ vui mừng ( ) Anh Dậu lử thử từ cổng tiến vào với cả vẻ mặt xanh ngắt và buồn rứt như kẻ sắp bị tù tội ( ) Cái Tý ( ) thằng Dần cùng vỗ tay reo ( ) ( ) A ( ) Thầy đã về ( ) A ( ) Thầy đã về ( ) … Mặt kệ chúng nó ( ) anh chàng ốm yếu im lặng dựa gậy lên tấm phên cửa ( ) nặng nhọc chống tay vào gối và bước lên thềm ( ) Rồi lảo đảo đi đến cạnh phản ( ) anh ta lăn kềnh lên trên chiếc chiếu rách ( ) Ngoài đình ( ) mõ đập chan chát ( ) trống cái đánh thùng thùng ( ) tù và thổi như ếch kêu ( ) Chị Dậu ôm con vào ngồi bên phản ( ) sờ tay vào trán chồng và sẽ sàng hỏi ( ) ( ) Thế nào ( ) Thầy em có mệt lắm không ( ) Sao chậm về thế ( ) Trán đã nóng lên đây mà ( ) (Theo Ngô Tất Tố, Tắt đèn) , . . , : - ! ! ! ! ! , , . , . , , , . , : - ? ? ? Bài tập 2: Phát hiện lỗi về dấu câu trong các đoạn sau và thay vào đó các dấu câu thích hợp. ( có điều chỉnh chữ viết hoa trong trường hợp cần thiết ) a/ Sao mãi tới giờ anh mới về, mẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là: “Anh phải làm xong bài tập trong chiều nay.” a/ Sao mãi tới giờ anh mới về ? Mẹ ở nhà chờ anh mãi. Mẹ dặn là anh phải làm xong bài tập trong chiều nay. b/ Từ xưa trong cuộc sống lao động và sản xuất nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn gian khổ. Vì vậy có câu tục ngữ lá lành đùm lá rách. c/ Mặc dù đã qua bao nhiêu năm tháng. Nhưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh. b/ Từ xưa, trong cuộc sống lao động và sản xuất, nhân dân ta có truyền thống thương yêu nhau, giúp đỡ lẫn nhau trong lúc khó khăn, gian khổ. Vì vậy, có câu tục ngữ: “lá lành đùm lá rách.” c/ Mặc dù đã qua bao nhiêu năm tháng, nhưng tôi vẫn không quên được những kỉ niệm êm đềm thời học sinh. Hướng dẫn về nhà: Học kỉ toàn bộ công dụng của các dấu câu. Ôn lại toàn bộ kiến thức phần Tiếng việt lớp 8 chuẩn bị cho bài kiểm tra tiết sau. Viết một đoạn văn khoảng 10 dòng về vấn đề ô nhiểm hiện nay, trong đó có sử dụng ít nhất 5 dấu câu. *Bµi tËp Bæ sung 2-Trong nh÷ng tr­êng hîp sau ®©y, tr­êng hîp nµo ®Æt dÊu c©u ®óng, tr­êng hîp nµo dÆt dÊu c©u ch­a ®óng?Khoanh trßn vµo tr­êng hîp ®Æt dÊu c©u ®óng: a.1 -§Õn khi con trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n( §©y lµ c¸i v­ên mµ cô th©n sinh ra anh ®· cè ®Ó l¹i cho anh trän vÑn, cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo). a.2 -§Õn khi con trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n: “§©y lµ c¸i v­ên mµ cô th©n sinh ra anh ®· cã ®Ó l¹i cho anh trän vÑn, cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo”. a.2 -§Õn khi con trai l·o vÒ, t«i sÏ trao l¹i cho h¾n vµ b¶o h¾n: “§©y lµ c¸i v­ên mµ cô th©n sinh ra anh ®· cã ®Ó l¹i cho anh trän vÑn, cô thµ chÕt chø kh«ng chÞu b¸n ®i mét sµo”. Bài tập: Quan sát các ví dụ. Nhận diện dấu câu và cho biết công dụng của chúng. Dấu gạch ngang Đánh dấu phần chú thích Dấu chấm hỏi Kết thúc câu nghi vấn Dấu phẩy Ngăn cách giữa các vế của một câu ghép Dấu chấm than Kết thúc câu cầu khiến Dấu hai chấm Dấu ngoặc kép Đánh dấu lời dẫn trực tiếp Dấu ngoặc đơn Đánh dấu phần thuyết minh Dấu chấm lửng Tỏ ý còn nhiều sự vật tương tự chưa liệt kê hết Quan s¸t c¸c vÝ dô. NhËn diÖn dÊu c©u vµ cho biÕt c«ng dông cña chóng DÊu chÊm KÕt thóc c©u trÇn thuËt DÊuchÊm than KÕt thóc c©u cÇu khiÕn DÊuchÊm than Béc léc¶m xóc DÊuphÈy Ng¨n c¸ch bé phËn cña c©u