Bài giảng Ngữ văn- Tiết 53 –Tiếng Việt Tổng kết về từ vựng

Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh : X¸c ®Þnh tõ t­îng thanh, tõ t­îng h×nh trong c¸c tõ sau: Ào ào Linh tinh Ngật ngưỡng Lanh lảnh Lui tới Lảo đảo Mô phỏng các âm thanh của tự nhiên, của con người... Từ tượng thanh Lắc lư Choe chóe Tuần tự Gập ghềnh Lắt nhắt Ư ử Rũ rượi Vụn vặt Hừ hừ Choang choang Lui tới Lướt thướt Từ tượng hình Gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh : Tõ t­îng thanh m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, con ng­êi. Tõ t­îng h×nh gîi t¶ h×nh ¶nh,d¸ng vÎ ,tr¹ng th¸i cña sù vËt. 1. Kh¸i niÖm 2. Bµi tËp Bài tập 1 Mèo Bò Quạ Ve Chích chòe Tu hú Tắc kè... Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh Cuốc Chèo bẻo Bắt cô trói cột... Bài tập 2 Lốm đốm Lê thê Loáng thoáng Lồ lộ... Xác định từ tượng hình và giá trị sử dụng của chúng trong đoạn trích sau: Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi, bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức trắng toát. Miêu tả đám mây một cách cụ thể, sinh động Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh : 1. Kh¸i niÖm 2. Bµi tËp II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. 1. Èn dô 2.Nh©n ho¸ 3.Nãi qu¸ 4.§iÖp ng÷ 5.So s¸nh 6.Ch¬i ch÷ 7.Nãi gi¶m nãi tr¸nh 8.Ho¸n dô Ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o cña c¸c phÐp tu tõ trong ®o¹n th¬ sau: Làn thu thủy nét xuân sơn,Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. Một hai nghiêng nước nghiêng thành,Sắc đành đòi một tài đành họa hai. - TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du- Ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o cña c¸c phÐp tu tõ trong ®o¹n th¬ sau: Làn thu thủy nét xuân sơn, Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. Một hai nghiêng nước nghiêng thành, Sắc đành đòi một tài đành họa hai. - TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du- + Èn dô: m¾t nh­ n­íc mïa thu,l«ng mµy nh­ nÐt nói mïa xu©n + Nh©n ho¸: hoa ghen, liÔu hên. + Nãi qu¸: ®Ñp nghiªng n­íc nghiªng thµnh + §iÖp ng÷: nghiêng, đµnh =>Bèn c©u th¬ kÕt hîp nhiÒu phÐp tu tõ gîi t¶ vÎ ®Ñp cña Thuý KiÒu. §«i m¾t trong trÎo, sèng ®éng nh­ nµn n­íc mïa thu, ®«i l«ng mµy nhÑ nhµng , thanh tu nh­ nÐt nói mïa xu©n . §Æc t¶ ®«i m¾t ®Ó gîi t¶ vÎ ®Ñp s¾c s¶o, mÆn mµ cña KiÒu, vÎ ®Ñp ®ã khiÕn hoa ph¶i ghen, liÔu ph¶i hên, vÎ ®Ñp ®ã cã thÓ khiÕn cho ng­êi ta say mª ®Õn nçi mÊt thµnh mÊt n­íc. Nãi vÒ s¾c th× chØ cã KiÒu lµ nhÊt, vÒ tµi may ra cã ng­êi thø hai. ChØ b»ng vµi nÐt vÏ, kÕt hîp c¸c phÐp tu tõ NguyÔn Du ®· thÓ hiÖn ®Çy Ên t­îng vÎ ®Ñp tµi –s¾c vÑn toµn cña Thuý KiÒu- Mét vÎ ®Ñp cña mét tuyÖt thÕ giai nh©n. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh : II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. 1. Èn dô + Kh¸i niÖm: Èn dô lµ gäi tªn sù vËt , hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt , hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh , gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ + Kh¸i niÖm: lµ gäi hoÆc t¶ con vËt , c©y cèi , ®å vËt …b»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi; lµm cho thÕ giíi loµi vËt , c©y cèi , ®å vËt… trë nªn gÇn gòi , víi con ng­êi , biÓu thÞ ®­îc nh÷ng suy nghÜ , t×nh c¶m cña con ng­êi. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ + Kh¸i niÖm: lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é , quy m« , tÝnh chÊt cña sù vËt , hiÖn t­îng , ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t­îng , t¨ng søc biÓu c¶m. vÝ dô: Gác kinh viện sách đôi nơi,Trong gang tấc lại gấp mười quan san. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ + Kh¸i niÖm: lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é , quy m« , tÝnh chÊt cña sù vËt , hiÖn t­îng , ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh , g©y Ên t­îng , t¨ng søc biÓu c¶m. + Th­êng sö dông trong v¨n b¶n nghÖ thuËt, giao tiÕp hµng ngµy. + Tªn gäi kh¸c: khoa tr­¬ng, thËm x­ng, phãng ®¹i, c­êng ®iÖu , ngoa ng÷. + §Ó hiÓu gi¸ trÞ phÐp nãi qu¸ cÇn hiÓu ®­îc nghÜa hµm Èn cña lêi nãi. vÝ dô: Gác kinh viện sách đôi nơi,Trong gang tấc lại gấp mười quan san. Sự ngăn cách giữa Thúy Kiều và Thúc Sinh Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ + Kh¸i niÖm: lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (hoÆc mét c©u) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh . + VÝ dô: Còn trời còn nước còn non, Còn cô bán rượu anh còn say sưa. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ + Kh¸i niÖm: lµ biÖn ph¸p lÆp l¹i tõ ng÷ (hoÆc mét c©u) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh . + VÝ dô: Còn trời còn nước còn non, Còn cô bán rượu anh còn say sưa. Thể hiện tình cảm mạnh mẽ, kín đáo + C¸c d¹ng ®iÖp ng÷: - §iÖp ng÷ nèi tiÕp - §iÖp ng÷ c¸ch qu·ng. - §iÖp ng÷ ChuyÓn tiÕp( vßng) Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ Ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o cña c¸c phÐp tu tõ trong nh÷ng vÝ dô sau: Trong như tiếng hạc bay qua,Đục như tiếng suối mới sa nửa vời. Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. Có tài mà cậy chi tài,Chữ tài liền với chữ tai một vần. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời. Áo chàm đưa buổi phân lyCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ Ph¸t hiÖn vµ ph©n tÝch nÐt ®éc ®¸o cña c¸c phÐp tu tõ trong nh÷ng vÝ dô sau: Trong như tiếng hạc bay qua,Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. -> so s¸nh b. Có tài mà cậy chi tài,Chữ tài liền với chữ tai một vần. -> ch¬i ch÷ c. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời. -> Nãi gi¶m nãi tr¸nh d. Áo chàm đưa buổi phân lyCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. -> Ho¸n dô Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô. Nh©n ho¸. Nãi qu¸. §iÖp ng÷. So s¸nh. Trong như tiếng hạc bay qua,Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.Tiếng khoan như giã thoảng ngoµi,Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. =>Víi phÐp so s¸nh ta c¶m nhËn ®­îc tiÕng ®µn cña KiÒu nh­ tiÕng h¹c,suèi, giã tho¶ng, trêi ®æ m­a lóc thanh, lóc trÇm, rÐo r¾t nh­ tiÕng lßng, nh­ cuéc ®êi cña nµng. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ Ch¬i ch÷. Có tài mà cậy chi tài,Chữ tài liền với chữ tai một vần. PhÐp ch¬i ch÷ tµi vµ tai : Tài năng vµ tai họa nhiều lóc đi liền với nhau + C¸c lèi ch¬i ch÷: - Dïng tõ ®ång ©m, gÇn ©m( nãi tr¹i). Dïng tõ ®iÖp ©m. Dïng tõ nãi l¸i. Dïng tõ tr¸i nghÜa, ®ång nghÜa, gÇn nghÜa. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ So s¸nh. Ch¬i ch÷. Nãi gi¶m nãi tr¸nh. Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời. Niềm đau thương trước sự ra đi của Bác + Nh÷ng c¸ch nãi gi¶m nãi tr¸nh. Dïng c¸c tõ ®ång nghÜa Phñ ®Þnh tõ tr¸i nghÜa. Nãi vßng. Ngữ văn- TiÕt 53 –TiÕng ViÖt Tæng kÕt vÒ tõ vùng I - Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nh II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng. Èn dô Nh©n ho¸ Nãi qu¸ §iÖp ng÷ 5.So s¸nh. 6.Ch¬i ch÷. 7.Nãi gi¶m nãi tr¸nh. 8. Ho¸n dô. Áo chàm đưa buổi phân lyCầm tay nhau biết nói gì hôm nay. - Tè H÷u- + ¸o chµm( y phôc) biÓu thÞ ®ång bµo c¸c d©n téc ë ViÖt B¾c => Sù l­u luyÕn, bÞn dÞn cña kÎ ë ng­êi ®i + Ho¸n dô dùa trªn c¬ së liªn hÖ : gi÷a c¸i bé phËn vµ c¸I toµn thÓ. Chñ thÓ vµ vËt së h÷u. sè Ýt sè nhiÒu. Cô thÓ trõu t­îng. VËt chøa ®ùng vµ vËt bÞ chøa ®ùng B¶ng tæng hîp mét sè phÐp tu tõ tõ vùng Nèi hai vÕ : Th¶o luËn nhãm C¶m nhËn cña em vÒ c¸i hay trong c¸c c©u th¬ sau: Nhãm 1. Thà rằng liều một thân con Hoa dù rã cánh lá còn xanh cây ( TruyÖn KiÒu) Nhãm 2. G­¬m mµi ®¸ , ®¸ nói còng mßn, Voi uèng n­íc , n­íc s«ng ph¶i c¹n. (B×nh Ng« ®¹i c¸o) Nhãm 3. Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. ( C¶nh Khuya) Nhãm 4. Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ, Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. ( Ng¾m tr¨ng) Nhãm 5. Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng. ( NguyÔn Khoa §iÒm) Nhãm 1 Thà rằng liều một thân conHoa dù rã cánh lá còn xanh cây Thúy Kiều Gia đình Thúy Kiều => KiÒu tù nguyÖn b¸n m×nh ®Ó chuéc cha vµ em, cøu gia ®×nh tho¸t khái c¬n ho¹n n¹n. Nhãm 2 G­¬m mµi ®¸ , ®¸ nói còng mßn, Voi uèng n­íc , n­íc s«ng ph¶i c¹n. (B×nh Ng« ®¹i c¸o) => Dïng “®¸ nói còng mßn”, “n­íc s«ng ph¶i c¹n” ®Ó nhÊn m¹nh sù tr­ëng thµnh , lín m¹nh vµ khÝ thÕ cña nghÜa qu©n Lam S¬n. Nhãm 3 Tiếng suối trong như tiếng hát xa,Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. So s¸nh : Âm thanh, cảnh vật dưới đêm trăng Nhãm 4 Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ. Trăng – người bạn tri âm, tri kỷ Nhãm 5 Mặt trời của bắp thì nằm trên đồiMặt trời của mẹ, em nằm trên lưng. Èn dô : Sự gắn bó của con với mẹ, con lµ nguån sèng lµ ¸nh s¸ng cña ®êi mÑ. ViÕt ®o¹n v¨n kho¶ng 6 ®Õn 8 c©u miªu t¶ c¶nh thiªn nhiªn .Trong ®o¹n v¨n cã sö dông mét sè phÐp tu tõ ®· häc. Tổng kết từ vựng Từ vựng Cấu tạo Tính chất Nguồn gốc Mở rộng Nghĩa « CH÷ GåM 7 CH÷ C¸I: ®¢Y Lµ GI¸ TRÞ Mµ PHÐP TU Tõ Tõ VùNG NµO CòNG Cã? « CH÷ GåM 7 CH÷ C¸I: ®¢Y Lµ GI¸ TRÞ Mµ PHÐP TU Tõ Tõ VùNG NµO CòNG Cã? b i M Ó u c ¶ H­íng dÉn vÒ nhµ : - Häc thuéc, n¾m ch¾c c¸c kiÕn thøc lÝ thuyÕt vÒ tõ vùng ®· ®­îc tæng kÕt trong tiÕt häc. - Lµm hoµn thiÖn c¸c bµi tËp ë SGK ®· ch÷a vµo vë vµ bµi tËp bæ sun trong SBT. - Xem tr­íc néi dung vµ yªu cÇu cña tiÕt “Tæng kÕt vÒ tõ vùng ” ( LuyÖn tËp tæng hîp- SGK tr158 160) ®Ó tuÇn sau häc. Trß ch¬i « ch÷ B i Ó u c ¶ m N ã i g i ¶ m ® i Ö p n g ÷ È n d ô P h ã n g ® ¹ i H o ¸ n d ô S o s ¸ n h T ­ ¬ n g p h ¶ n N ã i t r ¸ n h N ã i q u ¸ t h Ë m x ­ n g c õ ¬ n g ® i Ö u