Bài giảng Ngữ văn tiết 51: Đoàn thuyền đánh cá ( Huy Cận)

( Huy Cận) I. Đọc, hiểu chú thích 1, Tác giả -Trước Cách mạng tháng 8 là thi sĩ xuất sắc của phong trào thơ mới - Sau Cách mạng tháng 8 giữ nhiều trọng trách trong chính quyền Cách mạng đồng thời là một nhà thơ tiêu biểu của nền thơ hiện đại Việt Nam. 2, Tác phẩm: Bài thơ được viết giữa năm 1958 3, Giải nghĩa từ 4, Bố cục - Hai khổ thơ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. Bốn khổ thơ tiếp theo: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. Khổ thơ cuối: Cảnh đoàn thuyền trở về. I. Đọc, hiểu chú thích II. Đọc, hiểu văn bản 1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then đêm sập cửa Liên tưởng, so sánh, nhân hoá -Hoàng hôn trên biển đẹp rực rỡ. -Vũ trụ như một ngôi nhà lớn, ngôi nhà vĩ đại ấy bước vào thời kỳ nghỉ ngơi. * Cảnh đoàn thuyền ra khơi Đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm biển về đêm. Cảnh biển vừa đẹp, vừa rộng lại vừa gần gũi, ấm áp với con người. I. Đọc, hiểu chú thích II. Đọc, hiểu văn bản 1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. * Cảnh đoàn thuyền ra khơi * Tâm trạng của người đi biển Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi Câu hát căng buồm cùng gió khơi - Sự gắn kết ba sự vật hiện tượng( cánh buồm, gió khơi, câu hát)=> tạo ra một hình ảnh khoẻ, lạ mà thật. - óc tưởng tượ ng phong phú, bút pháp lãng mạn đưa ra một hình ảnh bất ngờ “ Câu hát căng buồm” Con người ra khơi trong tâm trạng náo nức, khí thế lạc quan phấn khởi và điều đó đã trở thành sức mạnh cùng gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi. ( Huy Cận) *Kiểm tra bài cũ: Nờu sơ lược tỏc giả-tỏc phẩm “Đoàn thuyền đỏnh cỏ” của Huy Cận? Phõn tớch cảnh đoàn thuyền ra khơi? I. Giới thiệu chung: II. Đọc-hiểu văn bản III.Phõn tớch 1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. 2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. a.Hình ảnh đoàn thuyền Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng Ra đậu dặm xa dò bụng biển Dàn đan thế trận lưới vây giăng -ẹoaứn thuyeàn ủaựnh caự ủửụùc mieõu taỷ nhử theỏ naứo? Thuyeàn coự laựi, coự buoàm nhửng gioự laứm laựi, traờng laứm buoàm vỡ theỏ maứ thuyeàn bay leõn nhử huựt giửừa maõy cao, xuoỏng bieồn baống. -Em nhaọn xeựt gỡ veà caựch sửỷ duùng ngheọ thuaọt? Ngheọ thuaọt lieõn tửụỷng, phoựng ủaùi cho thaỏy khoõng gian meõnh moõng nhửng con thuyeàn cuừng lụựn lao, kỡ vú. -Hỡnh aỷnh con ngửụứi ủaựnh caự ủửụùc khaộc hoùa qua caõu thụ naứo? “Ra ủaọu daởm xa doứ buùng bieồn Daứn ủang theỏ traọn lửụựi vaõy giaờng” -Trong 2 caõu thụ naứy taực giaỷ ủaừ sửỷ duùng bieọn phaựp ngheọ thuaọt gỡ laứm noồi baọt noọi dung? Taực giaỷ sửỷ duùng bieọn phaựp nhaõn hoựa, bieỏn con thuyeàn bieỏt: “ủaọu”, “doứ” bieồn caỷ vụựi moọt kyừ thuaọt ủaựnh caự nhử moọt theỏ traọn treõn maởt traọn lao ủoọng nhaốm chinh phuùc bieồn khụi. -Vaọy qua vieọc phaõn tớch treõn em haừy ruựt ra ngheọ thuaọt noọi dung chớnh cuỷa 4 caõu thụ treõn? 2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. * Hình ảnh đoàn thuyền Thuyền ta lái gió với buồm trăng Lướt giữa mây cao với biển bằng Ra đậu dặm xa dò bụng biển Dàn đan thế trận lưới vây giăng Hình ảnh con thuyền đặt trong mối quan hệ với: gió, buồm trăng, mây cao, biển bằng - Sử dụng thủ pháp nhõn hoựa, phóng đại và những liên tưởng độc đáo => Không gian mênh mông nhưng con thuyền cũng lớn lao, kì vĩ. => Cuộc đánh cá như một trận chiến, trận chiến trên mặt trận lao động nhằm chinh phục biển khơi. Taực giaỷ sửỷ duùng thuỷ phaựp phoựng ủaùi, lieõn tửụỷng, nhaõn hoựa, laứm noồi baọt hỡnh aỷnh ủoaứn thuyeàn tung hoaứnh giửừa bieồn trụứi meõnh moõng vaứ laứm chuỷ bieồn khụi. 2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. b .Hình ảnh người dân chài với công việc đánh cá trên biển - Nhửừng ngửụứi daõn chaứi ủaừ laứm nhửừng coõng vieọc gỡ? Ta hát bài ca gọi cá vào Gõ thuyền đã có nhịp trăng cao - Bút pháp lãng mạn cùng những liên tưởng độc đáo, haựt goùi caự vaứo goừ thuyeàn ủuoồi caự vaứo lửụựi theo nhũp traờng sao. Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng - Tả thực “ kéo xoăn tay”: kéo lưới bằng tất cả sức lực tửứ luực sao mụứ, traờng taứn cuừng laứ luực keựo lửụựi kũp trụứi saựng…… -Ngửụứi daõn chaứi ủaừ suy nghú veà bieồn nhử theỏ naứo? “Bieồn cho ta caự nhử loứng meù Nuoõi lụựn ủụứi ta tửù buoồi naứo” Caựch sửỷ duùng buựt phaựp laừng maùn, lieõn tửụỷng ủoọc ủaựo, nhaõn hoựa, so saựnh, caựch taỷ thửùc cho ta thaỏy những người dân chài làm việc với niềm hăng hái say sưa với tất cả sức lực trí tuệ, tình yêu biển, yêu nghề. -Hai caõu thụ naứy taực giaỷ ủaừ sửỷ duùng ngheọ thuaọt gỡ laứm noồi baọt noọi dung? Ngheọ thuaọt nhaõn hoựa ,so saựnh theồ hieọn tỡnh yeõu bieồn nhử ngửụứi meù hieàn nuoõi con…… -Vaọy tửứ nhửừng ngheọ thuaọt treõn taực giaỷ muoỏn noựi leõn ủieàu gỡ? 2, Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. c.Hình ảnh biển cả: -Caự ủửụùc taực giaỷ nhaộc ủeỏn nhử theỏ naứo? - Cá nhụ, cá chim cùng cá đé, Cá song lấp lánh đuốc đen hồng, - Cái đuôi em vẫy trăng vàng choé. - Vẩy bạc đuôi vàng loé rạng đông, Các hình ảnh liệt kê Trí tưởng tượng phong phú Nghệ thuật phối sắc đặc biệt, tài tình Cá đẹp. rực rỡ, lộng lẫy, huyền ảo, bầy cá như những nàng tiên trong vũ hội. Baống caực hỡnh aỷnh lieọt keõ, tửụỷng tửụùng phong phuự…Taực giaỷ ca ngụùi biển cả thanh bình, giàu có, caự ủửụùc nhaộc ủeỏn cụựi nhieàu veỷ ủeùp khaực nhau…… Biển là một kho hải sản phong phú. 3. Cảnh đoàn thuyền trở về Câu hát căng buồm cùng gió khơi Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi. -Em coự nhaọn xeựt gỡ veà lụứi thụ ụỷ khoồ thụ đầu vaứ khoồ thụ cuoỏi? “Câu hát căng buồm cùng gió khơi Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời” “ẹoaứn thuyeàn ủaựnh caự laùi ra khụi Caõu haựt caờng buoàm cung gioự khụi” -Sửù lăọp laùi ủoự coự taực duùng gỡ? Maởt trụứi xuoỏng >Sửù lăọp laùi trong baứi haựt goùi laứ ủieọp khuực, taùo khuực ca lao ủoọng ủaày hửựng thuự -Nhaọn xeựt caựch sửỷ duùng ngheọ thuaọt cuỷa ủoaùn thụ (nhũp vaàn) Nhũp thụ 2/2/3 vaàn traộc xen laón vaàn baống, sửỷ duùng vaàn lieàn:khơi , trụứi, mụựi,phụi– Lời thơ dừng dạc, điệu thơ như khỳc hỏt say mờ, hào hứng… Caựch noựi nhaõn hoựa, khoa trửụng: thuyeàn chaùy ủua, maởt trụứi ủoọi bieồn. Caựch noựi hoaựn duù : maột caự huy hoaứng…… Taùo sửù vang xa bay boồng, laứm cho caỷnh tửụùng thieõn nhieõn kỡ vú, ủoaứn thuyeàn trụỷ veà trong moọt khung caỷnh ngaứy mụựi baột ủaàu, con ngửụứi chaùy ủua cuứng thụứi gian, tranh thuỷ thụứi gian ủeồ lao ủoọng vaứ thu ủửụùc thaứnh quaỷ lụựn…… Taùo 2 caỷnh ủoỏi xửựng bieồu hieọn nhũp tuaàn hoaứn cuỷa vuừ truù ,sự hài hũa giữa con người lao động và thiờnnhiờn . 3. Cảnh đoàn thuyền trở về Câu hát căng buồm với gió khơi Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời Mặt trời đội biển nhô màu mới Mắt cá huy hoàng muôn dặm khơi. Khổ thơ cuối hô ứng với khổ thơ đầu tạo hai cảnh đối xứng. Dòng thơ đầu được lặp lại với dòng thơ ở khổ đầu. - Sử dụng nhân hoá, hoán dụ và cách nói khoa trương. Biểu hiện nhịp tuần hoàn của vũ trụ. Tiếng hát xuất hiện suốt bài thơ : khúc ca lao động đầy hứng thú =>Cảnh tượng thiên nhiên kỳ vĩ, con người chạy đua cùng thời gian. Caựch sửỷ duùng vaàn traộc xen laón vaàn baống, vaàn lieàn, caựch noựi nhaõn hoựa, khoa trửụng…Taùo sửù vang xa bay boồng laứm cho caỷnh thieõn nhieõn kỡ vú ủoaứn thuyeàn trụỷ veà trong khung caỷnh moọt ngaứy mụựi baột ủaàu, con ngửụứi chaùy ủua cuứng thụứi gian, tranh thuỷ thụứi gian ủeồ lao ủoọng vaứ thu ủửụùc thaứnh quaỷ to lụựn *GDMT: Hoùc sinh thaỷo luaọn baứn (2 phuựt) ẹeồ giửừ gỡn bieồn saùch, ủeùp em phaỷi laứm gỡ? -Khoõng vửựt raực, bao bỡ ni loõng, lon, chai, suựt rửỷa nhửừng loù bỡnh coự hoựa chaỏt, khoõng laứm ủoồ xaờng daàu xuoỏng bieồn…Laứm caực sinh vaọt nuoỏt phaỷi bũ cheỏt laứm oõ nhieóm moõi trửụứng… IV.Toồng keỏt: ?Toaứn baứi thụ taực giaỷ ủaừ sửỷ duùng nhửừng ngheọ thuaọt chớnh naứo? 1.Ngheọ thuaọt: -Xaõy dửùng hỡnh aỷnh baống lieõn tửụỷng, tửụỷng tửụùng phong phuự, vụựi caực bieọn phaựp so saựnh, nhaõn hoựa… -AÂm hửụỷng khoỷe khoaộn, haứo huứng. ?Tửứ nhửừng ngheọ thuaọt ủoự laứm noồi baọt noọi dung baứi hoùc nhử theỏ naứo? 2.Noọi dung: -Khaộc hoùa hỡnh aỷnh ủeùp, theồ hieọn sửù haứi hoứa giửừa thieõn nhieõn vaứ con ngửụứi. -Boọc loọ nieàm vui, tửù haứo cuỷa taực giaỷ veà queõ hửụng, ủaỏt nửụực. Bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” - Con người náo nức lạc quan, phấn khởi. - Biển về đêm đẹp, rộng, gần gũi, ấm áp. Cảnh đoàn thuyền ra khơi - Biển là một kho hải sản phong phú, đa dạng. Cảnh lao động của đoàn thuyền trên biển -Đoàn thuyền tung hoành làm chủ biển khơi. - Người dân chài làm việc hăng hái, khoẻ khoắn, say sưa. Cảnh đoàn thuyền trở về - Khung cảnh thiên nhiên kỳ vĩ. - Con người chạy đua với thời gian. -Thành quả của lao động, niềm vui của con người. Ngheọ thuaọt: -Xaõy dửùng hỡnh aỷnh baống lieõn tửụỷng, tửụỷng tửụùng phong phuự, vụựi caực bieọn phaựp so saựnh, nhaõn hoựa… -AÂm hửụỷng khoỷe khoaộn, haứo huứng. Noọi dung: -Khaộc hoùa hỡnh aỷnh ủeùp, theồ hieọn sửù haứi hoứa giửừa thieõn nhieõn vaứ con ngửụứi. -Boọc loọ nieàm vui, tửù haứo cuỷa taực giaỷ veà queõ hửụng, ủaỏt nửụực. V.Luyện tập 1, Câu thơ “ Dàn đan thế trận lưới vây giăng” có ý nghiã gì? A- Cuộc đánh cá là một cuộc du thuyền B- Cuộc đánh cá bắt đầu diễn ra sôi nổi hào hứng C- Cuộc đánh cá diễn ra như một trận đánh, lao động thực sự là chiến đấu. D- Được đánh cá ngoài biển khơi là một thú vui 2, Nhà thơ dùng biện pháp tu từ gì để ca ngợi biển trong hai câu thơ sau? “ Biển cho ta cá như lòng mẹ Nuôi lớn đời ta từ thuở nào” A- Nhân hoá và ẩn dụ C- Hoán dụ và so sánh B- Nhân hoá và so sánh D- ẩn dụ và hoán dụ 3, Phân tích khổ đầu hoặc khổ cuối bài thơ. 4; Đọc thuộc lũng khổ thơ 3,4,5? Hướng dẫn về nhà Học thuộc lòng bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” Phân tích cảnh thiên nhiên và cảnh lao động của người dân chài trên biển. Soạn bài “ Bếp lửa” của Bằng Việt.