Bài giảng Ngữ văn Tiết 51 - 52 Đoàn thuyền đánh cá (Huy Cận)

* “Năm năm mới bấy nhiờu ngày Mà trụng trời đất đổi thay đó nhiều” * (Huy Cận) * I. Giới thiệu tác giả, tác phẩm 1, Tác giả: - Tên thật - Cù Huy Cận 1919 – 2005. - Xuất thân trong một gia đình nhà nho. - Quê - Nghệ Tĩnh - Nhà thơ xuất sắc của phong trào thơ mới. - Ông được nhà nước trao tặng giải Thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật 1996. (Huy Cận) - Quan điểm sáng tác của Huy Cận Huy Cận (1919 - 2005) * * Sự nghiệp văn học : A, Trước Cách mạng: - Ông là nhà thơ nổi tiếng trong phong trào Thơ Mới với hồn thơ “ảo não” và nỗi “sầu vạn cổ”. - Tập thơ đầu tay “Lửa thiêng”: 50 bài thơ có 49 chữ “buồn” và 33 chữ “sầu” - Cảm hứng về vũ trụ: con người cô đơn,nhỏ bé, lạc lõng B, Sau Cách mạng tháng Tám : - Ông là gương mặt tiêu biểu của thơ ca Việt Nam hiện đại với sự khởi sắc của hồn thơ vui tươi,khoẻ khoắn,tin yêu. - Huy Cận có những mùa thơ rực rỡ với niềm vui trước cuộc sống mới: Trời mỗi ngày lại sáng, đất nở hoa, bài thơ cuộc đời, ngôi nhà giữa nấng,hạt lại gieo,lời tâm nguyện cùng hai thế kỷ, ta về với biển... * 2/ Tỏc phẩm: Sỏng tỏc 1958 trong chuyến đi thực tế dài ngày ở vựng mỏ Quảng Ninh. - In trong tập thơ: Trời mỗi ngày lại sỏng. (Huy Cận) * Xuõn Diệu núi: “mún quà đặc biệt vựng mỏ Hồng Gai Cẩm Phả cho vừa tỳi thơ của Huy Cận là bài Đoàn thuyền đỏnh cỏ”. * BỐ CỤC BÀI THƠ - Hai khổ thơ đầu: Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. Bốn khổ thơ tiếp theo: Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển. Khổ thơ cuối: Cảnh đoàn thuyền trở về. * * * * * I. Đọc và tìm hiểu chung II. Tìm hiểu chi tiết 1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. Mặt trời xuống biển như hòn lửa Sóng đã cài then đêm sập cửa Liên tưởng, so sánh, nhân hoá, ẩn dụ -Hoàng hôn trên biển đẹp rực rỡ. -Vũ trụ như một ngôi nhà lớn, ngôi nhà vĩ đại ấy bước vào thời kỳ nghỉ ngơi. * Cảnh đoàn thuyền ra khơi Đoàn thuyền ra khơi trong thời điểm biển về đêm. Cảnh biển vừa đẹp, vừa rộng lại vừa gần gũi, ấm áp với con người. * I. Đọc và tìm hiểu chung II. Tìm hiểu chi tiết 1, Cảnh đoàn thuyền ra khơi và tâm trạng của người đi biển. * Cảnh đoàn thuyền ra khơi * Tâm trạng của người đi biển Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi Câu hát căng buồm cùng gió khơi - Sự gắn kết ba sự vật hiện tượng( cánh buồm, gió khơi, câu hát)=> tạo ra một hình ảnh khoẻ, lạ mà thật. - óc tưởng tượng phong phú, bút pháp lãng mạn đưa ra một hình ảnh bất ngờ “ Câu hát căng buồm” Con người ra khơi trong tâm trạng náo nức, khí thế lạc quan phấn khởi và điều đó đã trở thành sức mạnh cùng gió biển làm căng cánh buồm để con thuyền lướt sóng ra khơi. * Trò chơi ô chữ: Ô chữ gồm 9 chữ cái: Để thể hiện trí tưởng tượng phong phú của mình, tác giả đã sử dụng phép gì ? T ê L ơ * L I Ê N T Ư ơ N G Trò chơi ô chữ: Ô chữ gồm 9 chữ cái: Để thể hiện trí tưởng tượng phong phú của mình tác giả đã thực hiện phép gì ? * Bài tập nhanh: * Cảm hứng chủ đạo bao trùm bài thơ “ Đoàn thuyền đánh cá” là gì? Cảm hứng vũ trụ. Cảm hứng thiên nhiên. Cảm hứng về lao động. Cảm hứng về lao động xây dựng cuộc sống mới và cảm hứng về vũ trụ. * Quan điểm sáng tác của tác giả Mang cảm hứng vũ trụ ca Trước cách mạng: cảm hứng buồn, tách bạch đời sống Sau cách mạng: cảm hứng vui, gần gũi với cuộc sống * Lời tự bạch của nhà thơ Huy Cận về hoàn cảnh ra đời của tác phẩm “ Đoàn thuyền đánh cá” * “ Đoàn thuyền đánh cá” lấy thời điểm xuất phát khác với lệ thường, lúc mặt trời lặn và trở về trong ánh bình minh chói lọi. Khung cảnh trên biển khi mặt trời tắt không nặng nề tối tăm mà mang vẻ đẹp của thiên nhiên tạo vật trong quy luật vận động tự nhiên của nó. ở đây tôi đã miêu tả tạo vật với cảm hứng vũ trụ. Nếu trước Cách mạng, “ Vũ trụ ca” còn buồn thì bây giờ vui, trước là tách biệt, xa cách với cuộc sống thì hôm lại gần gũi với con người. Bài thơ của tôi là một cuộc chạy đua giữa con người và thiên nhiên, và con người đã chiến thắng. Tôi coi đây là khúc ca tráng, ca ngợi con người trong lao động với tinh thần làm chủ, với niềm vui. Bài thơ cũng là sự kết hợp giữa hiện thực và lãng mạn. Chất hiện thực của khung cảnh lao động trên biển cả khi vùng biển đã về ta. Và chất lãng mạn thì cũng không cần phải tưởng tượng nhiều. ở giữa khung cảnh trời biển cao rộng đó, với gió, với trăng rồi bình minh và nắng hồng, và đặc biệt là sức lao động đều mang chất lãng mạn bay bổng: Thuyền ta lái gió với buồm trăng, Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời. Cảm hứng và hình ảnh ấy rất thích hợp với lao động trên biển. Tôi nghĩ rằng trong khung cảnh đó cũng không thể viết khác đi. Bài thơ kết thúc bằng hình ảnh đẹp của một ngày mới khi đoàn thuyền đánh cá trở về, các khoang thuyền đầy ắp cá. Mở đầu bài thơ là hình ảnh mặt trời xuống biển kết thúc là hình ảnh mặt trời đội biển nhô lên giữa sóng nước..” ( Theo Huy Cận, Cuộc đời và sáng tác thơ ca, Hà Minh Đức ghi, trong Nhà văn nói về tác phẩm, NXB Văn học, Hà Nội, 1998)