Bài giảng Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 153: Ôn tập về truyện

TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Hãy lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học:TTTên tác phẩm- năm stácTác giả Tóm tắt nội dungĐặc sắc về nghệ thuật01.Qua tâm trạng đau xót, tủi hổ của ông Hai ở nơi tản cư khi nghe tin đồn làng mình theo giặc, Truyện thể hiện tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người dânXây dựng tình huống nhân vật, nghệ thuật miêu tả tâm lí và ngôn ngữ nhân vậtLàngStác: 1948Nhà văn: Nguyễn Kim Lân( 1920 - 2007 )Quê: Từ Sơn- Bắc NinhTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học: TTTên tác phẩm-Năm StácTác giả Tóm tắt nội dungĐặc sắc về nghệ thuật02.Cuộc gặp gỡ tình cờ của ông họa sĩ, cô kĩ sư mới ra trường với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao Sa Pa. Qua đó truyện ca ngợi những ngời lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến sức mình cho đất nước.Truyện xây dựng được tình huống hợp lí, cách kể chuyện tự nhiên, có sự kết hợp giữa tự sự, trữ tình với bình luậnLặng lẽ Sa PaStác: 1970Nhà văn: Nguyễn Thành Long(1925 – 1991 )Quê: Duy Xuyên - Quảng NamTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học: TTTên tác phẩm –Năm stácTác giả Tóm tắt nội dungĐặc sắc về nghệ thuật03.Câu chuyện éo le và cảm động về hai cha con: Ông Sáu và bé Thu trong lần ông về thăm nhà và ở khu căn cứ. Qua đó truyện ca ngợi tình cha con thắm thiết trong hoàn cảnh chiến tranhTruyện thành công trong việc miêu tả tâm lí và xây dựng tính cách nhân vật, đặc biệt là nhân vật bé Thu.Chiếc lược ngàStác: 1966NV: Nguyễn Quang SángSinh năm 1932Quê: Chợ mới- An GiangTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học: TTTên tác phẩm-Năm STTác giả Tóm tắt nội dungĐặc sắc về nghệ thuật04.Bến quêStác:1985Qua những cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật Nhĩ vào lúc cuối đời trên giường bệnh, truyện thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những giá trị và vẻ đẹp bình dị, gần gũi của cuộc sống, của quê hương. Sự miêu tả tâm lí tinh tế, nhiều hình ảnh giàu tính biểu tượng, cách xây dựng tình huống, trần thuật theo dòng tâm trạng của nhân vật.Nhà văn: Nguyễn Minh ChâuQuê: Quỳnh Lưu – Nghệ An(1930 – 1989)TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học: TTTên tác phẩm-Năm STTác giả Tóm tắt nội dungGiá trị nghệ thuật05.Những ngôi sao xa xôiStác:1971Nhà văn: Lê Minh Khuê (Sinh năm 1949 )Quê: Tĩnh Gia- Thanh HóaCuộc sống, chiến đấu của ba cô gái TNXP trên một cao điểm ở tuyến đường trường sơn trong những năm chiến tranh chống Mĩ cứu nước. Truyện làm nổi bật tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của họ.Truyện sử dụng vai kể là nhân vật chính, cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ sinh động và thành công trong miêu tả tâm lí nhân vậtTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học. 2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử: Thời kì kháng chiến chống TD Pháp( 1946- 1954)Lµng - Kim L©nThời kì K/cChống Mĩ( 1964- 1975 )ChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ngLÆng lÏ Sa Pa - NguyÔn Thµnh LongNh÷ng ng«i sao xa x«i - Lª Minh KhuªSau 1975BÕn quª - NguyÔn Minh Ch©uTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học 2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử 3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ: Những phẩmChất chung:- Các tác phẩm trên đã phản ánh được một phần nét tiêu biểu của đời sống xã hội và con người Việt Nam,với tư tưởng và tình cảm của họ trong những thời kì lịch sử có nhiều biến cố lớn lao từ sau CM tháng tám năm 1945. Chủ yếu là 2 cuộc K/c chống Pháp và Mĩ.TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn1. Lập bảng thống kê các tác phẩm truyện đã học 2. Sắp xếp các truện ngắn theo các thời kì lịch sử 3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ *Hình ảnh các thế hệ Việt Nam thuộc nhiều thế hệ được thể hiện qua những nhân vật:Ông HaiAnh thanh niênLÆng lÏ Sa Pa NguyÔn Thµnh LongBé ThuÔng SáuBa cô gái TNXPChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ngChiÕc l­îc ngµ - NguyÔn Quang S¸ngNh÷ng ng«i sao xa x«i - Lª Minh KhuªLµng - Kim L©nTiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn3. Những phẩm chất chung và những nét tính cách nổi bật của những con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ *Những tính cách và phẩm chất nhân vật:Ông HaiTình yêu làng thật đặc biệt, nhưng phải đặt trong tình cảm yêu nước và tinh thần kháng chiến.Anh thanh niênBé ThuÔng SáuYêu thích và hiểu ý nghĩa công việc thầm lặng, một mình trên núi cao, có những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp, trong sáng về công việc và đối với mọi người.Tính cách cứng cỏi, bướng bỉnh nhưng tình cảm nồng nàn, thắm thiết với người cha.Tình cha con sâu nặng, tha thiết trong hoàn cảnh éo le và xa cách của chiến tranhBa cô gái TNXPTinh thần dũng cảm, không sợ hy sinh khi làm nhiệm vụ hết sức nguy hiểm, tình cảm trong sáng, lạc quan, hồn nhiên trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt.TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn4. Một vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học trong chương trình lớp 9.*Vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học:- Trần thuật ở ngôi thứ nhất ( nhân vật xưng hô “ Tôi ” ) có các truyện “ Chiếc lược ngà ”, “ Cố hương ” , “ Rô- bin xơn ngoài đảo hoang ”, “ Những ngôi sao xa xôi ”, “ Những đứa trẻ ”. Trần thuật ngôi thứ ba: trần thuật chủ yếu theo cái nhìn và giọng điệu của một nhân vật, thường là nhân vật chính ( tuy không xuất hiện trực tiếp nhân vật kể chuyện xưng tôi ) Các Truyên như: Làng, lặng lẽ Sa Pa, Bến Quê, Con chó bấc, Bố của Xi mông.Phương thức trần thuật.TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình lớp 9.Tác dụng của phương thức trần thuật.Ví dụ“ Mỗi lần nhìn thấy cây lược ngà nhỏ ấy là mỗi lần tôi băn khoăn và ngậm ngùi. Trong cuộc đời kháng chiến của tôi, tôi chứng kiến không biết bao nhiêu cuộc chia tay, nhưng chưa bao giờ tôi bị xúc động như lần ấy. ”- Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều, dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật.TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn4. Một vài đặc điểm N.thuật của các truyện đã học trong chương trình L9. Tác dụng của phương thức trần thuật.Ví dụKhi kể về phút chia tay của ba người trong lặng lẽ Sa Pa thì cả ba nhân vật đều trở thành đối tượng miêu tả một cách khách quan: Anh thanh niên vừa vào, kêu lên: “Ồ ! Cô còn quên chiếc mùi sap đây này ! ”.. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi Bỗng nhà họa sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh: “ Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại”. - Phương thức trần thuật ngôi thứ nhất xưng tôi giúp người kể đi sâu vào tâm tư tình cảm của nhân vật, miêu tả được những diễn biến tâm lí tinh vi phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật. Song nó cũng trong việc miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khó có cái nhìn nhiều chiều, dễ gây sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật.- Truyện kể ở ngôi thứ ba người kể dường như thấy hết, biết hết và biết tất cả mọi việc, mọi người, mọi tâm tư tình cảm của nhân vật có khi miêu tả lạnh lùng, khách quan , tạo ra cái nhìn nhiều chiều, tránh được sự đơn điệu trong giọng văn trần thuật.TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn5. Tình huống truyện đặc sắc.Ở truyện làng- Tác giả đặt ông Hai vào tình huống gay cấn để làm bộc lộ sâu sắc tình cảm yêu làng, yêu nước của ông. Tình huống ấy là cái tin làng ông theo giặc.Ở truyện chiếc lược ngà- Tình huống hai cha con gặp nhau trong 8 năm xa cách nhưng bé thu không nhận cha, đến lúc em nhậ cha và biểu lộ tình cảm thì anh Sáu phải ra đi.ở Bến quê- Đặt nhân vật Nhĩ trong một hoàn cảnh đặc biệt lúc trẻ có điều kiện đi khắp nơi trên thế giới mà không cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương và tình yêu của gia đình. Khi cuối đời bị căn bệnh hiểm nghèo Nhĩ mới nhận ra điều đó nhưng không bao giờ anh làm được. TiÕt 153: ¤n tËp vÒ truyÖn6. Nêu cảm nghĩ về nhân vật mà em có ấn tượng sâu sắc nhất?H­íng dÉn häc ë nhµ Tãm t¾t l¹i nh÷ng t¸c phÈm truyÖn võa häc N¾m néi dung, nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña tõng t¸c phÈmChuÈn bÞ bµi míi Tæng kÕt vÒ ng÷ ph¸p (tiÕp)Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi