Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 107: Hội thoại

Bài dạyNhiƯt liƯt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!Ngữ văn 8NG÷ v¨n 8 TiÕt 107 héi tho¹iNG÷ v¨n 8 TiÕt 107 héi tho¹i1.VÝ dơ:Mét h«m, c« t«i gäi t«i ®Õn bªn c­êi hái:- Hång! Mµy cã muèn vµo Thanh Ho¸ ch¬i víi mĐ mµy kh«ng?[...] NhËn ra nh÷ng ý nghÜa cay ®éc trong giäng nãi vµ trªn nÐt mỈt khi c­êi rÊt kÞch cđa c« t«i kia, t«i cĩi ®Çu kh«ng ®¸p .V× t«i biÕt râ ,nh¾c ®Õn mĐ t«i, c« t«i chØ cã ý gieo r¾c vµo ®Çu ãc t«i nh÷ng hoµi nghi ®Ĩ t«i khinh miƯt vµ ruång rÉy mĐ t«i, mét ng­êi ®µn bµ ®· bÞ c¸i téi lµ go¸ chång,nỵ nÇn cïng tĩng qu¸, ph¶i bá con c¸i ®i tha h­¬ng cÇu thùc.Nh­ng ®êi nµo t×nh th­¬ng yªu vµ lßng kÝnh mÕn mĐ t«i l¹i bÞ nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn x©m ph¹m ®Õn.[...]T«i cịng c­êi ®¸p l¹i c« t«i:-Kh«ng! Ch¸u kh«ng muèn vµo.Cuèi n¨m thÕ nµo mỵ ch¸u cịng vỊ. C« t«i hái lu«n, giäng vÉn ngät:- Sao l¹i kh«ng vµo?Mỵ mµy ph¸t tµi l¾m,cã nh­ d¹o tr­íc ®©u!Råi hai con m¾t long lanh cđa c« t«i ch»m chỈp ®­a nh×n t«i. T«i l¹i im lỈng cĩi ®Çu xuèng ®Êt: lßng t«i cµng th¾t l¹i ,khoÐ m¾t t«i ®· cay cay.C« t«i liỊn vç vai t«i c­êi mµ nãi r»ng:- Mµy d¹i qu¸, cø vµo ®i,tao ch¹y cho tiỊn tµu.Vµo mµ b¾t mỵ mµy may v¸ s¾m sưa cho vµ th¨m em bÐ chø.Tá sù ngËm ngïi th­¬ng xãt thÇy t«i, c« t«i chËp chõng nãi tiÕp:-Sao c« biÕt mỵ con cã con? C« t«i vÉn cø t­¬i c­êi kĨ c¸c chuyƯn cho t«i nghe. Cã mét bµ hä néi xa vµo trong Êy c©n g¹o vỊ b¸n. Bµ ta mét h«m ®i qua chỵ thÊy mĐ t«i ngåi cho con bĩ ë bªn rỉ bãng ®Ìn.[...] C« t«i ch­a døt c©u, cỉ häng t«i ®· nghĐn ø khãc kh«ng ra tiÕng . Gi¸ nh÷ng cỉ tơc ®· ®µy ®o¹ mĐ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay cơc thủ tinh,®Çu mÈu gç, t«i quyÕt vå lÊy mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho k× n¸t vơn míi th«i.-VËy mµy hái c« Th«ng- tªn ng­êi ®µn bµ hä néi xa kia- chç ë cđa mỵ mµy råi ®¸nh giÊy cho mỵ mµy, b¶o dï sao cịng ph¶i vỊ. Tr­íc sau cịng mét lÇn xÊu, ch¶ nhÏ b¸n xíi m·i ®­ỵc sao?C« t«i bçng ®ỉi giäng, l¹i vç vai, nh×n vµo mỈt t«i, nghiªm nghÞ:[...] T«i c­êi dµi trong tiÕng khãc, hái c« t«i:- MÊy l¹i r»m th¸ng t¸m nµy lµ giç ®Çu cËu mµy, mỵ mµy vỊ dï sao cịng ®ì tđi cho cËu mµy ,vµ mµy cịng cßn ph¶i cã hä, cã hµng, ng­êi ta hái ®Õn chø?(Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu)Câu 1: Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn trích trên đã cho là quan hệ gì? Ai ở vai trên? Ai là vai dưới?Quan hệ gia tộc Người cơ của Hồng: vai trên Chú bé Hồng : vai dướiI.Vai xã hội trong hội thoại:Vai trênVai dướiCâu 2: Cách xử sự của người cơ cĩ gì đáng chê trách?+ Với quan hệ gia tộc, người cơ đã xử sự khơng đúng với thái độ chân thành, thiện chí của tình cảm ruột thịt. +Với tư cách là người lớn tuổi, vai bề trên, người cơ đã khơng cĩ thái độ đúng mực của người lớn đối với trẻ em.Thảo luận:Câu 3: Tìm những chi tiết cho thấy nhân vật chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ thái độ lễ phép? tơi cúi đầu khơng đápTơi lại im lặng cúi đầu xuống đấtcổ họng tơi đã nghẹn ứ khĩc khơng ra tiếng? Giải thích vì sao Hồng phải làm như vậy?Vì Hồng là người thuộc vai dưới, cĩ bổn phận tơn trọng người trên. Vai xã hội là gì? Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoạiVai xã hội là gì? Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoạiVai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội nào? Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội) Quan hệ thân – sơ (mức độ quen biết)Khi tham gia hội thoại, mỗi chúng ta cần chú ý điều gì? Vì quan hệ xã hội vốn đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều.Khi ta tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định vai của mình để chọn cách nĩi cho phù hợp.Ghi nhí* Vai xã hội là vị trí của người tham gia hội thoại đối với người khác trong cuộc thoại. Vai xã hội được xác định bằng các quan hệ xã hội: + Quan hệ trên – dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình và xã hội); + Quan hệ thân – sơ (theo mức độ quen biết, thân tình)* Vì quan hệ xã hội vốn rất đa dạng nên vai xã hội của mỗi người cũng đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp.Mét häc sinh líp 8ë nhµ (trong gia đình)ë trưêng (ngoµi x· héi)¤ng bµCha mĐAnh chÞEmThÇy c«Anh chÞ khèi 9B¹n cïng khèiC¸c em khèi 6,7Ch¸uConEmAnh-chÞHäc trßEmB¹n bÌAnh-chÞ* C¸c mèi quan hƯ cđa vai x· héi.Vai d­íiVai trªnVai d­íiVai ngang hµng Vai trªnĐa d¹ng THỰC HÀNH : Đĩng vai mẹ - cơ giáo và con - học sinh, thực hiện 2 cuộc hội thoại ngắn trong 2 hồn cảnh sau:b/ Ở nhà.a/ Ở trường (trong lớp học)HỊCHTƯỚNGSĨ Bài tập1: Hãy tìm những chi tiết trong bài “Hịch tướng sĩ” thể hiện thái độ vừa nghiêm khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với binh sĩ dưới quyền?II.Luyện tập:Các chi tiết thể hiện sự nghiêm khắc:Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà khơng biết lo, thấy nước nhục mà khơng biết thẹn Nếu các ngươi biết chuyên tập sách này ,theo lời dạy bảo của ta, thì mới phải đạo thần chủTa viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta.Các chi tiết biểu hiện sự khoan dung Bài tập 2: Đọc đoạn trích trong SGK và thực hiện theo yêu cầu câu hỏi: a/Dựa vào đoạn trích và những điều đã biết về chuyện “Lão Hạc”, hãy xác định vai xã hội của 2 nhân vật tham gia cuộc hội thoại trên! Xét về điạ vị xã hộiXét về tuổi tácb/ Tìm những chi tiết trong lời hội thoại của nhân vật, qua lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ơng giáo đối với Lão Hạc? Trong cử chỉ: Ơng giáo nĩi với Lão Hạc những lời lẽ ơn tồn, thân mật nắm lấy vai lão, mời lão hút thuốc, uống nước, ăn khoai. Trong lời lẽ: - gọi “cụ” xưng hơ gộp: “ ơng - con mình” thể hiện sự kính trọng người già - xưng là “tơi”  thể hiện quan hệ bình đẳng.c/ Những chi tiết nào trong lời thoại của Lão Hạc và lời miêu tả của nhà văn nĩi lên thái độ vừa quí trọng vừa thân tình của Lão Hạc đối với ơng giáo? Lão Hạc gọi người đối thoại với mình là “ơng giáo” ,dùng từ “dạy” thay cho từ nĩi, thể hiện sự tơn trọng; xưng hơ gộp 2 người là “chúng mình”; các câu nĩi cũng xuề xồ:“nĩi đùa thế”.Thể hiện sự thân tình.? Những chi tiết nào thể hiện tâm trạng khơng vui và sự giữ ý của Lão Hạc?- “Cười gượng”, “cười đưa đà”. - Khéo léo từ chối việc ở lại ăn khoai, uống nước với ơng giáo. Lão Hạc cĩ nỗi buồn, ý thức được rằng cĩ 1 khoảng cách giữa mình đối với người đối thoại. Phù hợp với tâm trạng lúc ấy và tính khí khái của Lão Hạc H­íng dÉn häc sinh häc bµi 1/Cần nắm vững vai xã hội trong từng tình huống cụ thể để cĩ cách hội thoại phù hợp.2/ Ca dao: “Lời nĩi chẳng mất tiền mua . Lựa lời mà nĩi cho vừa lịng nhau”.3/ Cần cĩ ý thức vận dụng vào thực tiễn cuộc sống thường ngày để quan hệ giữa mình với mọi người tốt đẹp.4/ Chuẩn bị tiếp các kiến thức và bài tập cho tiết sau: Chú ý tập hội thoại theo BT ở SGK.chĩc c¸c em häc tèt