Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Tống biệt hành - Thâm Tâm

I. TÁC GIẢ - Thâm Tâm (1917 – 1950), sinh tại thị xã Hải Dương trong một gia đình nhà giáo nghèo. - Viết không nhiều, nhưng sáng tác nào cũng độc đáo, mang dấu ấn riêng: trầm hùng, bi tráng. - Hăng hái hoạt động văn nghệ cách mạng. - Qua đời trên đường hành quân đi chiến dịch Cao- Bắc- Lạng.II. BÀI THƠ “TỐNG BIỆT HÀNH” 1. Xuất xứ - Tác giả làm bài thơ này để tiễn một người bạn lên chiến khu (1941). 2. Phân tích a. Cảnh đưa tiễn: - Thời gian: buổi chiều - Không gian: không qua sông - Tiếng sóng trong lòng: nỗibuồn ly biệt  Đoạn thơ diễn tả khá sâu sắc tâm trạng day dứt buồn bã của người đưa tiễn cũng như người ra đi.b. Tâm trạng người ra đi - Một dửng dưng: vẻ bề ngoài - Con đường nhỏ: con đường nhiều chông gai, khó khăn. - Chí nhớn: chí làm trai - Chưa, không, đừng: quyết tâm cao độ, dứt khoát.  Chia tay gia đình, bè bạn, thành phố mang đầy kỉ niệm để ra đi, con đường trước mặt gập ghềnh gian truân, nguy hiểm mà trước mắt tương lai còn mờ mịt thì đó chính là cái bi hiện thực và hợp lí.c. Tâm trạng người ở lại - người buồn chiều hôm trước, buồn sáng hôm nay: điệp ngữ  nỗi buồn day dứt. - một chị, hai chị, em nhỏ: bùi ngùi, bịn rịn. - Người đi, ừ nhỉ, người đi thực: thảng thốt, ngạc nhiên.  Rõ ràng trong lòng người ra đi và ở lại cũng diễn ra bao dằn vặt trăn trở.d. Quyết tâm lên đường - mẹ thà, chị thà, em thà: giọng thơ rắn rỏi, dứt khoát thể hiện sự quyết tâm cao độ.  Những từ ngữ dửng dưng tàn nhẫn ấy chỉ là vỏ bề ngoài che đậy bên trong là nỗi đau xé ruột.III. CHỦ ĐỀ Với giọng thơ trầm hùng, bi tráng. Bài thơ diễn tả một cuộc tiễn đưa và tâm sự ngổn ngang của người ra đi và người ở lại. Các nhân vật trong bài thơ có sự day dứt trăn trở trong việc lựa chọn giữa tình cảm và nghĩa vụ. Cuối cùng ý thức về nghĩa vụ đã chiến thắng.IV. TỔNG KẾT 1. Nội dung Chất bi hùng trong bài thơ. 2. Nghệ thuật Phương pháp tả thực, miêu tả tâm trạng nhân vật đặc sắc.