Bài giảng Ngữ văn lớp 10: Phú sông Bạch Đằng ( Bạch Đằng giang phú) Trương Hán Siêu

Phú sông bạch đằng( Bạch Đằng giang phú)Trương Hán SiêuI. Tiểu dẫn:Em hãy cho biết phần tiểu dẫn SGK trình bày những nội dung chính nào?Tác giả.2. Sông Bạch Đằng.3. Thê phú:Tóm tắt những nét cơ bản về Trương Hán siêu? 1. Tác giả.- (?- 1354), tự Thăng Phủ- Quê: Phúc Thành – Yên Ninh – Ninh Bình.- Tham gia kháng chiến chống quân Nguyên Mông, làm quan dưới 4 đời( Anh Tông, Minh Tông, Hiền Tông, Dụ Tông)- Tính tình cương trực, học vấn uyên thâm được các vua trần tin cậy, nhân dân kính trọng.- Khi qua đời được thờ ở văn miếu quốc tử giámTiểu dẫn SGK cho ta thấy những hiểu biết gì về Sông Bạch Đằng?2. Sông Bạch Đằng.- Đoạn sông Kinh thầy đổ ra biển Đông nằm giữa Quảng Ninh và Hải Phòng. Sông rộng, sóng to, địa thế hiểm trở. - Nơi đây quân dân ta hai làn chiến thắng quân xâm lược phương Bắc: + 938 Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán, bắt sống lưu hoằng thao, con trai vua Nam Hán Lưu Cung + 1288 nhà Trần tiêu diệt quân Mông Nguyên, bắt sống Ô Mã Nhi- Nơi khơi nguồn cảm hứng sáng tạo cho nhiều tác giả văn chươngTrận bạch đằngTiểu dẫn SGK giúp em hiểu biết gì thể phú? 3. Thê phú:- Là thể văn có vần ( hoặc xen lẫn văn vần và văn xuôi), dùng để tả cảnh vật, phong tục, kể sự việc, bàn chuyện đời...- Phú có 4 loại: Cổ thể, bài phú, văn phú, luật phú( phú Sông Bạch Đằng thuộc loại phú cổ thể)- Bài phú gồm 4 đoạn: Đoạn mở, đoạn giải thích, đoạn bình luận, đoạn kết.Sông bạch đằngII. Đọc hiểu1. Đọc văn bản2. Tỡm hiểu văn bản2.1. Đoạn 1: Nhân vật “Khách” – Tác giả.Khách xuất hiện như thế nào?( thời gian, địa điểm)Khách xuất hiện trong lúc du ngoạn:- Sỏch vở: những vùng đất nổi tiếng của Trung Quốc: Cửu Giang- Ngũ Hồ, Tam Ngô- Bách Việt. Bằng trí tưởng tượng, sách vở. Đây là nơi Tử Trường Tư Mã Thiên đã đi qua. Chứng tỏ khách trân trọng, ngưỡng mộ, lấy Tử Trường làm gương báu để dăn mình.- Trực tiếp : Địa danh Việt Nam nơi ghi dấu những chiến công oanh liệt của dân tộc: Qua cửa Đại Than ngược bến Đông triều đến sông Bạch Đằng. Mục đích của khách là thưởng thức, bồi boỏ tri thức về những trang sử vẻ vang của nước nhà, tìm hiểu cảnh trí non sông đất nước.- Thời gian: từ sớm đến chiều. Đó là thời gian liên tiếp. Thái độ: mải miết, tha thiết. Khách là người như thế nào? Như vậy Khách là người ưa hoạt động, ham hiểu biết, tâm hồn khoáng đạt, nặng lòng với đất nước và lịch sử dân tộc.Tâm trạng của Khách khi đó như thế nào?- Tâm trạng: Đan xen Buồn vì cảnh thảm đứng lặng giờ lâu thương nỗi anh hùng đâu vắng tá tiếc thay dấu vết luống còn lưu2.2. Đoạn 2.- Tác gỉa xây dựng nhân vật các bô lão – hình ảnh mang tính lịch đại nhằm thể hiện không khí đối đáp tự nhiên và kể cho khách nghe những trận thuỷ chiến xảy ra trên sông Bạch Đằng.Xây dựng nhân vật các bô lão nhằm mục đích gì?. Qua lời kể của các bô lão chiến công trên sông Bạch đằng hiện lên như thế nào?- Qua lời kể của các bô lão những chiến công vĩ đại trên sông Bạch Đằng được hiện lên:+ Không khí: bừng bừng chiến trận“ Thuyền bè muôn độiTinh kì phấp phới Giáo gươm sáng chói”+ Thế trận: giằng co quyết liệt.“ ánh nhật nguyệt chừ phải mờBầu trời chừ sắp đổi”+ Kết quả: “ Trận xích bích quân Tào Tháo tan tác tro bayTrận hợp phì, giặc bồ khiên hoàn toàn chết trụi”“ Hội nào bằng hội Mạnh tân như vương sư họ Lãtrận nào bằng trận Duy Thuỷ: như quốc sĩ họ hàn”Giặc thất bại thảm hại trước quân ta. Sửù ủoỏi ủaàu veà yự chớ: Ta vụựi loứng yeõu nửụực, vụựi sửực maùnh chớnh nghúa, ủũch "Theỏ cửụứng" vụựi bao mửu ma chửụực quyỷ. Cuoỏi cuứng, chớnh nghúa thaộng, giaởc hung ủoà heỏt loỏi chuoỏc nhuùc muoõn ủụứi .Nhận xột gỡ về thỏi độ và cỏch kể chuyện của cỏc bụ lóo trong đoạn này? Tỏc dụng?Thaựi ủoọ, gioùng ủieọu: ẹaày nhieọt huyeỏt, tửù haứo, laứ caỷm hửựng cuỷa ngửụứi trong cuoọc.Kể theo trình tự thời gian - diễn biến trận đánh.- Kể bằng những câu văn biền ngẫu cõu văn dài ngắn khỏc nhau).- Sử dụng các điển tích, điển cố.- Dùng biện pháp cường điệu.- Giọng điệu lúc hào hùng sôi nổi, lúc trầm lắng, khi sảng khoái. Lụứi keồ coõ ủoùng, suực tớch, khaựi quaựt Phù hợp với sự thật lịch sử dân tộc. Khoõng khớ traọn ủaựnh heỏt sửực sinh ủoọng. Diễn tả và khẳng định được tài đức của tướng, lính nhà Trần .Làm cho đoạn văn như bài thơ tự sự đậm chất anh hùng cacác nhân tố làm nên chiến thắng Bạch Đằng lịch sử Nhõn tố: - Thiên thời: “Trời cũng chiều lòng người”- Địa lợi: “Quả là: trời đất cho nơi hiểm trở”- Nhân hòa: “Cũng nhờ nhân tài giữ cuộc điện anNhân tố nào là quan trọng nhất để làm nên chiến thắng?Đề cao vai trò và khẳng định sự bất tử của người anh hùng.Đú là nguyờn nhõn dẫn đến kết thỳc đoạn 2: “ Đến bên sông chừ hổ mặtnhớ người xưa chừ lệ chan”3. Đoạn 3.Lời của khách và các bô lão khẳng định được điều gì?- Lời ca của các bô lão khẳng định: + Sự tồn tại vĩnh hằng của dòng sông+ Sự tồn tại vĩnh hằng của những chiến công tại sông Bạch Đằng+ Sự tồn tại vĩnh hằng của chân lí lịch sử:“ Bất nghĩa tiêu vongAnh hùng lưu danh thiên cổ”- Lời ca của khách tiếp nối tự hào về non sông hùng vĩ và bổ xung thêm lời của các bô lão: nhân tố quyết định trong cuộc kháng chiến của quân ta là do có sự anh minh sáng suốt của hai vị thánh nhân. Đây là quan niệm mới mẻ và tiến bộ của Trương Hán Siêu.III. Ghi nhớ ( SGK)Giaự trũ noọi dung: "Phuự soõng Baùch ẹaống" laứ taực phaồm tieõu bieồu cuỷa vaờn hoùc yeõu nửụực thụứi Lyự - Traàn. Baứi phuự ủaừ theồ hieọn loứng yeõu nửụực vaứ nieàm tửù haứo daõn toọc - Tửù haứo veà truyeàn thoỏng anh huứng baỏt khuaỏt vaứ truyeàn thoỏng ủaùo lyự nhaõn nghúa saựng ngụứi cuỷa daõn toọc Vieọt nam. Taực phaồm cuừng theồ hieọn tử tửụỷng nhaõn vaờn cao ủeùp qua vieọc ủeà cao vai troứ, vũ trớ con ngửụứi. Củng cố: Giaự trũ ngheọ thuaọt: "Phuự soõng Baùch ủaống" laứ ủổnh cao ngheọ thuaọt cuỷa theồ phuự trong vaờn hoùc Vieọt Nam thụứi Trung ủaùi, caỏu tửự ủụn giaỷn maứ haỏp daón, boỏ cuùc chaởt cheừ, lụứi vaờn linh hoaùt, hỡnh tửụùng ngheọ thuaọt sinh ủoọng, vửứa gụùi hỡnh ủaởc saộc trửùc tieỏp, vửứa mang yự nghúa khaựi quaựt trieỏt lớ, ngoõn tửứ vửứa trang troùng, haứo saỷng, vửứa laộng ủoùng gụùi caỷm.