Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Sóng tác giả Xuân Quỳnh

Sóng(Xuân Quỳnh)Sóng SĨNG (Xuân Quỳnh)Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bểÔi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếNỗi khát vọng tình yêuBồi hồi trong ngực trẻTrước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnTừ nơi nào sóng lên ?Sóng bắt đầu từ gióGió bắt đầu từ đâu ?Em cũng không biết nữaKhi nào ta yêu nhauCon sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương bắcDẫu ngược về phương namNơi nào em cũng nghĩHướng về anh - một phương Ở ngoài kia đại dươngTrăm ngàn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trởCuộc đời tuy dài thếNăm tháng vẫn đi quaNhư biển kia dẫu rộngMây vẫn bay về xaLàm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ. (“Hoa dọc chiến hào”, H, 1968)-Tên thật: Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 – 1988), quê ở Hà Tây.-Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, nhiều lo âu và luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời thường.-Là một trong những nhà thơ nữ tiêu biểu nhất thời chống Mĩ. I.TÌM HIỂU CHUNG: 1.Tác giả: Bài thơ được sáng tác năm 1967 trong chuyến tác giả đi vùng biển Diêm Điền, in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968).2/ Tác phẩm:Xuất xứ ø- Hoàn cảnh sáng tác:b.Chủ đề:Bài thơ được sáng tác năm 1967 trong chuyến tác giả đi vùng biển Diêm Điền, in trong tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968).2/ Tác phẩm:Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:b.Chủ đề:Vẻ đẹp tình yêu của người phụ nữ: hồn nhiên, nồng nàn, say đắm, thủy chung, có khát vọng trở nên vô biên và vĩnh cửu.II/ĐỌC-HIỂU BÀI THƠ: 1/Nhịp điệu, âm điệu bài thơ:Nhịp điệu, âm điệu của bài thơ giống nhịp điệu, âm điệu gì trong thiên nhiên?? Âm điệu, nhịp điệu đĩ được tạo nên bởi những yếu tố nào ?-Nhịp thơ 2/3 đều đặn nhịp sĩng biển nhịp điệu của cảm xúc, tình cảm, nhịp đập của trái tim.“ Dữ dội // và dịu êm Ồn ào // và lặng lẽ* Yếu tố tạo nên nhịp điệu bài thơ:-Thể thơ năm chữ -Phương thức tổ chức từ ngữ , hình ảnh đối lậpDữ dội-Dịu êm.-Sĩng - em sĩng biển = sĩng lịng , lúc dịu êm, nhẹ nhàng, khi dồn dập, dữ dội Những trạng thái tâm hồn con người trong tình yêu. 2/Hình tượng sĩng:Hình tượng bao trùm, xuyên suốt bài thơ là hình tượng gì ? Phân tích nghĩa thực và nghĩa biểu tượng của hình tượng ấy ? -Nghĩa thực :sĩng biển, miêu tả cụ thể , sinh động, với nhiều trạng thái, trái ngược nhau --.lớp từ tương phảndữ dội, dịu êm, ồn ào, lặng lẽ,-Nghĩa biểu tượng: ẩn dụ trạng thái tâm hồn của người phụ nữ đang yêusơi nổi, bồng bột, sâu sắc, kín đáo,Tình yêu say đắm , mãnh liệt.3/Nét tương đồng giữa hình tượng sĩng và em :-Giữa sĩng và em cĩ nét gì giống nhau ? Hãy chỉ ra nét tương đồng đĩ ?-Tâm trạng người con gái khi yêu  trạng thái của sĩng nhiều cung bậc, sắc thái phức tạp.-Câu thơ “Sơng khơng hiểu nổi mìnhSĩng tìm ra tận bể..”Sơng tầm thường, nhỏ hẹp, bể rộng lớn, mênh mơng  khát vọng , trái tim người con gái khi yêu khơng chấp nhận sự hẹp hịi, nơng cạnluơn muốn vươn tới cái cao cả, sâu rộng . Làm sao cắt nghĩa được tình yêu Có nghĩa gì đâu một buổi chiều Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt Bằng mây nhè nhẹ, gió hiu hiu. (Xuân Diệu) Tôi gửi lại đây cái buồn vô cớ Và mang về cái nhớ bâng quơ Xi n chớ hỏi làm sao như thế Tôi vốn không rành mạch bao giờ (Nguyễn Duy) -Chủ thể trữ tình “em” xuất hiện trực tiếp song song cùng với “sóng”.-Người phụ nữ luôn trăn trở suy tư về những huyền diệu, bí ẩn của tình yêu.-Tình yêu đích thực, đẹp đẽ của tuổi trẻ là sự hồn nhiên, chân thành.Dữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể Sóng:Dữ dội / dịu êmỒn ào / lặng lẽTình yêu của em Nồng nàn / sâu lắngSôi nổi / thiết thaÔi Và vẫn thếBồi hồi trong ngực trẻ con sóng Nỗi khát vọng tình yêu ngày xưa ngày sau Trước muôn trùng sóng bểEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớnKhi nào ta yêu nhauCâu hỏi:Qua đoạn thơ, tác giả muốn nói lên đặc điểm gì ở tình yêu đích thực, đẹp đẽ của tuổi trẻ:Sôi nổi, mãnh liệt.Say đắm, thiết tha.3. Hồn nhiên, chân thành.Từ nơi nào sóng lên? Gió bắt đầu từ đâu? Sóng bắt đầu từ gió Em cũng không biết nữaYêu em từ thuở trong nôiEm nằm em khóc, anh ngồi anh ru  (ca dao) Tiếng yêu từ những ngày xưaVượt qua năm tháng bây giờ đến ta. (Xuân Quỳnh)-Khát vọng trong tình yêu của người con gái cĩ gì khác thường, đặc biệt? Nêu những suy ngẫm của người phụ nữ về sĩng ?-Khát vọng của người phụ nữ khi yêu quy luật muơn đờitừ ngữ “ngày xưa, ngày sau”-Suy ngẫm về cội nguồn của sĩng ”tự trả lời tình yêu hồn nhiên, chân thành.-Biểu hiện của sĩng: (khổ 5, 6 và 7): * Từ ngữ đối lập: dưới lịng sâu- trên mặt nước, xuơi về phương bắc- ngược về phương nam sĩng luơn “nhớ bờ”nhân hố tâm trạng thao thức của “ lịng em nhớ đến anh - cả trong mơ, cịn thức`”* Khổ 5 – 6 – 7:-Nỗi nhớ trong tình yêu:+Tràn ngập trong không gian: dưới lòng sâu, trên mặt nước, xuôi về phương Bắc, ngược về phương Nam,+Khắc khoải suốt thời gian: “Ngày đêm không ngủ được”,+Tận cùng vô thức: “Cả trong mơ còn thức”,..-> Tình yêu sôi nổi, mãnh liệt nhưng cũng rất chân thành.Con sóng dưới lòng sâu  Con sóng trên mặt nước Ôi con sóng nhớ bờ Ngày đêm không ngủ được Lòng em nhớ đến anh  Cả trong mơ còn thức Dẫu xuôi về phương bắc Dẫu ngược về phương nam Nơi nào em cũng nghĩ  Hướng về anh - một phương Ở ngoài kia đại dương Trăm ngàn con sóng đó Con nào chẳng tới bờ Dù muôn vời cách trở Nhớ ai bổi hổi bồi hồi,Như đứng đống lửa, như ngồi đống than. (Ca dao) Những ngày không gặp nhau Biển bạc đầu thương nhớ Những ngày không gặp nhau Lòng thuyền đau rạn vỡ. (Xuân Quỳnh) Tình ta như hàng cây Đã qua mùa bão gió Tình ta như dòng sông Đã qua mùa thác đổ. (Xuân Quỳnh)* Khổ 8 – 9:Cuộc đời tuy dài thế Năm tháng vẫn qua đi Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa Làm sao được tan ra Thành trăm con sĩng nhỏ Giữa biển lớn tình yêu Để ngàn năm cịn vỗ-Người phụ nữ luôn trăn trở lo âu trước sự hữu hạn của đời người, cũng như sự nhạt phai của tình yêuẩn dụ so sánh “như..”-Sóng ẩn dụ cho tình yêu của người phụ nữ.Cuộc đời tuy dài thế Năm tháng vẫn qua đi Như biển kia dẫu rộng Mây vẫn bay về xa Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ Khổ thơ cuối có nhiều cách hiểu:Đây là sự hình tượng hóa khát vọng sống, khát vọng yêu mãi mãi.3.Vĩnh cửu hóa tình yêu bằng cách hóa thân tình yêu của mình vào tình yêu nhân loại.2. Muốn vĩnh cửu hóa tình yêu bằng cách làm cho tình yêu của mình trở nên rộng lớn hơn. GS. TS Trần Đăng Suyền:“Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở”.Đã hôn rồi hôn lạiCho đến mãi muôn đờiĐến tan cả đất trời (Xuân Diệu)Làm sao được tan raThành trăm con sóng nhỏGiữa biển lớn tình yêu (Xuân Quỳnh)Anh mới thôi dào dạt. Để ngàn năm còn vỗ.-Người phụ nữ có khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn vĩnh cửu hóa tình yêu của mình.-> Một tình yêu mãnh liệt nhưng cũng rất dịu dàng, nữ tính.III/ Tổng kết:-Hình tượng ẩn dụ “sóng” gắn liền với chủ thể trữ tình “em”. “Sóng” và “em” soi chiếu vào nhau, cộng hưởng và bổ sung cho nhau.-Âm điệu phong phú đa dạng, dạt dào lôi cuốn như sóng,1. Đặc sắc nghệ thuật:2.Nội dung chủ đề:-Baì thơlời tự bạch của tâm hồn người phụ nữ dđang yêu:say đắm, chân thành, nồng nàn , tha thiết .Lặng lẽ / và / dịu êm /BTBT T TBBBTbể thế bểtrẻLặng lẽ / và dịu êm /Lặng lẽ và dịu êm /tổngI/ Giới thiệu: 1/ Tác giả 2/ Tác phẩmII/ Phân tích: 1/ Khổ 1-2 2/ Khổ 3-4 3/ Khổ 5-6-7 4/ Khổ 8-9III/ Tổng kết: