Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Mùa lạc

BÀI GIẢNGMÙA LẠCA.Mục đớch yờu cầu :* Giỳp học sinh cảm nhận được số phận ộo le, bất hạnh, những nột tớnh cỏch nổi bật, khỏt vọng mạnh mẽ, chừn chớnh của nhừn vật Đào và sự biến đổi số phận của chị diễn ra trong một mụi trừờng tốt đẹp , cỳ tớnh nhừn đạo, cỳ sự quan từm, tạo điều kiện cho mỗi người vươn lờn tỡm chỗ đứng chừn chớnh và hạnh phỳc của mỡnh.A.Mục đớch yờu cầu :* Hiểu được tư tưởng nhừn đạo của tỏc phẩm, đỳ là sự cảm thụng với những số phận ộo le, bất hạnh trong xỳ hội, và là sự trừn trọng những khỏt vọng hạnh phỳc và quyền được sống hạnh phỳc của họ.Thành cụng của nghệ thuật kể chuyện và miờu tả, nghệ thuật khắc họa chừn dung, tớnh cỏch và phừn tớch từm lý nhừn vật sắc sảoB. Nội dung :Tờn thật là Nguyễn Mạnh Khải , sinh năm 1930, tại Hà Nội, quờ ở Nam Định.Tham gia bộ đội từ giai đoạn đầu của cuộc khỏng chiến chống Phỏp , làm y tỏ, làm bỏo.Bắt đầu viết văn từ những năm 50, được chỳ ý từ tiểu thuyết “ xung đột “(1959-1962)Từ 1960 – 1970 : Cỳ nhiều tỏc phẩm viết về nụng thụn trong quỏ trỡnh xừy dựng cuộc sống mới (mựa lạc, tầm nhỡn xa), về bộ đội trong những năm đầu chống Mỹ (ra đảo, chiến sĩ)Từ sau 1975 : Sỏng tỏc của Nguyễn Khải thể hiện sự nhạy bộn, khỏm phỏ riờng về vấn đề xỳ hội, phừn tớch từm lý sắc sảo, lý trớ tỉnh tỏo, mang tớnh chớnh luận – triết lý.I . Giới thiệu : 1 > Tỏc giả : 2 > Tỏc phẩm :a > Xuất xứ – Hoàn cảnh sỏng tỏc :Trớch trong tập “ Mựa lạc “ ( 1960 ), sỏng tỏc từ chuyến đi thực tế lờn nụng trường Điện Biờn (1958-1959). b > Tỳm tắt : c > Bố cục : 3 phần- Giới thiệu về nhừn vật Đào.- Quỏ khứ bất hạnh và cuộc sống hiện tại của Đào ở nụng trường Điện Biờn. - Sự chuyển biến từm lý tỡnh cảm của Đào khi tỡm được niềm tin và hạnh phỳc.d > Chủ đề :Tỏc phẩm cho thấy cuộc sống lao động ấm ỏp tỡnh người là mụi trường tốt đẹp , đem lại niềm tin, hạnh phỳc cho con người và thể hiện niềm lạc quan , tin tưởng vào cuộc sống mới của tỏc giả.Ñieän Bieâân ngaøy tröôùc “Mựa xuừn thứ hai đỳ đến. Màu xanh thẫm của đỗ, của ngụ, của lạc, màu xanh non của lỏ mạ, màu đỏ tươi của ớt chớn lấn dần lờn cỏc thứ màu nham nhở, man rợ khỏc của đất hoang. Một mảnh sụ trắng làm rốm che cửa, một giàn liễu leo cỳ những chấm hoa đỏ thắm ở mộ hiờn phớa trước, bỳng lỏ loỏng mướt của rặng chuối, màu vàng ửng của khỳm đu đủ, mấy con ngỗng bỡ bạch ở mộ nhà, tiếng guốc đi lẹp kẹp, bỳng dỏng nặng nề của những chị cỳ mang ở khu gia đỡnh, những ngọn đốn le lỳi, mảng khỳi thuỳc bay qua ỏnh đốn trụng rừ từng sợi xanh. Tiếng cười the thộ, tiếng thủ thỉ, tiếng la hột, tiếng trẻ con khỳc. Người ta làm việc, người ta yờu nhau và cũng làm cho nhau đau khổ. Những nỗi niềm, những từm sự, những mong ước. Cuộc sống vĩ đại đỳ trở lại rồi.” (trang 136)II. Phừn tớch :Trước kia-Vựng đất khụng cỳ sự sống : đầy dừy thộp gai, vỏ đạn, xương người, ngợp lờn một rừng cừy chỳ đẻ. Vựng đất chết Bỳi chiến trường.Hiện nay-Cuộc sống đỳ khởi sắc : sắc màu , hỡnh ảnh, ừm thanh  Mảnh đất bắt đầu cỳ sự hồi sinh. Bức tranh rực rỡ của sự sống.1 >Sự hồi sinh trờn một vựng đất “chết”: Sự hồi sinh của vựng đất Điện Biờn do xỳ hội thay đổiNghệ thuật so sỏnh, đối chiếu, tả thực, liệt kờ, phối màu ...Mới mựa xuừn năm ngoỏi, đất này cũn ngợp lờn một rừng cừy chỳ đẻ, dừy nếp gai, mỡn, vỏ đạn đại bỏc, nhừ nỏt vỡ những hố bom, những giao thụng hào. Rải rỏc cũn cỳ những đoạn xương người, vài lưỡi xẻng hoen gỉ, một gỳi tiền bọc vải đỳ mục nỏt, những khẩu sỳng ngắn và tiểu liờn, dấu vết cũn lại của những người anh hựng Điện Biờn ngày trước. Mấy thỏng trời liền lưỡi xẻng đi trước, dấu chừn người đi sau san rừng, đào cừy, gỡ mỡn. Cỳ người đỳ hi sinh, cỳ người mang thương tật, dừy thộp gai chọc nỏt bàn tay, mồ hụi thấm rỏch từng loại quần ỏo, người hộo lại vỡ nắng, vỡ giỳ Lào, mồm lở, chừn phự vỡ thiếu rau xanh. Mựa xuừn cũn đầy hương tớch chiến tranh, cuối hạ, đầu thu nước tràn ngập, mựa đụng sương giỏ.2 > Sự hồi sinh của một con người - nhừn vật Đào tiờu biểu cho sự hồi sinh :Trước khi lờn Điện Biờn - Nhà nghốo khụng ruộng, vất vả kiếm sống ngược xuụi. - Lấy chồng sớm, chồng chẳng ra gỡ, chồng chết, con chết.  Cụ độc. - Khụng gia đỡnh, khụng nơi nương tựa, phiờu bạt khắp nơi.Sau khi lờn Điện Biờn - Cụng việc ổn định.- Sống trong mụi trường tập thể, cỳ bạn bố quan từm. Đỳ cỳ niềm vui. -Đỳ cỳ chỗ dừng chừn ổn định, dấu hiệu của sự an cư.Bất hạnh Haïnh phuùcGia cảnha>“Đào thuộc loại người gặp một lần cỳ thể nhớ mỳi, rất dễ phừn biệt với những chị em khỏc. Hai con mắt hẹp và dài đưa đi đưa lại rất nhanh, gũ mỏ cao đầy tàn hương, hàm răng khểnh của người luụn luụn ưa đựa cợt. Chị bịt đầu bằng chiếc khăn vải kẻ ụ vuụng buụng một vạt dài ở phớa sau khiến những nột thiếu hoà hợp trờn mặt càng trở nờn thụ, càng đỏng đảnh.Cỏi thừn người sồ sề của chị như nở to ra, hổn hển, cặp chừn ngắn khoẻ đạp xuống bàn gỗ đỳ bắt đầu uể oải, nhưng hai bàn tay cỳ những ngỳn rất to” (trang 129)“Mỏi tỳc ỳng mượt ngày xưa qua năm thỏng đỳ khụ lại, đỏ đi như chết,hàm răng phai khụng buồn nhuộm, soi gương thấy gũ mỏ càng cao, tàn hương nổi càng nhiều” (trang 131)Ngoại hỡnh : Kộm duyờn dỏng - Mắt hẹp và dài, đưa đi đưa lại rất nhanh .- Gũ mỏ cao đầy tàn hương.- Thừn hỡnh sồ sề, cặp chừn ngắn, 2 bàn tay cỳ những ngỳn rất to Những nột thiếu hoà hợp  thụ Mạnh mẽ ,sắc sảo. - Thể hiờn sự linh hoạt - Thể hiện sự bướng bỉnh cứng cỏi.- Con người lao động mạnh mẽ  Cỳ duyờn ăn nỳi -> duyờn ngầmb>Tớnh cỏch :“Trừu quỏ xỏ mạ quỏ thỡ hồng nhan bỏ bị cũn gỡ là xuừn nữa hả cỏc anh.”“Cỏc anh đỳ biết đời em rồi đấy. Mỗi năm một tuổi, cỏi tuổi nỳ đuổi xuừn đi. Nồi nào vung ấy, em đỳ cỳ bố chỏu ở dưới xuụi rồi”“ Huờ thơm bỏn một đồng mười,huờ tàn nhị rữa giỏ đụi lạng vàng.”“ Giỏ đụi lạng vàng chứ chưa vị tất đỳ bỏn đừu anh Huừn ạ”“Đến giờ nghỉ mười lăm phỳt Huừn bước ra. Đào vẫn cũn nhỳn thờm mấy đạp”c> Từm trạng:Trước khi lờn Điện BiờnNgày ốm đau khi nằm chờ nhà người quen, nhỡn ngọn đốn dầu, chị sực nhớ trước kia mỡnh cũng cỳ gia đỡnh. Thấm thớa nỗi cụ đơn.Xem bốn bể là nhà, chỉ lo cho thừn mỡnhứ sao được cơm ngày 2 bữa. Chỏn chườngKhi ở nụng trường Điện BiờnLờn nụng trường Điện Biờn chưa đầy một thỏng đỳ quen hết mặt, làm bỏo, lao động hăng say.  Hũa nhập với tập thể. Nhỡn đụi cỏnh tay cuồn cuộn bắp thịt của Huừn Bắt đầu le lỳi niềm vui.Hũa nhập với cuộc sống mới, cỳ niềm vui hy vọng.Chỏn chường buụng xuụi, đầy bi quan.c> Từm trạng:- Ngày khỏe đỳ vậy ngày ốm chưa biết ra sao. Tiếng thở dài bi quan.- Muốn chết nhưng đời cũn dài nờn phải sống Buụng xuụi.- Nhận được thư của thiếu ỳy Dịu : + Lỳc đầu : Tức giận+ Sau đỳ: hạnh phỳc Nghĩ đến tương lai.Cuộc đời chị Đào đi từ :Tuyệt vọngBất hạnhMặc cảmMất tất cảHy vọngHạnh phỳcNiềm vuiHồi sinh thật sự III. Tổng Kết : 1/ Nội dung :- Thể hiện cỏch nhỡn đời nhỡn người đầy tỡnh người và giàu lũng vị tha của Nguyễn Khải  giỏ trị nhừn đạo. Động viờn con người tin tưởng vào cuộc sống mới 2/ Nghệ thuật :Nhừn vật được xừy dựng sắc sảo, sinh động, cỳ đời sống nội từm phong phỳ qua cỏch so sỏnh đối chiếu.Cảnh sinh động qua bỳt phỏp tả thực, liệt kờ: giàu hỡnh ảnh, ừm thanh.vaø hoâm nayTrắc nghiệm 1. Dụng ý của tỏc giả khi đặt Huừn đứng cạnh Đào là :a. Ngẫu nhiờn khụng cỳ dụng ý gỡ.b. Ngầm so sỏnh làm nổi bật sự thua thiệt về hỡnh thức của Đào.c. Dụng ý giới thiệu 2 nhừn vật chớnh cỳ mối quan hệ xuyờn suốt tỏc phẩm. 2. Chị Đào lờn nụng trường Điện Biờn với mục đớch :a. Thay đổi mụi trường sống.b. Làm lại cuộc đời.c. Vỡ chỏn cảnh phiờu bạt đỳ đừy.d. Tỡm một nơi thật xa để quờn đi cuộc đời đỳ qua, những ngày sắp tới chị khụng cần biết. 3.Cỏi gỡ làm thay đổi cỏch nhỡn người và nhỡn đời của Đào khiến cụ ao ước cỳ hạnh phỳc :a. Phong cảnh ở nụng trường điện biờn.b. Mối tỡnh của Huừn và Duệc.Bức thư tỏ tỡnh của thiếu ỳy Dịu. 4. Kết thỳc tỏc phẩm chị Đào vẫn :a. Sống trong bất hạnh, buồn tủi, cụ đơn.b.Vẫn hờn giận và ghen tị với mọi người.c.Vẫn mặc cảm, xa cỏch với mọi người.d. Đỳ cỳ sự biến đổi, bắt đầu cỳ nhưng dự định cho tương lai, cỳ niềm tin vào cụộc sống. 5. Nột đặt sắc về nghệ thuật của tỏc phẩm mựa lạc :a. Nghệ thuật kể chuyện miờu tả(cảnh sinh hoạt lao động, thiờn nhiờn).b. Nghệ thuậọt khắc họa chừn dung, tớnh cỏch nhừn vật.c. Nghệ thuật phừn tớch từm lý nhừn vật.d. Tất cả cỏc điểm trờn.Tuổi trẻ Điện BiờnĐụ thị mớiNỳi rừng Điện BiờnThị trấn Điện BiờnÑIEÄN BIEÂN HOÂM NAYChừn thành cỏm ơn quý thầy cụ đỳ tham dự buổi thao giảng này