Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 44: Văn bản Bài thơ về tiểu đội xe không kính (Phạm Tiến Duật)

Tiết 44: Văn bảnBÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH(PHẠM TIẾN DUẬT) - Phạm Tiến Duật (1941 - 2007) Quê Phú ThọTham gia kháng chiến chống Mỹ, trực tiếp chiến đấu trên tuyến lửa Trường Sơn- Ông thuộc lớp các nhà thơ trẻ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ.- Năm 1970 ông được giải nhất cuộc thi thơ của báo Văn nghệCác tập thơ chính: - Vầng trăng quầng lửa - Ở hai đầu núi - Vầng trăng và những quầng lửa - Thơ một chặng đường - Nhóm lửa - Tiếng bom và tiếng chuông chùa - Tuyển tập Phạm Tiến Duật- Với giọng điệu tự nhiên, tinh nghịch, sôi nổi, tác giả góp phần làm sống mãi hình ảnh thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mĩ.1) Tác giả : Ngày 19/11/2007, ông được tặng Huân chương Lao động hạng NhìI/ Tìm hiểu chung : 1) Tác giả: (1941-2007)Là cây bút thơ tiêu biểu của lớp các nhà thơ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ.Giọng thơ: Sôi nổi trẻ trung, hồn nhiên, tinh nghịch,sâu sắc. 2) Tác phẩm: Bài thơ ra đời năm 1969, khi tác giả đang hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn. Tiết 44 : BÀI THƠ VỀ TIỂU ĐỘI XE KHÔNG KÍNH (Phạm Tiến Duật)II. Đọc – hiểu VB : Viết về đề tài người lính, tác giả Phạm Tiến Duật đã chọn hình ảnh, chi tiết nào để lập tứ cho bài thơ ? 1) Hình ảnh những chiếc xe không kính : * Đọc : Em có nhận xét gì về nhan đề bài thơ. Có phải nhan đề tác phẩm thừa từ “bài thơ” hay không ? Tôi phải thêm “ Bài thơ về”, để báo trước cho mọi người biết rằng là tôi viết thơ, chứ không phải một khúc văn xuôi. Bài thơ về tiểu đội xe không kính là cách đưa chất liệu văn xuôi vào thơ, những câu thơ “đặc” văn xuôi được kết hợp lại trong một cảm hứng chung. Những tiểu đội xe không kính có mặt trên tuyến đường Trường Sơn để làm gì ? Hãy tìm những câu thơ trong bài thơ lý giải vì sao những chiếc xe không có kính ? Không có kính, không phải vì xe không có kính.Bom giật bom rung kính vỡ đi rồiKhông kính, không đèn, không mui, thùng xướcHiện lên trước mắt chúng ta là những chiếc xe ra sao ? Ở hai câu thơ đầu khổ I và hai câu thơ đầu khổ cuối theo các em tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì ? Điệp ngữ : “không có kính” Em có nhận xét gì về giọng thơ của tác giả khi nói về những chiếc xe không kính này ? Những lời phân bua như lời kể thường ngày Theo em, tác giả sáng tạo hình ảnh những chiếc xe không kính trong bài thơ này nhằm mục đích gì ? 2) Hình ảnh những chiến sĩ lái xe : a) Hoàn cảnh chiến trường: Hãy tìm trong bài thơ những từ ngữ nói về hoàn cảnh cuộc chiến ? Bom giật, bom rung, bom rơi, mưa tuôn, mưa xối Những câu thơ sử dụng những động từ mạnh : “giật”, “rung”, “phun”, “tuôn”, “xối” cho ta thấy mức độ của bom đạn, mưa bụi ở chiến trường ra sao ? 14Câu thơ “Bụi tung tóc trắng như người già” sử dụng biện pháp nghệ thuật gì ? Câu thơ đó cho ta biết điều gì ? Qua những câu thơ này em có cảm nhận như thế nào về hoàn cảnh chiến trường được nói tới ? Đầy gian khổ, thách thức & hiểm nguy b) Phẩm chất của những chiến sỹ lái xe :Người chiến sĩ lái xeTƯ THẾTINH THẦNTÌNH CẢM ĐỒNG CHÍ, ĐỒNG ĐỘIÝ CHÍCHIẾN ĐẤUVÌ MIỀN NAM Nhóm 1: Tìm các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ thể hiện tư thế của người chiến sỹ lái xeThảo luận nhóm :3 phút Nhóm 2: Tìm các từ ngữ, hình ảnh, câu thơ thể hiện tinh thần của người chiến sỹ lái xe ? Nhóm 3: Tìm các từ ngữ hình ảnh, câu thơ thể hiện tình cảm đồng chí, đồng đội của người chiến sỹ lái xe ?* Tư thế : - Chủ động, hiên ngang, đường hoàng. Ung dung buồng lái ta ngồi,Nhìn đất, nhìn trời, nhìn thẳng.Nhìn thấy gió vào xoa mắt đắngThấy con đường chạy thẳng vào timThấy sao trời và đột ngột cánh chim Như sa như ùa vào buồng lái. Không có kính ừ thì có bụi,Bụi phun tóc trắng như người giàChưa cần rửa, phì phèo châm điếu thuốcNhìn nhau mặt lấm cười haha.Không có kính ừ thì ướt áo.Mưa tuôn mưa xối như ngoài trờiChưa cần thay,lái trăm cây số nữaMưa tạnh gió lùa khô mau thôi. Dũng cảm, lạc quan - chiến thắng hoàn cảnh - Điệp cấu trúc Giọng thơ ngang tàng, nghịch ngợm, hình ảnh thơ độc đáo Ngôn ngữ đời thường, đậm chất lính.* Tinh thần : * Tình cảm đồng chí, đồng đội : Những chiếc xe từ trong bom rơiĐã về đây họp thành tiểu độiGặp bè bạn suốt dọc đường đi tới Bắt tay qua cửa kính vỡ rồi Bếp Hoàng Cầm ta dựng giữa trời Chung bát đũa nghĩa là gia đình đấyVõng mắc chông chênh đường xe chạyLại đi, lại đi trời xanh thêmSôi nổi thắm thiết, yêu thương, gắn bó, sẻ chia * Ý chí chiến đấu vì miền Nam :Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:Chỉ cần trong xe có một trái tim. Ý chí sắt đá, quyết tâm cao độ, niềm tin và tình yêu nước thiết tha. Trong khổ thơ này vì sao những chiếc xe bị hư hại như vậy mà vẫn chạy ? Bài tập 1: Hãy lựa chọn những đáp án đúng nhận xét về nghệ thuật của bài thơA. Bài thơ sử dụng chất liệu hiện thực sinh động của cuộc sống chiến đấu.B. Bút pháp lãng mạn chắp cánh cho hiện thực bay bổng.C. Giọng thơ trữ tình nhẹ nhàng sâu lắng.D. Giọng thơ ngang tàng, phóng khoáng, pha chút tinh nghịch đậm tính khẩu ngữ, tự nhiên, khoẻ khoắn.III/ Tổng kết: Bài tập 2: Hãy lựa chọn đáp án sai nhận xét về nội dung bài thơ:A. Hình ảnh những chiếc xe không kính được sáng tạo để nhấn mạnh tội ác của giặc Mĩ trong việc tàn phá đất nước ta.B. Việc sáng tạo hình ảnh những chiếc xe không kính đã làm nổi bật hình ảnh những người lính lái xe trên đường Trường Sơn thời đánh Mĩ: Tư thế hiên ngang, tinh thần lạc quan, dũng cảm, bất chấp khó khăn nguy hiểm và ý chí chiến đấu giải phóng Miền Nam.II. Đọc hiểu văn bảnHƯỚNG DẪN VỀ NHÀ1. Học thuộc lòng bài thơ.2. Viết bài văn nghị luận phát biểu cảm nghĩ của em về hình ảnh người chiến sĩ lái xe Trường Sơn qua bài thơ vừa học.3. Chuẩn bị bài : Tổng kết về từ vựng (tiếp theo) + Ôn các khái niệm từ mượn, từ Hán Việt + Thuật ngữ & biệt ngữ XH + Các cách phát triển từ vựngXin chân thành cám ơn quý thầy cô và các em So s¸nh hai bµi th¬ §ång chÝ vµ Bµi th¬ vÒ tiÓu ®éi xe kh«ng kÝnh - Cùng phải chịu những khó khăn gian khổ ở chiến trường.- Cùng có ý chí, nghị lực, niềm tin, lí tưởng và tinh thần yêu nước; có tình đồng chí, đồng đội gắn bó, keo sơn.Điểm chungNét riêng Đồng chíNhững người nông dân mặc áo lính, thời kì đầu cuộc kháng chiến chống pháp với vẻ đẹp, giản dị, tình cảm chân thành, chất phác, mà sâu sắc. Bài thơ về tiểu đội xe không kínhNhững chiến sĩ lái xe trong thời kì chống Mĩ, trẻ trung hồn nhiên, hóm hỉnh, tươi tắn, ngang tàng, dũng cảm