Bài giảng Ngữ văn 7 - Tiết 114: Liệt kê

đến thăm lớp dự giờ lớp 7b kính chào các thầy cô giáo Tiết 114 : Liệt kê I. Thế nào là phép liệt kê? 1. Vớ dụ : ( SGK/ 104) Bên cạnh ngài , mé tay trái , bát yến hấp đư ờng phèn , để trong khay khảm , khói bay nghi ngút ; tráp đ ồi mồi ch ữ nhật để mở , trong ngăn bạc đ ầy những trầu vàng , cau đ ậu , rễ tía , hai bên nào ống thuốc bạc, nào đ ồng hồ vàng , nào dao chuôi ng à, nào ống vôi chạm, ngoáy tai, ví thuốc , quản bút , tăm bông trông mà thích mắt.[] Ngoài kia tuy mưa gió ầm ầm , dân phu rối rít , nhưng trong này nghe chừng tĩnh mịch lắm[] * Về ý nghĩa : Cùng miêu tả những sự vật xa sỉ đắt tiền đư ợc bày biện xung quanh quan lớn . ? Nêu cấu tạo và ý nghĩa của việc sử dụng những từ in đ ậm trong đ oạn trích trên ? * Về cấu tạo: Các cụm từ và các từ sắp xếp nối tiếp nhau có mô hình cấu tạo cú pháp tương tự nhau : ( Các cụm DT và các DT). 1 - bát yến hấp đư ờng phèn ; tráp đ ồi mồi ch ữ nhật . - nào ống thuốc bạc, nào đ ồng hồ vàng , nào dao chuôi ng à 2 – trầu vàng , cau đ ậu , rễ tía . - ngoáy tai, ví thuốc , quản bút , tăm bông Tiết 114 : Liệt kê A.Lý thuyết . I. Thế nào là phép liệt kê? 1. V ớ dụ : ( SGK/ 104) 2. Nhận xét : * Về cấu tạo: Đoạn văn sắp xếp liên tiếp các từ ng ữ có mô hình cấu tạo cú pháp tương tự nhau * Về ý nghĩa : Cùng miêu tả những sự vật xa sỉ đắt tiền đư ợc bày biện xung quanh quan lớn . * Tác dụng: Nhằm làm nổi bật sự xa hoa của viên quan , đ ối lập với tình cảnh lam lũ của dân phu ngoài mưa gió . * Câu hỏi : Việc tác gi ả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự nh ư vậy có tác dụng gì? *Qua tìm hiểu ng ữ liệu em hãy cho biết thế nào là phép liệt kê, tác dụng của phép liệt kê ? - Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đư ợc đ ầy đủ hơn , sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm . 3. K ế t luận : Ghi nhớ ( SGK/ 105) Tiết 114 : Liệt kê Bài tập ứng dụng : * Chỉ ra phép liệt kê trong câu văn sau và cho biết phép liệt kê đó nhằm miêu tả đ iều gì? " Nhạc công dùng các ngón đàn trau chuốt nh ư ngón nhấn , mổ , vỗ , vả, ngón bấm , day, chớp , búng , ngón phi, ngón rãi ." *Đáp án - P hép liệt kê: Ngón nhấn , mổ , vỗ , vả, ngón bấm , day, chớp , búng , ngón phi, ngón rãi . - Tác dụng : Miêu tả tài nghệ chơi đàn của nhạc công với những ngón đàn hết sức phong phú . I . Thế nào là phép liệt kê? 1. Ngữ liệu ( SGK) 2. Nhận xét : * Về cấu tạo: Đoạn văn sử dụng các từ ng ữ có mô hình cấu tạo cú pháp tương tự nhau * Về ý nghĩa: Cùng miêu tả những sự vật xa sỉ đắt tiền đư ợc bày biện xung quanh quan lớn * Tác dụng: Nhằm làm nổi bật sự xa hoa của viên quan , đ ối lập với tình cảnh lam lũ của dân phu ngoài mưa gió 3. K ế t luận : Ghi nhớ ( SGK/ 105) Tiết 114 : Liệt kê Lưu ý : - Khi nói viết , gặp những sự vật , sự việc , hoạt đ ộng , tính chất , cùng loại người ta thường dùng phép liệt kê. - Có khi là sự liệt kê bình thường . Ví dụ : Hà, Huệ , Lan cùng thi đ ua học tập tốt , lao đ ộng tốt - Khi người nói , người viết có ý thức sử dụng liệt kê để gây một ấn tượng sâu sắc kích thích trí tưởng tượng cho người đ ọc , người nghe th ì liệt kê trở thành phép tu từ . Ví dụ : Bởi thế , nó gầy hơn , nó còm hơn , nó đ ét lại .( Nam Cao) - Để đạt hiệu qu ả tu từ cao , người ta có thể thêm một số trợ từ nhấn mạnh trong phép liệt kê: Ví dụ : -Mẹ tôi đi chợ mua đủ thứ : nào rau , nào đ ậu , nào thịt , nào cá, nào t ương , nào cà - Hai bên Nào ống thuốc bạc, nào đ ồng hồ vàng , nào dao chuôi ng à, nào ống vôi chạm _ Tiết 114 : Liệt kê I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê. 1. V ớ dụ : (SGK/ 105) 2. Nhận xét : *Về cấu tạo - Câu 1.a : Liệt kê theo trỡnh tự sự việc , khụng theo từng cặp . - Câu 1.b: Liệt kê theo từng cặp *Về ý nghĩa : - Câu 2.a: Thay đổi được thứ tự cỏc bộ phận liệt kờ ( tre , nứa ...) khụng ảnh hưởng đến ý nghĩa . - Câu 2.b : Khụng thay đổi được cỏc thứ tự vỡ cỏc bộ phận liệt kờ cú sự tăng tiến ý nghĩa . ? Xét về cấu tạo , các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau ? a. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đ em tất cả tinh thần , lực lượng , tính mạng, của cải để gi ữ vững quyền tự do, đ ộc lập b. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đ em tất cả tinh thần và lực lượng , tính mạng và của cải để gi ữ vững quyền tự do, đ ộc lập ấy . 2 ? Thử đảo các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận về ý nghĩa các phép liệt kê ấy có gì khác nhau a. Tre , nứa , trúc , mai , vầu mấy chục loại khác nhau , nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng b. Tiếng Việt của chúng ta phản á nh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam và của dân tộc Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đì nh , họ hàng , làng xóm và của tập thế lớn là dân tộc , quốc gia . Tiết 114 : Liệt kê ? Từ việc giải hai bài tập trên hãy trình bày kết qu ả phân loại phép liệt kê bằng sơ đồ hoặc bảng phân loại ? Phân loại liệt kê Về cấu tạo Về ý nghĩa Liệt kê theo từng cặp . Liệt kê không theo từng cặp . Liệt kê tăng tiến . Liệt kê không tăng tiến . I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê. 1. Vớ dụ : (SGK/ 105) 2. Nhận xét : 3. Kết luận : *Về cấu tạo: - Liệt kê theo cặp . - Liệt kêkhông theo cặp *Về ý nghĩa : - Liệt kê tănng tiến . - Liệt kê không tăng tiến . Tiết 114 : Liệt kê I. Thế nào là phép liệt kê? II. Các kiểu liệt kê. III.Ghi nhớ : ( sgk /104,105) 1. Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả đư ợc đ ầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm . 2. Xét theo cấu tạo có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp . - Xét theo ý nghĩa , có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến với kiểu liệt kê không tăng tiến ? Qua phân tích ng ữ liệu phần I và II cho biết : - Thế nào là phép liệt kê ? Tác dụng của phép liệt kê ? - Các kiểu liệt kê ? Tiết 114: Liệt Kê I.Thế nào là phép liệt kê - II. Các kiểu liệt kê . - Iii. Luyện tập 1. Bài tập 1 ( SGK/ 106) Trong bài “ Tinh thần yêu nước của nhân dân ta”,để chứng minh cho luận đ iểm : “ yêu nước là một truyền thống quý báu của ta ”,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh đ ộng , giầu sức thuyết phục . Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy ? *Đáp án: - Từ xưa đ ến nay mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng th ì tinh thần ấy lại sôi nổi , nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ , to lớn , nó lướt qua mọi sự nguy hiểm , khó khăn , nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước . - Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng , Bà Triệu,Trần Hưng Đạo, Lê Lợi , Quang Trung ,. III. Luyện tập 1. Bài tập 1 ( SGK/ 106) 2. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau : a . Và đó cũng là lần đ ầu tiên trong đ ời mình , hai con mắt của ô ng Va-ren đư ợc thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đô ng Dương , dưới lòng đư ờng , trên vỉa hè , trong cửa tiệm . Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực , đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đư ờng nóng bỏng ; những qu ả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm ; những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm ; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời ; một viên quan uể oải bước qua, tay phe phẩy cái quạt, ngực đ eo tấm Bắc Đ ẩu bội tinh hình ch ữ thập . Thật là lộn xộn ! Thật là nhốn nháo ! * Đáp án: Các phép liệt kê a .- Dưới lòng đư ờng , trên vỉa hè , trong cửa tiệm - Những cu li xe kéo ; những qu ả dưa hấu ..; những xâu lạp xường ; Cái rốn một chú khách ; một viên quan uể oải . Tiết 114: Liệt Kê I. Thế nào là phép liệt kê II.Các kiểu liệt kê. III. Luyện tập 1. Bài tập 1 ( SGK/ 106) 2. Bài tập 2: Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau : b Tỉnh lại em ơi qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi em đã sống ! Đ iện giật , dùi đâm, dao cắt, lửa nung Không giết đư ợc em người con gái anh hùng * Đáp án: Phép liệt kê: Đ iện giật , dùi đâm, dao cắt, lửa nung Tìm phép liệt kê trong đoạn th ơ sau : Tiết 114: Liệt Kê I. Thế nào là phép liệt kê II. Các kiểu liệt kê . III. Luyện tập 1. Bài tập 1 ( SGK/ 106) 2. Bài tập 2: 3. Bài tập 3. Đ ặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Tả một số hoạt đ ộng trên sân trường em trong giờ ra chơi . VD: Mấy chú thợ xây đ ang hối h ả khiêng cát , khiêng sỏi , khiêng xi măng , .... để đổ sân bê tông . Nói lên cảm xúc của em về hình tượng nh à cách mạng phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va - ren và phan Bội Châu . 3. Bài tập3. ? Hãy đ ặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Tả một số hoạt đ ộng trên sân trường em trong giờ ra chơi . (Nhóm1) Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va - ren và Phan Bội Châu mà em vừa học . (Nhóm2) Nói lên cảm xúc của em về hình tượng nh à cách mạng phan Bội Châu trong truyện ngắn Những trò lố hay là Va - ren và phan Bội Châu . ( Nhóm 3) Bài tập củng cố Hướng dẫn về nh à + Học thuộc hai phần ghi nhớ + Viết một đoạn văn có sử dụng phép liệt kê, chỉ ra kiểu liệt kê. + Chuẩn bị bài “ dấu phẩy , dấu chấm phẩy ”. Cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh đã chú ý lắng nghe