Bài giảng Ngữ Văn 6 – Tiết 101: Hoán dụ

øng dông cntt vµo d¹y häc m«n ng÷ v¨n Ng÷ V¨n 6 – TiÕt 101: Ho¸n dô Ng­êi thùc hiÖn: TrÇn ThÞ Thµnh §¬n vÞ: Tr­êng THCS §øc L©m - §øc Thä N¨m häc 2008 - 2009 Bµi cò Bµi cò Em h·y chän c©u hái C©u hái bµi cò sè 01 ThÕ nµo lµ Èn dô ? A. Gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng cËn víi nã. B. Gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã. C. Gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt hiÖn t­îng kh¸c H·y chän ph­¬ng ¸n ®óng C©u hái bµi cò sè 02 Èn dô cã g× gièng vµ kh¸c víi so s¸nh?  §iÓm gièng nhau: §Òu dùa trªn nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång cña sù vËt hiÖn t­îng.  §iÓm kh¸c nhau: - Èn dô lµ lèi so s¸nh ngÇm, ng­êi ta ph¶i t×m ra vÕ ®­îc so s¸nh. - So s¸nh lµ ®em hai sù vËt so s¸nh, ®èi chiÕu víi nhau vµ gi÷a chóng ph¶i cã ®iÓm t­¬ng ®ång. Bµi míi Ho¸n dô Ng÷ v¨n 6: TiÕt 101 C¸c tõ in ®Ëm trong c©u th¬ trªn chØ ®èi t­îng nµo? - ¸o n©u: ng­êi n«ng d©n. I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô a. ¸o n©u liÒn víi ¸o xanh N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn. (Tè H÷u) - ¸o xanh: ng­êi c«ng nh©n. Gi÷a ¸o n©u, ¸o xanh, n«ng th«n, thÞ thµnh víi sù vËt ®­îc chØ cã mèi quan hÖ nh­ thÕ nµo? - Mèi quan hÖ gÇn gòi . - n«ng th«n: nh÷ng ng­êi sèng ë n«ng th«n. - thÞ thµnh: nh÷ng ng­êi sèng ë thµnh thÞ. - §Çu xanh: tuæi trÎ I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô b. §Çu xanh cã téi t×nh g×. M¸ hång ®Õn qu¸ n÷a th× ch­a th«i. (NguyÔn Du) - M¸ hång: con g¸i I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô a. ¸o n©u liÒn víi ¸o xanh N«ng th«n cïng víi thÞ thµnh ®øng lªn. (Tè H÷u) b. §Çu xanh cã téi t×nh g×. M¸ hång ®Õn qu¸ n÷a th× ch­a th«i. (NguyÔn Du) I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn cña sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn cña sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. Ho¸n dô lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn cña sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: 1. Mét tay l¸i chiÕc ®ß ngang. (Tè H÷u) 2. Sau trËn b·o, ch©n trêi, ngÊn bÓ s¹ch nh­ tÊm kÝnh lau hÕt m©y hÕt bôi. (NguyÔn Tu©n) I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: II. C¸c kiÓu ho¸n dô: 1. T×m hiÓu c¸c vÝ dô: a. Bµn tay ta lµm nªn tÊt c¶, Cã søc ng­êi sái ®¸ còng thµnh c¬m. (Hoµng Trung Th«ng) b. Mét c©y lµm ch¼ng nªn non, Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao. (Ca dao) c. Ngµy HuÕ ®æ m¸u, Chó Hµ néi vÒ. T×nh cê chó ch¸u, GÆp nhau Hµng BÌ. (Tè H÷u) I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: II. C¸c kiÓu ho¸n dô: 1. T×m hiÓu c¸c vÝ dô: Em ®· sèng bëi v× em ®· th¾ng, C¶ n­íc bªn em, quanh gi­êng nÖm tr¾ng, H¸t cho em nghe nh­ tiÕng mÑ ngµy x­a, S«ng Thu Bån giäng h¸t ®ß ®­a, ... (Tè H÷u) PhÐp ho¸n dô: C¶ n­íc: Nh©n d©n ViÖt Nam . Quan hÖ: LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng. I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: II. C¸c kiÓu ho¸n dô: 1. T×m hiÓu c¸c vÝ dô: Cã bèn kiÓu ho¸n dô th­êng gÆp lµ: + LÊy mét bé phËn ®Ó gäi toµn thÓ. + LÊy vËt chøa ®ùng ®Ó gäi vËt bÞ chøa ®ùng. + LÊy dÊu hiÖu cña sù vËt ®Ó gäi sù vËt. + LÊy c¸i cô thÓ ®Ó gäi c¸i trõu t­îng. 2. Ghi nhí: I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: II. C¸c kiÓu ho¸n dô: 1. T×m hiÓu c¸c vÝ dô: 2. Ghi nhí: III. LuyÖn tËp: luyÖn tËp a. Lµng xãm ta x­a kia lam lò quanh n¨m mµ vÉn quanh n¨m ®ãi r¸ch. Lµng xãm ta ngµy nay bèn mïa nhÞn nhÞp c¶nh lµm ¨n tËp thÓ. (Hå ChÝ Minh) b. V× lîi Ých m­êi n¨m trång c©y, V× lîi Ých tr¨m n¨m trång ng­êi. (Hå ChÝ Minh) c. ¸o chµm ®­a buæi ph©n li CÇm tay nhau biÕt nãi g× h«m nay. (Tè H÷u) d. V× sao? Tr¸i §Êt nÆng ©n t×nh Nh¾c m·i tªn ng­êi: Hå ChÝ Minh (Tè H÷u) luyÖn tËp luyÖn tËp luyÖn tËp I. Ho¸n dô lµ g×? 1. T×m hiÓu vÝ dô: ho¸n dô 2. Ghi nhí: II. C¸c kiÓu ho¸n dô: 1. T×m hiÓu c¸c vÝ dô: 2. Ghi nhí: III. LuyÖn tËp: Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!