Bài giảng Ngữ Văn 6 - Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (tiếp theo)

Tiết 128 Chữa lỗi về chủ ng ữ và vị ng ữ ( Tiếp theo ) Vị ng ữ Khái niệm Nêu lên hành đ ộng , đ ặc đ iểm , trạng thái ,..của sự vật hiện tượng đư ợc nêu ở chủ ng ữ. Đ ặc đ iểm Kh ả năng kết hợp : phó từ chỉ thời gian (đã, đ ang , vừa , mới , sẽ ,..). Tr ả lời câu hỏi : Làm gì? Làm sao ? Thế nào ? Cấu tạo Thường là: đ ộng từ , cụm đ ộng từ , tính từ , cụm tính từ . Câu có thể có 1 hoặc nhiều Vị ng ữ. Chủ ng ữ Nêu lên sự vật , hiện tượng có hành đ ộng , đ ặc đ iểm , trạng thái,..được miêu tả ở vị ng ữ. Kh ả năng kết hợp : Số từ , lượng từ ( những , các , mọi , mấy ..) Tr ả lời câu hỏi : Ai? Cái gì? Con gì? Thường là: Danh từ , đại từ , cụm danh từ . Có những trường hợp là đ ộng từ , tính từ hoặc cụm đ ộng từ , cụm tính từ Câu có thể có 1 hoặc nhiều CN  Tìm chủ ng ữ, vị ng ữ của mỗi câu sau : a. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên. a. Mỗi khi đi qua cầu Long Biên. TN Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ. b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng b. Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng TN sáu tháng.  Câu thiếu cả chủ ngữ và vị ngữ Nguyên nhân: Nhầm trạng ngữ là chủ ngữ, vị ngữ Các cách chữa lại câu thiếu cả chủ ng ữ và vị ng ữ: Thêm chủ ng ữ và vị ng ữ Mỗi khi đi qua cầu Long Biên , tôi lại nhớ về những ngày tháng hào hùng của dân tộc . C V Bằng khối óc sáng tạo và bàn tay lao động của mình, chỉ trong vòng sáu tháng, TN những người công nhân đã xây dựng xong ngôi nhà cao tầng đó. C V // // Cho biết mỗi bộ phận in đ ậm trong câu sau nói về ai ? Hai hàm răng cắn chặt , quai hàm bạnh ra , cặp mắt nảy lửa , ta thấy dượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào giống nh ư một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh , hùng vĩ . - Mỗi bộ phận in đ ậm trong câu nói về dượng Hương Th ư - Viết câu nh ư vậy , ngưòi đ ọc sẽ tưởng phần in đ ậm là miêu tả hành đ ộng của ta chứ không phải của dượng Hương Thư.  Câu sai về nghĩa giữa thành phần trạng ng ữ chỉ cách thức với thành phần chủ ng ữ của câu . Nguyên nhân : + Ngưòi viết chưa có kĩ năng viết câu có trạng ng ữ chỉ cách thức . + Ngưòi viết không rành mạch trong tư duy . Hai hàm răng cắn chặt , quai hàm bạnh ra , cặp mắt nảy lửa , ta thấy dượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào giống nh ư một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh , hùng vĩ . - Cách sửa : + Cách 1 : Bỏ bớt từ ta thấy để chủ thể trong nòng cốt câu và trong trạng ng ữ đ ồng nhất với nhau .  Hai hàm răng cắn chặt , quai hàm bạnh ra , cặp mắt nảy lửa , thấy dượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào giống nh ư một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh , hùng vĩ . + Cách 2: Bỏ bớt từ ng ữ nào đ ó trong câu sắp xếp lại một số bộ phận trong câu để biểu đạt đ úng quan hệ ng ữ nghĩa giữa các thành phần câu . D ượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào hai hàm răng cắn chặt , quai hàm bạnh ra , cặp mắt nảy lửa giống nh ư một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh , hùng vĩ . ta + Cách 3: đưa cụm từ ta thấy lên đ ầu câu , đảo thành phần trạng ng ữ ra phía sau cụm từ Dượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào : Ta thấy dượng Hương Th ư gh ì trên ngọn sào hai hàm răng cắn chặt , quai hàm bạnh ra , cặp mắt nảy lửa , giống nh ư một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh , hùng vĩ . Xác đ inh chủ ng ữ, vị ng ữ trong những câu sau : a, Năm 1945, cầu đư ợc đ ổi tên thành cầu Long Biên . ( Theo Thuý Lan ) b. Cứ mỗi lần ngẩng đ ầu lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh , lòng tôi lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và oai hùng . ( Theo Thuý Lan ) c. Đ ứng trên cầu , nhìn dòng sông Hồng đ ỏ rực nước cuồn cuộn chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi , nhấn chìm bao màu xanh thân thương , bao làng mạc trù phú đôi bờ , tôi cảm thấy chiếc cầu nh ư chiếc võng đ ung đưa, nhưng vẫn dẻo dai , vững chắc. ( Theo Thuý Lan ) a, Năm 1945, cầu // đư ợc đ ổi tên thành cầu Long Biên . C V b. Cứ mỗi lần ngẩng đ ầu lên nhìn bầu trời Hà Nội trong xanh , lòng tôi // lại nhớ những năm tháng chống đế quốc Mĩ oanh liệt và C V oai hùng . c. Đ ứng trên cầu , nhìn dòng sông Hồng đ ỏ rực nước cuồn cuộn chảy với sức mạnh không gì ngăn nổi , nhấn chìm bao màu xanh thân thương , bao làng mạc trù phú đôi bờ , tôi // cảm thấy chiếc cầu nh ư chiếc võng đ ung đưa, nhưng vẫn dẻo dai , vững chắc. Bài 2: Hãy viết thêm chủ ng ữ và vị ng ữ phù hợp vào những  chỗ trống dưới đây để tạo thành những câu hoàn chỉnh : a. Mỗi khi tan trường , b. Ngoài cánh đ ồng , c. Giữa cánh đ ồng lúa chín ,.. d. Khi chiếc ô tô về đ ến đ ầu làng , tôi lại đi xe đạp về nh à. các bác nông dân đ ang gặt lúa . lúa đ ang trổ bông . lũ trẻ ùa ra đ ón . Bài 3: Hãy chỉ ra chỗ sai và nêu cách chữa các câu sau đây: a. Giữa hồ , nơi có một toà tháp cổ kính . b. Trải qua mấy nghìn năm đ ấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc ta , một dân tộc anh hùng . c. Nhằm ghi lại những chiến công lịch sử của quân và dân Hà Nội bảo vệ cây cầu trong những năm tháng chiến tranh ác liệt .  Các câu thiếu cả chủ ng ữ và vị ng ữ( chỉ có trạng ng ữ) Cách chữa : thêm chủ ng ữ và vị ng ữ. cỏ mọc xanh rì. chúng ta đã bảo vệ đư ợc nền đ ộc lập . người ta đã đưa hình ả nh cây cầu Long Biên vào bảo tàng lịch sử . Các câu sau sai ở chỗ nào ? Nên chữa nh ư thế nào ? a. Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh . b. Vừa đi học về , mẹ đã bảo Thuý sang đ ón em . Thuý cất vội cặp sách rồi đi ngay . c. Khi em đ ến cổng trường th ì Tuấn gọi em và đư ợc bạn ấy cho một cây bút mới . Hướng dẫn : - Xác đ inh chủ ng ữ và vị ng ữ của câu . Tìm hiểu mối quan hệ giữa chủ ng ữ với từng vị ng ữ của câu . Cây cầu // đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông C V1 và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh . V2 Chủ ng ữ chỉ phù hợp với vị ng ữ thứ nhất , không phù hợp với vị ng ữ thứ hai ( nếu viết nh ư vậy , người đ ọc sẽ hiểu cây cầu bóp còi rộn vang cả dòng sông ) Cây cầu // đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi rộn vang cả dòng sông yên tĩnh . Cách sửa - Biến câu đã cho thành một câu ghép  Cây cầu // đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông , còi xe // rộn vang cả dòng sông yên tĩnh . - Biến câu đã cho thành hai câu đơn với hai chủ ng ữ khác nhau  Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông . Còi xe rộn vang cả dòng sông yên tĩnh . Hướng dẫn tự học Nhớ đư ợc cách chữa lỗi do đ ặt câu thiếu cả chủ ng ữ và vị ng ữ, câu sai quan hệ ng ữ nghĩa . - Ôn tập lại về dấu câu ( đã học ở tiểu học )