Bài giảng Ngữ văn 12 tiết 63: Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm)

Ñ aát nöôùc ( Nguyeãn Khoa Ñieàm ) Tieát 63 – Gæang vaên I/ Tìm hieåu chung :1/ Taùc giaû : Nguyeãn Khoa Ñieàm ( 1943 ).- Laø theá heä nhaø thô tröôûng thaønh trong khaùng chieán choáng Myõ .- Nguyeãn Khoa Ñieàm coù moät phong caùch thô môùi laï, ñoäc ñaùo, luoân coù söï hoøa quyeän giöõa caûm xuùc vaø trí tueä. 2/ Tröôøng ca “Maët ñöôøng khaùt voïng”:- Saùng taùc 1971. - Keát caáu : goàm chín chöông.- Noäi dung : noùi veà nhöõng vaán ñeà lôùn cuûa daân toäc, cuûa nhaân daân – ñaát nöôùc.3/ Ñoïan trích “Ñaát nöôùc”:- Trích ôû phaàn ñaàu – chöông V cuûa tröôøng ca “Maët ñöôøng khaùt voïng”.- Hình thöùc cuûa ñoïan trích : nhö moät baøi thô troïn veïn. -Caûm xuùc chuû ñaïo : Caûm nhaän veà ñaát nöôùc cuûa nhaø thô : Ñaát nöôùc cuûa nhaân daân – cuûa ca dao thaàn thoaïi. II/ Phaân tích 1/ Caûm nhaän veà ñaát nöôùc : a. Ñaát nöôùc qua truyeàn thoáng vaên hoùa vaø cuoäc soáng sinh hoïat ñôøi thöôøng cuûa nhaân daân : * Ñaát nöôùc qua truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân toäc: -4 caâu thô ñaàu : + Caùch duøng ñieäp ngöõ “ Ñaát nöôùc”( ñöôïc vieát hoa  tình caûm yeâu thöông, töï haøo veà ñaát nöôùc) + Hình aûnh thô giaøu lieân töôûng =>Ñaát nöôùc coù töø laâu ñôøi – gaén lieàn vôùi nhöõng taäp tuïc ban sô, vôùi truyeàn thoáng vaên hoùa cuûa daân toäc. *Ñaát nöôùc qua cuoäc soáng sinh hoïat ñôøi thöôøng cuûa nhaân daân : + Caùi keøo, caùi coät+ Haït gaïomoät naéng+ Ñaát nôi em ñeán tröôøngNöôùc nôi em taém.Ñaát nöôùc nôi hoø heïn.nôi em ñaùnh rôi chieác khaên.. =>Caùch caûm nhaän veà Ñaát nöôùc môùi laï, ñoäc ñaùo : Ñ aát nöôùc laø caùi noâi nuoâi döôõng cuoäc soáng tinh thaàn, tình caûm cuûa con ngöôøi Vieät Nam töø luùc aáu thô cho ñeán khi tröôûng thaønh. Ñaát nöôùc luoân gaén lieàn vôùi nhöõng kyû nieäm tình yeâu giaûn dò- trong saùng. - Hình aûnh thô gôïi taû cuoäc soáng lao ñoäng caàn cuø, vaát vaû cuûa nhaân daân.-Caùch taùch hai töø “ñaát-nöôùc” roài laïi hôïp laïi  hình aûnh ñaát nöôùc vöøa cuï theå, gaàn guõi laïi vöøa khaùi quaùt, thieâng lieâng. b.Caûm nhaän ñaát nöôùc qua caùc phöông dieän ñòa lyù- lòch söû ( qua thôøi gian – khoâng gian ).- ÔÛ phöông dieän ñòa lyù: +khoâng gian meânh moâng.+ chim Phöôïng Hoøang +caù Ngö oâng moùng nöôùc..-ÔÛ phöông dieän lòch söû : + Thôøi gian ñaèng ñaüng,+ Laïc Long Quaân- Aâu cô..ai ñaõ khuaátai baây giôø.nhôù ngaøy gioã toå => nieàm töï haøo vaø tình yeâu ñaát nöôùc thieát tha cuûa nhaø thô.- Ngheä thuaät lieät keâ  ñaát nöôùc laø chim muoâng, caù baïc luoân gaén boù vôùi cuoäc soáng cuûa con ngöôøi.- Caâu khaúng ñònh  Ñaát nöôùc laø chieàu daøi cuûa lòch söû, beà daøy cuûa thôøi gian, coäi nguoàn cuûa daân toäc 2/ Nhaän thöùc veà ñaát nöôùc :Tö töôûng cô baûn “Ñaát nöôùc cuûa nhaân daân- ñaát nöôùc cuûa ca dao thaàn thoaïi”.- Caùch nhìn –caùch nghó veà nhöõng thaéng caûnh ñòa lyù (ruoäng ñoàng, goø baõi, nuùi Voïng phu, hoøn Troáng maùi) Caùch suy gaãm veà ñaát nöôùc saâu saéc vaø môùi meû : ÑAÁT NÖÔÙC luoân gaén lieàn vôùi ñôøi soáng taâm hoàn cuûa daân toäc vaø ñöôïc caûm nhaän qua taâm hoàn daân toäc. - Ñaát nöôùc laø nhöõng ngöôøi voâ danh bình dò ñöôïc tieáp noái töø theá heä naøy sang theá heä khaùc veà giaù trò vaên hoùa, vaên minh –tinh thaàn cuûa daân toäc. - Ñaát nöôùc coøn laø söï theå hieän veû ñeïp cuûa con ngöôøi Vieät Nam trong : + Tình yeâu ñoâi löùa trong saùng vaø thieát tha. + Troïng tình, naëng nghóa. + Truyeàn thoáng anh huøng – baát khuaát choáng giaëc ngoaïi xaâm.=> YÙ thô saâu saéc, giaøu chaát chính luaän. 3/ Traùch nhieäm vôùi ñaát nöôùc: - Gaén haïnh phuùc caù nhaân vôùi haïnh phuùc lôùn cuûa daân toäc. - Gaén boù- san seû – hy sinh vì ñaát nöôùc.--> Xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc maõi maõi tröôøng toàn.* Hình aûnh thô giaøu söùc gôïi caûm, yù thô giaøu chaát trieát lyù, aâm ñieäu- gioïng ñieäu thieát tha, chöùa chan caûm xuùc => lôøi thô nhö vöøa daën mình laïi vöøa daën taát caû moïi ngöôøi veà traùch nhieäm vôùi ñaát nöôùc.