Bài giảng Ngữ văn 12 tiết 40: Đàn ghi ta của Lor- Ca ( Thanh Thảo)

Tiết 40: Đàn ghi ta của Lor-caThanh ThảoĐàn ghi ta của Lor-caThanh ThảoTiết 40: Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca trong mạch cảm xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc, vừa mãnh liệt của Thanh Thảo.2.Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo trong hình thức biểu đạt mang phong cách hiện đại.Mục tiêu bài học:Tiết 40: Đàn ghi ta của Lor-caThanh ThảoI. TÌM HIỂU CHUNG:I.TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả:1. Tác giảĐàn ghi ta của Lor-caThanh Thảo Qua phần tiểu dẫn, em hãy rútra những nét nổi bật về nhà thơ Thanh Thảo ?I. TÌM HIỂU CHUNG:I.TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giả:1. Tác giảĐàn ghi ta của Lor-ca Ơng nổi tiếng với những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến, thể hiện nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.  Ơng dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ Việt.Thanh ThảoI.TÌM HIỂU CHUNG1. Tác giảĐàn ghi ta của Lor-ca2.Tác phẩm: Xuất xứ: trích trong tập “Khối vuông ru-bich” (1985)2.Tác phẩm- Xuất xứKhối vuơng ru-bich – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh ThảoI.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-ca Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936) Tác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-caThánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban NhaNhững trận đấu bò tótĐàn ghi ta (Tây Ban cầm) Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):  Một thiên tài: sáng chĩi của VH hiện đại Tây Ban Nha.  Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.  Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảm“Khi nào tôi chếthãy vùi thây tôi cùng với cây đàndưới lớp cátKhi nào tôi chếthãy vùi thây tôi giữa rặng cây camvà đám bạc hàKhi nào tôi chếthãy vùi thây tôi, tôi xin các người đónơi một chiếc chong chóng gióKhi nào tôi chết!” Gar-xi-a Lor-ca“ Nhờ cĩ những vần thơ tài hoa mang đậm chất dân gian của ơng mà người ta nghe thấy tiếng hồng hơn than khĩc ánh bình minh, tiếng đàn guitare cất lên xao xuyếnCũng chính nhờ cĩ thơ ơng mà đất nước Tây Ban Nha hiện lên với chiều dài sâu thẳm của lịch sử, với những sắc màu độc đáo, nồng nhiệt, nhưng vẫn phảng phất đâu đĩ một nỗi buồn mênh mang trong tâm hồn” ( Lorca trong tơi – Mãi mãi là bí mật, NXB Lao động, 2004)“Lor-ca là nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng.Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ Lor-ca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ mà tôi coi như một khúc tưởng niệm ông.”Chủ nghĩa tượng trưng - siêu thực: xuất hiện vào đầu XX, trở thành một cuộc cách mạng trong thơ ca. thể hiện qua việc phá vỡ các khuơn mẫu tư tưởng, đánh thức khát vọng vươn dậy khỏi mọi trĩi buộc. hình tượng trong thơ mang tính chất đa nghĩa, liên tưởng, giàu suy tư. tự do mang phong cách tượng trưng- siêu thựcI.TÌM HIỂU CHUNGTác giảTác phẩm- Xuất xứ- Gar-xi-a lor-caĐàn ghi ta của Lor-ca Thể thơ: -Thể thơ 12 dòng kế: Lor-ca với cái chết oan khuất. 6 dòng đầu: hình ảnh Lor-ca – người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật.I.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-ca Bố cục: còn lại: niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.Tác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cục Qua cảm nhận ban đầu, hãy nêunội dung bài thơ ? Theo em, bài thơ được chia làm mấy phần?Đàn ghi ta (Tây Ban cầm) Lời đề từ: “khi tơi chết hãy chơn tơi với cây đàn”♥ tình yêu nghệ thuật, lẽ sống mà Lor-ca khơng thể rời xa.♥ tình yêu Tổ quốc nồng nàn.chơn cây đàn khơng cĩ nghĩa là phủ nhận mọi giá trị sáng tạo nghệ thuật mà mong muốn tương lai phải tiếp nối, nhân lên.I.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cụcII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ di chúc:II. Đọc – hiểu văn bản:1.Hình ảnh Lor-ca – người nghệ sĩ tự do với khát vọng cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha:những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo chồng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh chốngtrên yên ngựa mỏi mịnI.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cụcII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ1. Hình ảnh Lor-ca – người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân Tìm những hình ảnh tượng trưng và cho biết những hình ảnh đĩ gợi cho em điều gì?những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo chồng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh chốngtrên yên ngựa mỏi mịn“những tiếng đàn”“bọt nước”+→ tiếng đàn hấp dẫn kỳ lạ : những âm thanh cĩ hình khối: trịn trịa, mỏng manh nhưng khơng thể bị tiêu diệt1.Hình ảnh Lor-ca –người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha: áo chồng đỏ gắtgợi những đấu trường bị tĩtgợi hình dung về một đấu trường đặc biệt - Khát vọng dân chủ- Khát vọng cách tân nghệ thuật- Nền chính trị độc tài- Nền nghệ thuật già nua “lang thang, miền đơn độc, vầng trăng chếnh chống, yên ngựa mỏi mịn, hát nghêu ngao”:những tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo chồng đỏ gắtli-la li-la li-la đi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh chốngtrên yên ngựa mỏi mịn1.Hình ảnh Lor-ca – người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân nghệ thuật Người nghệ sĩ dân gian tự do, tài hoa, ơm ấp khát vọng cách tân nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất mong manh như một kỵ sĩ đơn độc trên hành trình lý tưởng ấy.I.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cụcII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ1. Hình ảnh Lor-ca – người nghệ sĩ tự do, khát vọng cách tân2. Lor-ca với cái chết oan khuất:2.Lor-ca với cái chết oan khuất:Tây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hồng áo chồng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du Thân phận Lor-ca thể hiện qua những hình ảnh nào? Tìm những biện pháp nghệ thuật đặc sắc?tiếng ghi ta nâubầu trời cơ gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta trịn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta rịng rịng máu chảyTây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hồng áo chồng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng du- Hình ảnh vừa hiện thực, tượng trưng.- Nghệ thuật: bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàn. hốn dụ: “áo chồng bê bết đỏ”: gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ cái chết bi thảm đối lập: hát nghêu ngao áo chồng bê bết đỏ khát vọng hiện thực cái đẹp tàn ác2. Lor-ca với cái chết oan khuất:tiếng ghi ta nâubầu trời cơ gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta trịn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta rịng rịng máu chảy2.Lor-ca với cái chết oan khuất: Trước cái chết của Lor-ca, tác giả đã khắc họa hình ảnh tiếng đàn ghi ta cĩ gì đặc biệt? Tìm những biện pháp nghệthuật thể hiện?Tiếng ghi taNâuMàu của vỏ đàn, của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTrịn bọt nước vỡ tanRịng rịng máu chảyHình khối, dịngđau đớntiếng đàn hĩa thân thành thân phận, linh hồn, trái tim người nghệ sĩ Lor-ca.vỡ ồ, xĩt xa, tức tưởi►âm thanh vỡ ra thành màu sắc, hình ảnh:Hình ảnh tượng trưng, siêu thực:2.Lor-ca với cái chết oan khuất:tiếng ghi ta nâubầu trời cơ gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta trịn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta rịng rịng máu chảyTiếng đàn của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: - niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống - mang trong mình một tình yêu thủy chung - nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất-nhân hĩa-ẩn dụ chuyển đổi cảm giác-hốn dụ2.Lor-ca với cái chết oan khuất:Nghệ thuật:► tạo ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:khơng ai chơn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng I.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cụcII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ1. Hình ảnh Lor-ca..2.Lor-ca với cái chết...3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-cađường chỉ tay đã đứt dịng sơng rộng vơ cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cơ gái Di-gan vào xốy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la  Niềm tin vào sự bất tử của nghệ thuật mà Lor-ca sáng tạo.3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:khơng ai chơn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng “khi tơi chết hãy chơn tơi với cây đàn”khơng ai chơn cất tiếng đànNỗi buồn của tác giả vì khát vọng của Lor-ca khơng ai tiếp tụcNiềm tiếc xĩt cái chết, hành trình cách tân nghệ thuật dang dở của Lor-ca.NT: so sánh, tượng trưng: Đoạn thơ gợi lên trong em hình ảnh gì? Nghệ thuật cĩ gì đặc sắc?Tác giả suy tư về cuộc giải thốt và giã từ của Lor-ca qua những hình ảnh nào? Chuỗi âm “li-la-li-la-li-la” mang ý nghĩa gì?3. Niềm xót thương Lor-ca, suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca:đường chỉ tay đã đứt dịng sơng rộng vơ cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cơ gái Di-gan vào xốy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtli – la li – la li – la Tác giả suy tư về sự giã từ của Lor-ca : đậm chất nghệ sĩ :  Hình ảnh tượng trưng, đầy chất thơ: đường chỉ tay đã đứt, ném lá bùa, ném trái tim mình,..→ định mệnh, cõi chết cuộc đời đơn độc, ngắn ngủi nhưng mãi mãi gắn bó với nghệ thuậtĐường chỉ taydịng sơngghi-ta bạctrong sạch, ngay thẳng, khơng quỳ gối trước bất cơngHoa Li la (Tử đinh hương)  Nghệ thuật láy âm “li-la li-la li-la”: - gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta: giàu tính nhạc - gợi hình ảnh bơng hoa buồn, chia li - gợi chuyến đi thăm thẳm và đơn độc của người nghệ sĩ  Tiếng lịng tri ân sâu sắc đối với nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca. Bài thơ cĩ sự kết hợp hài hồ giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình. Những liên tưởng bất ngờ, nhiều so sánh, ẩn dụ, hốn dụ, phép chuyển đổi cảm giác... 4. Nghệ thuật: Hình ảnh, màu sắc gắn với cảm xúc và suy tưởng. Phong cách tượng trưng, siêu thựcI.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơ- Bố cụcII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ1. Hình ảnh Lor-ca..3. Niềm xót thương Lor-ca..2.Lor-ca với cái chết..4.Nghệ thuật III. CHỦ ĐỀ Bài thơ làm sống lại huyền thoại Gar -xi-a Lor-ca, một nghệ sĩ tự do, cơ đơn; một cái chết đầy oan khuất; một nhân cách cao quý, một tâm hồn bất diệt.Sự đồng cảm thương tiếc sâu sắc của nhà thơ.Ghi nhớ: SGKI.TÌM HIỂU CHUNGĐàn ghi ta của Lor-caTác giả:Tác phẩm:- Xuất xứ- Gar-xi-a Lor-ca-Thể thơII.ĐỌC-HIỂU VB* Lời đề từ1. Hình ảnh Lor-ca..3. Niềm xót thương Lor-ca...2.Lor-ca với cái chết..4.Nghệ thuậtIII. CHỦ ĐỀ- Bố cục