Bài giảng Ngữ văn 12: Đàn ghi ta của Lor- Ca ( Thanh Thảo)

NhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy Gi¸o c« Gi¸o vÒ dù giê th¨m líp 12A5Gi¸o viªn: §Æng ThÞ Thanh M¬Bé m«n ng÷ v¨n N¨m häc 2008-2009Tr­êng thpt PHô DùCĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA Thanh Thảo KiÓm tra bµi cò Những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo : cuộc đời; sự nghiệp sáng tác; dấu ấn cá nhân trong sáng tạo nghệ thuật ?I. Giới thiệu chung1. Tác giả Những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo : cuộc đời; sự nghiệp sáng tác; dấu ấn cá nhân trong sáng tạo nghệ thuật ? - Trưởng thành trong những năm cuối của cuộc kháng chiến chống Mĩ. Sau năm 1975, Thanh Thảo dành nhiều tâm huyết cho việc đổi mới thơ ca Việt Nam. - Được biết đến bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến. Thơ ông là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.Tuy nhiên, ông muốn cuộc sống phải được cảm nhận và thể hiện ở bề sâu nên luôn khước từ lối biểu đạt dễ dãi.I. Giới thiệu chung1. Tác giảGiới thiệu chung1. Tác giả2. Tác phẩmCảm hứng sáng tác và xuất xứ của bài thơ ? - Lấy cảm hứng trực tiếp từ những giây phút đầy bi phẫn trong cuộc đời của Lor-ca, Thanh Thảo viết bài thơ này. - Trích từ tập Khối vuông ru-bic (1985) , một trong những sáng tác tiêu biểu cho kiểu tư duy thơ của Thanh Thảo.Giới thiệu chung1. Tác giả2. Tác phẩm+Luôn nhìn cuộc sống ở trạng thái mở, đa chiều; khước từ khuôn mẫu, lối biểu đạt dễ dãi;+ Phong cách tượng trưng có màu sắc siêu thực... Khối vuông rubic – những gợi ý cho sự cách tân nghệ thuật của nhà thơ Thanh Thảo Lor- ca là một hịên tượng xuất chúng có sức ảnh hưởng to lớn tới nghệ thuật và chính trị của Tây Ban Nha lúc bấy giờPhê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca ( 1898 – 1936 )3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):3. Vài nét về Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936):- Một thiên tài: nhà thơ, nhạc sĩ, nhà viết kịch, nhà hoạt động sân khấu người Tây Ban Nha - đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỷ XX.- Một nhân cách cao đẹp: nhà thơ hiện đại yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dám dũng cảm đấu tranh với một nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ.- Một số phận đầy oan khuất: kẻ thù tàn nhẫn lén thủ tiêu ông, nhiều người không hiểu hết sự hy sinh cao cả của ông. Quốc kỳ và quốc huy Tây Ban NhaMột số hình ảnh về đất nước Tây Ban NhaThánh đường Sagrada Familia – biểu tượng của đất nước Tây Ban NhaHoa Li la (Tử đinh hương)Áo choàng đỏ gắtĐấu trường đẫ̃m máuVũ nữ Di ganII. ĐỌC HIỂU VĂN BẢNĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA Thanh Thảonhững tiếng đàn bọt nướcTây Ban Nha áo choàng đỏ gắtli-la li-la li-lađi lang thang về miền đơn độcvới vầng trăng chếnh choángtrên yên ngựa mỏi mònTây Ban Nhahát nghêu ngaobỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng dutiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấytiếng ghi ta lá xanh biết mấytiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tantiếng ghi ta ròng ròngmáu chảy không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngđường chỉ tay đã đứtdòng sông rộng vô cùngLor-ca bơi sang ngangtrên chiếc ghi ta màu bạcchàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nướcchàng ném trái tim mìnhvào lặng yên bất chợtli-la li-la li-laNêu ấn tượng của em khi đọc bài thơ?Bài thơ là niềm cảm xúc của Thanh Thảo đối với người nghệ sĩ, nhà thơ Lor- ca . Em hãy xác định bố cục bài thơ qua mạch cảm xúc đó?II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1. Bố cục bài thơ: Có thể chia làm 4 đoạn* Đoạn 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do cùng khát vọng cách tân nghệ thuật. * Đoạn 2 (12 dòng tiếp): cái chết đầy bi phẫn của Lor-ca, khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở.* Đoạn 3 (4 dòng tiếp): niềm xót thương Lor-ca vµ nçi xãt tiÕc nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt cña Lor- ca kh«ng ai tiÕp tôc.* Đoạn 4 (9 dòng cuối): Suy t­ vÒ cuéc gi¶i tho¸t vµ c¸ch gi· tõ cña Ga- xi-a Lor- ca.2. Ý nghĩa tựa đề và lời đề từ: a. Tựa đề “Đàn ghi ta của Lor-ca”:- Đàn ghi ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha (nên còn được gọi là Tây Ban cầm). - Đàn ghi ta gắn bó thân thiết với Lor-ca trên những nẻo đường ca hát và sáng tạo. - Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lor-ca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác giả, cho khát vọng cao cả mà Lor-ca nguyện phấn đấu suốt đời. b. Lời đề từ:Đây là di chúc của nhà thơ, khi tiên cảm về cái chết: Hãy chôn tôi với cây đàn - phần hồn của đất nước Tây Ban Nha → tình yêu Tổ quốc nồng nàn. Tình yêu nghệ thuật say ®¾m. Hãy chôn tôi với cây đàn – biểu trưng cho sự nghiệp của Lor-ca - ước nguyện suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, mong muốn xóa bỏ ảnh hưởng của bản thân để dọn đường cho thế hệ sau vươn tới. 3. §äc hiÓu chi tiÕta. H×nh ¶nh Lor-ca, con ng­êi tù do, nghÖ sü c¸ch t©n trong khung c¶nh chÝnh trÞ vµ nghÖ thuËt T©y Ban Nha* Đất nước của Lor-ca- Hình ảnh- áo choàng đỏ- vầng trăng- yên ngựa- hoa li-laKhông gian văn hoá đặc trưngGợi cuộc sống phóng khoáng tự doNuôi dưỡng tâm hồn người nghệ sĩÁo choàngYên ngựaHát nghêu ngaoTiếng đàn bọt nướcVầng trăng chuếnh choángKị sĩ đơn độc Lãng du, phóng khoángDu ca yêu tự do và thầm lặng*/ Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mìnhHình ảnh tương phản “T©y Ban Nha ¸o choµng ®á g¾t” gợi hình dung về Lor-ca và khung cảnh của một đấu trường (đấu trường chính trị : Khát vọng dân chủ >< nghệ thuật cách tân ..) Lor- ca mong manh vµ ®¬n ®éc b. Phút giây bi phẫn – Loc-ca bÞ hµnh h×nh-Hoán dụTiếng đànÁo choàng bê bết máuCuộc đời Lor-caCái chếtGhi ta nâuGhi ta lá xanhGhi ta trònTượng trưngbầu trời, cô gáibọt nước vỡ tanNhân hoáròng ròng máu chảyẨn dụ chuyển đổi cảm giácTrường phái tượng trưng siêu thực-Tiếng đàn rạo rực tình yêu, cháy bỏng khát vọng tự do, trong trẻo và mãnh liệt một sức sống căng đầy ph¶i chÞu đau đớn, sóng gió phò phµng.-Tiếng đàn nên hình thành sắc, vỡ ra thành thân phận con người.c. Sức sống của tiếng đàn và sự giã biệt của Lorca (3 khổ cuối)không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như cỏ mọc hoanggiọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếngđường chỉ tay đã đứtdòng sông rộng vô cùngLorca bơi sang ngangtrên chiếc ghi-ta màu bạcchàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nướcchàng ném trái tim mìnhvào lặng yên bất chợtli-la li-la li-la- Tại sao kh«ng ai ch«n tiÕng ®µn? C¸ch thÓ hiÖn ®éc ®¸o cña Thanh Th¶o ë ®©u? c. Sức sống của tiếng đàn và sự giã biệt của Lorca (3 khổ cuối)a/ Sức sống-tiếng đàn như cỏ mọc hoang-giọt nước mắt vầng trăngb/Giã từđường chỉ taydòng sôngghi-ta bạcTruyền lan mãi, tự do tồn tạiNỗi đau thành hình,hoá vũ trụ trường cửunÐm l¸ bïanÐm tr¸i timĐơn độc ngắn ngủi nhưng mãi gắn bó với nghệ thuậtT­îng tr­ng cho sù gi· tõ vµ gi¶i tho¸t, chia tay víi hÖ luþ trÇn gian.Cñng cè bµi häc- Nªu chñ ®Ò bµi th¬? Qua việc thể hiện nỗi đau sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca, bài thơ là tiếng nói tri âm của Thanh Thảo đối với nghệ thuật chân chính và cuộc đời của Lor-ca. Đặc sắc nghệ thuật :- Kết cấu: kết cấu tự sự, theo mạch cảm xúc qua cái chết của Lor-ca.- Hình ảnh tượng trưng;các biện pháp: nhân hoá, ẩn dụ , hoán dụ gợi sự liên tưởng- Nhạc tính: + Vần và nhịp, các thủ pháp láy từ, điệp từ, sự kết hợp ngẫu hứng các từ ngữ. + Những từ mô phỏng âm thanh các nốt đàn ghi ta. + Dáng dấp ca khúc và lối diễn tấu trong hình thức văn bản. Đồng cảm sâu sắcMạch cảm xúc của nhà thơNỗi xót thương Lòng ngưỡng mộ, và niềm tin mãnh liệt Nghệ sĩ tự do, cô đơnHình tượng Lor-caCái chết bi phẫn, oan khuấtSự bất tử của Lor-ca Bài hát :Cây đàn ghi ta của Lor- ca của nhạc sĩ Thanh Tùng“Khi nào tôi chết- hãy vùi xác tôi với cây đàn- dưới lớp cát” P.G. Lor- caXin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o vµ c¸c em !