Bài giảng Ngữ văn 12: Chiều tối (Mộ) (Nhật kí trong tù) - Hồ Chí Minh

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNGCÁC THẦY GIÁO, CÔ GIÁODỰ GIỜ HỌC NGỮ VĂNCÙNG THẦY VÀ TRÒ LỚP 12A3KIỂM TRA BÀI CŨTố HữuA-Chế Lan ViênD-Nam CaoB-Văn nghệ kháng chiến phải “miêu tả cho hay, cho chân thật, cho hùng hồn” hiện thực cách mạng là quan điểm của ai?Câu 1:Hãy chọn đáp án đúng trong các câu sau:Hồ Chí MinhC-C-Vạch trần bản chất tay sai, bù nhìn của Khải định đồng thời phơi bày tính chất bịp bợm, điêu trá của thực dân Pháp.SaiA-Cả ba yếu tố trênD-Kêu gọi nhân dân LĐ đứng lên ĐT CM.B-Mục đích nghệ thuật chính của truyện ngắn Vi hành là gì?Câu 2:Cảnh tỉnh người dân Pháp.C-A-Công chúng PhápA-Những người An NamD-Đôi tình nhân người PhápSaiB-Nhân vật Khải Định trong Vi hành chủ yếu được nhìn từ con mắt của ai?Câu 3:Chính phủ bảo hộC-B-SaiSaiSaiSaiSaiSaiSaiMờ ámA-Vị kỉ, tầm thườngD-Ô nhụcB-Bản chất cuộc “vi hành” của Khải Định qua ngòi bút trào phúng của Nguyễn Ái Quốc có thể gọi tên thế nào là đúng nhất?Câu 4:Mờ ám và ô nhụcC-C-SaiSaiSaiNhật kí trong tù được Hồ Chí Minh sáng tác chủ yếu không phải nhằm mục đích:Câu 5:Giải khuâyA-Răn đờiD-Bày tỏ ý chíB-Trang trải nỗi lòngC-D-SaiSaiSaiChieàu toáiGiaûng vaên(Moä)(Nhaät kí trong tuø)- Hoà Chí Minh -Chieàu toáiI. Xuất xứ:- Tác phẩm là bài thơ thứ 31 trong tập Ngục trung nhật kí của Bác.- Đây là bài thơ thuộc nhóm tác phẩm ngẫu hứng, ghi những tâm tình củangười tù trên đường lưu đày từ nhà lao Tĩnh Tây đến nhà laoThiên Bảo.Quyeän ñieåu quy laâm taàm tuùc thuïCoâ vaân maïn maïn ñoä thieân khoângSôn thoân thieáu nöõ ma bao tuùcBao tuùc ma hoaøn loâ dó hoàngïNguyªn t¸cChieàu toái Chim moûi veà röøng tìm choán nguû Choøm maây troâi nheï giöõa taàng khoâng Coâ em xoùm nuùi xay ngoâ toái Xay heát loøø than ñaõ röïc hoàng DÞch th¬Chieàu toáiI. Xuất xứ:II. Cảm nhận chung:Em có nhận xét gì khi so sánh nguyên tác với phần dịch thơ?So với nguyên tác phần dịch thơ có vài chỗ chưa sát nghĩa. Vì vậy trong quá trình cảm thụ và phân tích tác phẩm ta phải trung thành với nguyên tác.Em hãy trình bày cảm nhận của mình khi đọc bài thơ này? - Thể loại: thất ngôn tứ tuyệt luật Đường - Nội dung: Bài thơ chia làm hai phần: Hai câu đầu khắc hoạ bức tranh thiên nhiên. Hai câu sau miêu tả cuộc sống của con người. - Nghệ thuật: vẻ đẹp cổ điển kết hợp hài hoà với tinh thần hiện đại.Chieàu toáiXuất xứ:II. Cảm nhận chung:III. Phân tích: 1. Hai câu đầu:Bức tranh thiên nhiên được khắc hoạ qua những hình ảnh nào?Thơ xưa thường dùng những hình ảnh tương tự để tả cảnh chiều: Con chim bạt gió lạc loài kêu sương (Đoàn Thị Điểm) Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi (Bà huyện Thanh Quan) Chim hôm thoi thót về rừng. (Nguyễn Du)Bức tranh thiên nhiên được tác giả chấm phá qua hai hình ảnh: - Cánh chim. - Chòm mây.Khi cánh chim bay về tổ sau một ngày vất vả kiếm ăn là dấu hiệu bóng chiều đã đổ xuống => H/a thơ mang đậm dấu ấn thi ca cổ điểnChieàu toái- Thơ xưa: cánh chim vô định, xa xăm, phiêu bạt. Thơ Bác: cánh chim về tổ, về với sự sống thường ngày. => Hình ảnh thơ gợi cảm giác buồn vắngSo sánh sự cảm nhận hình ảnh cánh chim trong thơ xưa với sựcảm nhận h/a cánh chim trong thơ Hồ Chí Minh?=> H/a thơ có hồn và nhuốm màu tâm trạng của thi nhân – đang nặngnề lê bước trên con đường đi đày và khao khát một chốn dừng chân.Xuất xứ:II. Cảm nhận chung:III. Phân tích: 1. Hai câu đầu:Hình ảnh thơ và cảnh ngộ hiện tại của Bác gợi suy nghĩ gì?Cánh chim mỏi mệt sau một ngày vất vả kiếm ănNgười tù mỏi mệt sau một ngày lê bước trên con đường thiên lí=> Ý thơ ẩn chứa sự hoà hợp, cảm thông giữa tâm hồn nhà thơ với cảnh vật thiên nhiênChieàu toáiI. Xuất xứ:II. Cảm nhận chung:III. Phân tích: 1. Hai câu đầu:Em hãy so sánh nguyên tác câu thơ thứ hai với bản dịch thơ?Chòm mây“Cô vân”: cô đơn, lẻ loi “Mạn mạn”: lững lờ, chầm chậm trôi gợi nỗi buồn cho cảnh vậtGợi phong thái ung dung, thanh thản.Nêu ý nghĩa biểu hiện của những hình ảnh thơ?=> H/a thơ vừa mang sắc thái biểu hiện thời gian, không gian, vừa có ý nghĩa biểu hiện tâm trạng của con người.Chieàu toáiI. Xuất xứ:II. Cảm nhận chung:III. Phân tích: 1. Hai câu đầu:Em hãy nhận xét nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của Bác?=> Bút pháp đậm chất cổ điển. Với ngòi bút tài hoa, Người đã thâu tóm được thần thái của tạo vật qua vài nét vẽ đơn sơ. (Thi trung hữu hoạ)Qua bức tranh thiên nhiên, cốt cách người cộng sản ở con người Hồ Chí Minh hiện lên như thế nào?=> Ý chí và nghị lực, phong thái ung dung, tự chủ, sự tự do hoàn toàn về tinh thần trong hoàn cảnh khắc nghiệt.Chieàu toáiIII. Phân tích: 1. Hai câu đầu: 2. Hai câu sau:Cuộc sống sinh hoạt của con người được gợi lên qua những hình ảnh nào?Bức tranh sinh hoạtCô gái xay ngôLò than rực hồng- Con người: Cô gái xóm núi=> Con người mộc mạc, giản dị nơi thôn dãCông việc: xay ngô=> vất vả, nặng nhọc“Một hình ảnh tuyệt đẹp về cuộc đời thiếu thốn mà vẫn ấm cúng, vẫn đáng quý, đáng yêu”.Miêu tả con người với công việc lao động vất vảta phát hiện ra khía cạnh tình cảm nào ở Hồ Chí Minh?Cảm nhận của em về hình ảnh con người trong bức tranh Chiều tối?=> Hình ảnh cô gái xay ngô toát lên vẻ trẻ trung, khoẻ mạnh, sống động,đem lại sức sống, niềm vui và hạnh phúc cho bức tranh thơ.=> Bác đã quên cảnh ngộ đau khổ của mình để quan tâm, chia sẻ, cảm thông với cuộc sống nhọc nhằn, vất vả của người dân nghèo.Chieàu toáiIII. Phân tích: 1. Hai câu đầu: 2. Hai câu sau:Bài thơ cho thấy chiều đang buông xuống và bóng tối bao trùmcảnh vật. Người đọc nhận ra điều đó là nhờ yếu tố nào?A. Cảnh đàn chim gấp gáp tìm chỗ ngủ.B. Cảnh chiếc lò than đỏ rực ở cuối bài.D. Cảnh cô em xóm núi xay ngô tốiC. Cảnh đám mây trôi lững lờ trên không.B. Cảnh chiếc lò than đỏ rực ở cuối bài.Cách kết cấu điệp vắt dòng ở hai câu 3 và 4 tạo hiệu quả nghệ thuật như thế nào?“ma bao túc” – “bao túc ma hoàn” tạo nên sự nối âm liên hoàn, nhịp nhàng như diễn tả vòng quay không dứt của động tác xay ngô => Cô gái thật chăm chỉ, cần mẫn với công việc.=> Không có chữ “tối” mà nói được “tối”, dùng ánh sáng để nói bóng tối.Chieàu toáiIII. Phân tích: 1. Hai câu đầu: 2. Hai câu sau:Hình ảnh “lò than hồng” gợi cảm giác gì?H×nh ¶nh “lò than hồng”: - Nã rùc s¸ng c¶ bµi th¬, lµm s¸ng lªn kh«ng gian tèi, s¸ng lªn khu«n mÆt ng­êi thiÕu n÷, lµm s¸ng lªn t©m hån nhµ th¬. - Lµm Êm lªn kh«ng khÝ gi¸ l¹nh cña buæi chiÒu tµ, xua tan nçi u buån trong t©m hån t¸c gi¶.Giá trị thẩm mĩ của hình ảnh “lò than hồng” trong bài thơ?Lò than hồngÁnh sángHơi ấmNhận xét về sự vận động của hình tượng thơ trong bức tranh thơ?- Sự vận động bất ngờ và khoẻ khoắn: buồnBuồnVuiTối SángLạnh lẽo, cô đơnẤm nồngTinh thần hiện đạiChieàu toáiXuất xứ:II. Cảm nhận chung:III. Phân tích:III. Kết luận:So sánh bài thơ sau với Chiều tối của Hồ Chí Minh:Nghìn non boùng chim taétMuoân neûo daáu ngöôøi khoângThuyeàn ñôn oâng tôi noùnMoät mình caâu tuyeát soâng- Giang tuyeát- Lieãu Toâng Nguyeân -- Hình tượng nhân vật trữ tình trong Chiều tối: + Một hiền sĩ ung dung, thanh thản, đi giữa cuộc đời, đầm ấm và bát ngát tình người. + Một con người có bản lĩnh, có chí khí, tâm hồn khoáng đạt,có lòng thương người, yêu cảnh thiết tha.Bút pháp nghệ thuật: hoà quyện giữa vẻ đẹp cổ điển và tinh thần hiện đại.BÀI HỌC ĐÃ KẾT THÚCKÍNH CHÚC CÁC THẦY CÔ GIÁO MẠNH KHOẺCHÚC CÁC EM HỌC TẬP TỐT