Bài giảng Ngữ văn 11 tiết 81, 82: Vội vàng - Xuân Diệu

ĐỌC VĂN TIẾT 81 -82VỘI VÀNG XUÂN DIỆUVỘI VÀNG – XUÂN DIỆUA. GIỚI THIỆU CHUNGI. Ngô Xuân Diệu :1916 - 1985 Hà Tĩnh – Bình Định; Cha là nhà nho, mẹ là người có nhiều vốn sống, đặc biệt thuộc nhiều ca dao @ Làm thơ từ rất sớm , nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới ( Hoài Thanh ); Có sự chuyển biến tư tưởng rất lớn từ trước năm 1945. @ Con người + Yêu đời khát khao giao cảm với đời; sợ cô đơn , lẻ loi. + Sống chân thành thẳng thắn, hết mình, không che dấu; sống bình dị và gần gũi, nồng nhiệt, sôi sục với cuộc sống trần thế.+ Ham hiểu biết, lao động NTchăm chỉ, quý trọng thời gian.@ Văn nghiệp: + Trước cách mạng tháng Tám: Tư tưởng chi phối là một niềm khao khát giao cảm với ; Thoát khỏi hệ thống thi pháp ước lệ của thơ Trung đại : + Sau cách mạng tháng Tám: hồn thơ rộng mở, hòa nhập vào cuộc sống của nhân dân, lạc quan, sôi nổi, đầy tính chiến đấu và phê bình văn học  Một hồn thơ rộng mở với đời , yêu đời , yêu cuộc sống : Một nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và sự nghiệp văn học phong phú.VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUA. GIỚI THIỆU CHUNGII. Bài thơ Vội Vàng@VHLM : lí tưởng , tình cảm mãnh liệt  thể hiện cái tôi cá nhân ; sử dụng nghth tương phản tân kì ,giàu sức biểu hiện @Tập : Thơ Thơ (1938 ): khao khát sống , yêu đắm say với cuộc đời trần gian, có quan niệm sống mới mẻ + sợ hãi , có sự cách tân và đạt đỉnh cao của thơ mới; khẳng định vị trí mới nhất trong các nhà thơ mới@ Bố cục : phần đầu : tôi ; phần hai : ta VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUA. GIỚI THIỆU CHUNG @ Nhan đề và giá trị nghệ thuật và nội dung chính * Vội vàng : Nhanh chóng, khẩn trương, gấp gáp;+ Tuổi trẻ chỉ sống một lần , sống sao cho khỏi ân hận vì sống hoài , sống phí. + Nhan đề chứa đựng một tâm thế sống , một triết lí sống mới mẻ.* Cảm nhận được lòng ham sống cuồng nhiệt , bồng bột , mãnh liệt của cái tôi hiện đại cùng với một quan niệm mới về thời gian , tuổi trẻ , hạnh phúc . * Sự kết hợp nhuần nhị giữa mạch cảm xúc dồi dào và mạch luận lí sâu sắc trong tổ chức văn bản của bài thơ , cùng những sáng tạo mới lạ trong hình thức thể hiện. VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUA. GIỚI THIỆU CHUNGVỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN1.Phần đầu : Nguyên nhân cách sống vội vàng Niềm ngất ngây trước cảnh sắc trần gian và nêu những lí lẽ vì sao phải sống vội vàng. Xuất phát từ quan niệm về hạnh phúc trần gian, thời gian và tuổi trẻ, nhà thơ muốn bộc bạch với mọi người và cuộc đời.@ Phát hiện và say sưa ca ngợi một thiên đường ngay trên mặt đất với bao nguồn hạnh phúc kì thú và qua đó thể hiện một quan niệm mới: trong thế giới này đẹp nhất, quyến rũ nhất là con người giữa tuổi trẻ và tình yêu.VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN* Vội vàng , một khát khao rát bỏng của cá nhânKhổ thơ đầu với bốn câu ( 20 từ); tác giả sử dụng từ: Tôi muốn (điệp) – cái tôi cá nhân khát khao cháy bỏng; tắt , buộc ( động từ ) chủ quan của con người;chođừng(điệp); gió, nắng, hương, màu ( thiên nhiên ) thế giới khách quan.Điệp từ, điệp cú pháp để khẳng định cái tôi riêng của nhà thơ và ước muốn giữ lại sắc màu tươi đẹp cho cuộc đời.  Một ý tưởng táo bạo lấy chủ quan áp đặt cho thế giới khách quan song hết sức lãng mạn; diễn tả mong muốn mãnh liệt níu kéo cuộc sống đẹp tươi; bộc lộ cái tôi cá nhân tự ý thức mạnh mẽ, nồng cháy.VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN* Vội vàng – một thiên đường trên mặt đất + Nơi có cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp , nơi có cuộc sống cực hạnh phúc + Có một thiên đường ở ngay trên mặt đất và hơn nữa ngay trong tầm tay của mỗi con người bình thường chúng ta + Hoa thơm trái ngọt của mùa xuân thắm tươi như chào mời , cuộc sống đầy niềm vui , con người ngập tràn sức sống  Xuân Diệu không sáng tạo ra mà chỉ miêu tả ngay hiện tại; các nhà thơ mới cũng như Xuân Diệu ngơ ngác vui sướng như lần đầu tiên trông thấy trời xanh, hoa lá, ong bướm thấy lạ , thấy đẹp, và say mê vồ vập đến vội vàng .VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN+ Này đây : tháng mật, ong bướm bộc bạch hoa đồng nội xanh rì trực tiếp lá cành tơ phơ phất yến anh, khúc tình si ánh sáng hàng mi Điệp từ, đệp cú pháp , từ của- xuất hiện tới 5 lần như một điệp khúc, nhấn mạnh cái thuộc về mỗi cá nhân con người.  Nhà thơ cảm nhận thiên nhiên bằng các giác quan, thể hiện sức sống sôi nổi, trẻ trung,căng mọng, tình tứ của thiên nhiên nơi trần gian, diễn tả tâm trạng náo nức, hồ hởi, sung sướng đến vội vàng.hoa thơm trái ngọt của mùa xuân thắm tươi như chào mời , cuộc sống đầy niềm vui , con người ngập tràn sức sốngVỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN* Vẻ đẹp của con người trần thế trong tuổi trẻ và tình yêu “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần; và này đây ánh sáng chớp hàng mi” + “ và này đây ánh sáng chớp hàng mi” Con người trần thế với đôi mắt đẹp chớp chớp hàng mi làm bừng ra muôn vạn ánh hào quang làm cho cuộc sống xung quanh ta càng lộng lẫy, rực rỡ. VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN+“Tháng giêng ngon như một cặp môi gần” Hình ảnh so sánh độc đáo, mới lạ khác VHTĐ, cách dùng từ Ngon đặc sắc của cảm giác vị giác diễn tả những khát khao về tình yêu và gợi về vẻ đẹp tuyệt diệu của con người trần thế trong tình yêu và tuổi trẻ; nhà thơ khẳng định con người là đẹp nhất , cái đẹp chuẩn mực cho mọi cái đẹp trần gian. Niềm cảm xúc ngất ngây trước cảnh sắc thiên nhiên và con người nơi trần gian đang bày ra trước mắt một vẻ đẹp ngập tràn sức sống được cảm nhận qua các giác quan và tâm hồn . @Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi,mong manh của kiếp người trong sự chảy trôi nhanh chóng của thời gian:+ Xuân tới - nghĩa là - xuân đương qua non sẽ già hết tôi mất lòng rộng lượng trời cứ chật khao khát sống , không cho dài thời trẻ, đắm say với cuộc sống không hai lần thắm lại Thể hiện quy luật của thiên nhiên, thời gian, con người  Bộc lộ tâm trạng bâng khuâng, nuối tiếc, âu lo: sợ phai tàn, sợ phải bay đi VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN@ Quan niệm về thời gian tuyến tính, một đi không trở lại; cảm nhận đầy bi kịch về sự sống, mỗi khoảnh khắc trôi qua là một sự mất mát, tàn phai, phôi pha, mòn héo. Cuộc sống trần gian đẹp như một thiên đường; trong khi đó thời gian một đi không trở lại, đời người ngắn ngủi, nên chỉ còn một cách là phải sống vội vàng. Đồng thời nhà thơ cũng trình bày rõ lí lẽ vì sao phải sống Vội vàng và cũng nêu ra vội vàng là phải như thế nào.VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN+ Cuộc sống đẹp, hấp dẫn và con người chỉ hưởng thụ khi còn trẻ nhưng tuổi trẻ vô cùng ngắn ngủi vì thế phải chạy đua với thời gian bằng cách sống vội vàng, thể hiện một triết lí tích cực.2.Phần 2 : Sống vội vàng như thế nào Vội Vàng là chạy đua với thời gian, sống mạnh mẽ đủ đầy với từng phút giây của sự sống- sống toàn tâm, toàn trí, toàn hồn; sống toàn thân và thức nhọn giác quan và thể hiện mãnh liệt của cái tôi đầy ham muốn VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN@ Đoạn thơ cuối bài : + Điệp từ Ta muốn khẳng định cái tôi rất riêng, rất cá nhân, tràn đầy những khát khao; đi liền là các động từ ôm , say , thâu , hôn một trạng thái tâm trạng mãnh liệt, mạnh mẽ để sống hết mình và để hưởng những hương vị thơm tho ngọt ngào, tươi mới, tưng bừng của cuộc sống hiện tại đối diện với toàn thể sự sống, cái ta riêng nhưng vòng tay rất rộng. VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢNVỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN+ cho mơn mởn , cho chếnh choáng , cho đã đầy , cho no nê ( láy , điệp ) + và ( liên từ )+ tính từ chỉ màu sắc như mùi thơm, ánh sáng, thanh sắc thời tươi; cộng hưởng, tăng tiến, cùng với điệp cú pháp nhà thơ thể hiện khao khát mãnh liệt được ôm ghì, riết lấy cuộc sống mơn mởn, căng tròn; nhịp thơ nhanh chóng khẩn truơng rộng mở một cái tôi cá nhân mạnh mẽ. + Câu kết bài thơ - Hỡi xuân hồng ta muốn cắn vào ngươi !, dòng cảm xúc dâng trào tột đỉnh XD diễn tả khát khao cháy bỏng một tình yêu; một lòng ham sống , giao cảm với đời đến sy mê, đắm say, cuồng nhiệt. @ Bố cục chặt chẽ , ngôn ngữ tiếng Việt điêu luyện , dân gian, cách tân trong hình thức: điệp, cấu trúc, ngắt câu ; nhà thơ thể hiện rất rõ nhận thức về bi kịch của sự sống đã dẫn đến một ứng xử rất tích cực trước cuộc đời. Đây cũng là lời đáp trọn vẹn cho câu hỏi vội vàng là gì? Và đề xuất một lẽ sống mới mẻ, tích cực; bộc lộ quan niệm nhân sinh mới chưa từng thấy trong thơ ca truyền thống. VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢN@Sự kết hợp giữa mạch cảm xúc với mạch luận lí ; cách nhìn cách cảm mới và những sáng tạo độc đáo về hình ảnh thơ ; sử dụng ngôn từ , nhịp điệu dồn dập, sôi nổi hối hả cuồng nhiệt. @ Quan niệm nhân sinh , quan niệm thẩm mĩ mới mẻ của Xuân Diệu – nghệ sĩ của niềm khát khao giao cảm với đời . VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUII. TÌM HIỂU VĂN BẢNIII. TỔNG KẾT1.Học thuộc lòng bài thơ.2.Xuân Diệu giãi bày về tập thơ thơ : “đây là hồn tôi vừa lúc ngân vang; đây là lòng tôi đương thời sôi nổi; đây là tuổi xuân của tôi và đây là sự sống của tôi nữa”Theo anh(chị), những ý tưởng thi ca đó in dấu ấn như thế nào trong bài thơ Vội vàng? VỘI VÀNG – XUÂN DIỆUB. ĐỌC VÀ TÌM HIỂU VĂN BẢNC.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC