Bài giảng Ngữ văn 11 tiết 105: Luyện tập Phong cách ngôn ngữ chính luận

.NhiÖt liÖt chµo mõng TiÕt 115LuyÖn tËpPhong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËnHỡi đồng bào cả nước! “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do. Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói: “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi”. Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được. () HỒ CHÍ MINHTUYÊN NGÔN ĐỘC LẬPĐẶC ĐIỂM CHUNGCÔNG KHAI VỀ CHÍNH KIẾN, TƯ TƯỞNG, LẬP TRƯỜNG CHÍNH TRỊ, Xà HỘICHẶT CHẼ TRONG LẬP LUẬNTRUYỀN CẢM MẠNH MẼTiết 115Luyện tập phong cách ngôn ngữ chính luậnI. Ôn lí thuyếtCách sử dụng phương tiện ngôn ngữ 1.Ngữ âm, chữ viết:Phát âm rõ ràng, ngữ điệu thích hợp.Chữ viết đúng chuẩn chính tả.Kiểu con chữ trang trọng, nghiêm túc.2.Từ ngữ:Vốn từ chung cho mọi phong cách.Lớp từ chuyên dùng (chính trị).3. Kiểu câu:Sử dụng các kiểu câu với nhiều mục đích phát ngôn khác nhau.Biện pháp tu từ:Sử dụng rộng rãi các biện pháp tu từ, lối nói bóng gióBè côc tr×nh bµy: logÝc, truyÒn c¶m, t¸c ®éng s©u xa ®Õn lÝ trÝ vµ t×nh c¶m cña ng­êi tiÕp nhËnTiết 115Luyện tập phong cách ngôn ngữ chính luậnII. Luyện tập Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến Hỡi đồng bào toàn quốc! Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa ! Không ! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ. Hỡi đồng bào ! Chúng ta phải đứng lên ! Đọc văn bản “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, cho biết đặc điểm chung và cách sử dụng các phương tiện ngôn ngữ chính luận được thể hiện trong văn bản đó ?Bài tập1 Tiết 115 Luyện tập phong cách ngôn ngữ chính luận Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân ! Giờ cứu nước đã đến. Ta phải hi sinh đến giọt máu cuối cùng để gìn giữ đất nước. Dù ph¶i gian lao kháng chiến, nhưng với một lòng quyết hi sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta. Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm ! Kháng chiến thắng lợi muôn năm! Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946 Hồ Chí Minh Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kì người già, người trẻ, không chía tôn giáo, đảng phái, dân tộc, hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp để cứu nước.Câu hỏi thảo luận nhóm1. Đặc điểm chungNhóm 1+2: Xác định tính công khai của văn bản ?Nhóm 3+4: Xác định tính lập luận của văn bản ?Nhóm 5+6: Xác định tính biểu cảm của văn bản ?Thời gian: 5 phút“Hỡi đồng bào toàn quốc!Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta một lần nữa.Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.Hỡi đồng bào!Chúng ta phải đứng lên! Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp cứu Tổ quốc. Ai có súng thì dùng súng, ai có gươm thì dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân cứu nước ()”. Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946 Hồ Chí MinhLỜI KÊU GỌI TOÀN QUỐC KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP- Thể hiện rõ lập trường chính nghĩa của cuộc kháng chiến, thái độ dứt khoát với thực dân Pháp, kêu gọi cả nước quyết tâm đánh giặc Dùng lí lẽ, dẫn chứng để phơi bày dã tâm xâm lược của kẻ thù. Giải thích, thuyết phục mọi người cần tham gia đánh giặc cứu nước như thế nào-> xác đáng, chặt chẽ Giọng văn hùng hồn, đanh thép, có sức truyền cảm mãnh mẽ . Bài tập 1:2. Sử dụng các phương tiện ngôn ngữ PCNN chính luận trong văn bản “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn Hìi ®ång bµo toµn quèc! Chóng ta muèn hoµ b×nh, chóng ta ph¶i nh©n nh­îng.Nh­ng chóng ta cµng nh©n nh­îng thùc d©n Ph¸p cµng lÊn tíi, v× chóng quyÕt t©m c­íp n­íc ta lÇn n÷a! Kh«ng! Chóng ta thµ hy sinh tÊt c¶, chø nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu mÊt n­íc, nhÊt ®Þnh kh«ng chÞu lµm n« lÖ. Hìi ®ång bµo! Chóng ta ph¶i ®øng lªn! BÊt kú ®µn «ng, ®µn bµ, bÊt kú ng­êi giµ, ng­êi trÎ, kh«ng chia t«n gi¸o, ®¶ng ph¸i, d©n téc, hÔ lµ ng­êi ViÖt Nam th× ph¶i ®øng lªn ®¸nh thùc d©n Ph¸p ®Ó cøu Tæ quèc. Ai cã sóng dïng sóng. Ai cã g­¬m dïng g­¬m, kh«ng cã g­¬m th× dïng cuèc, thuæng, gËy géc. Ai còng ph¶i ra søc chèng thùc d©n Ph¸p cøu n­íc. Hìi anh em binh sÜ, tù vÖ, d©n qu©n! Giê cøu n­íc ®· ®Õn. Ta ph¶i hi sinh ®Õn giät m¸u cuèi cïng ®Ó gi÷ g×n ®Êt n­íc. Dï ph¶i gian lao kh¸ng chiÕn, nh­ng víi mét lßng kiªn quyÕt hi sinh, th¾ng lîi nhÊt ®Þnh vÒ d©n téc ta. ViÖt Nam ®éc lËp vµ thèng nhÊt mu«n n¨m! Kh¸ng chiÕn th¾ng lîi mu«n n¨m!Hµ Néi ngµy 19 th¸ng 12 n¨m 1946Hå ChÝ Minh®ång bµo®µn «ng, ®µn bµng­êi giµ, ng­êi trÎhÔcuèc, thuæng, gËy géct«n gi¸o,®¶ng ph¸ihi sinhkh¸ng chiÕn®éc lËpthèng nhÊtsử dụng các phương tiện ngôn ngữNgữ âm: phát âm chuẩn mực, rõ ràng, ngữ điệu gần gụi và có sức truyền cảm mạnh mẽ.Từ ngữ: thuần Việt nôm na dễ hiểu: hễ; bất kì, đàn ông; đàn bà Từ ngữ chính trị: hòa bình; hy sinh; nô lệ; nhân nhượng; kháng chiến; tôn giáo; đảng pháiNgữ pháp: Câu ng¾n; câu dài; câu cảm thán; điệp từ điệp ngữ được vận dung linh hoạt, có hiệu quả. Bè côc tr×nh bµy: luËn ®iÓm râ rµng, lËp luËn chÆt chÏ; luËn cø x¸c ®¸ng => cã søc thuyÕt phôc cao. C©u hái tr¾c nghiÖm Líp tõ nµo sau ®©y ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt trong v¨n b¶n chÝnh luËn ?A. Líp tõ ng÷ phong c¸ch sinh ho¹t.B. Líp tõ ng÷ khoa häcC. Líp tõ ng÷ chÝnh trÞD. Líp tõ ng÷ ®Þa ph­¬ngChóc mõng b¹n ®óng råi“Cái xã hội chủ nghĩa bên Âu châu rất thịnh hành như thế, đã phóng đại ra như thế, thế mà người bên ta thì điềm nhiên như kẻ ngủ không biết gì là gì. Thương hại thay! Người nước ta không hiểu cái nghĩa vụ loài người ăn ở với loài người đã đành, đến cái nghĩa vụ mỗi người trong nước cũng chưa biết gì cả. Bên Pháp mỗi khi người có quyền thế, hoặc chính phủ, lấy sức mạnh mà đè nén quyền lợi riêng của một người hay của hội nào, thì người ta hoặc kêu nài, hoặc chống cự, hoặc thị oai, vận dụng kì cho đến công bằng mới nghe. Vì sao mà người ta làm được như thÕ? Là vì người ta có đoàn thể, có công đức biết giữ lợi chung vậy. Họ nghĩ rằng nếu nay để cho người có quyền lực đè nén người này thì mai ắt cũng lấy quyền lực Êy, để đè nén mình, cho nên phải hiệp nhau lại phòng ngừa trước. Người ta có ăn có học biết xét kĩ thấy xa như thế, còn người nước mình thì sao? Người nước mình thì phải ai tai nấy, ai chết mặc ai! Đi đường gặp người bị tai nạn, gặp người yếu bị kẻ mạnh bắt nạt cũng ngơ mắt đi qua, hình như người bị nạn khốn ấy không can thiệp gì đến mình” ( Phan Châu Trinh – Đạo đức và luân lí Đông Tây )Bµi tËp 2:ChØ ra nh÷ng yÕu tè mang l¹i tÝnh biÓu c¶m trong ®o¹n trÝch sau ®©y:C¸c yÕu tè biÓu c¶mC©u c¶m th¸nC¸ch so s¸nhC©u hái tu tõBµi tËp 3H·y chØ ra nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ ®­îc vËn dông trong ®o¹n trÝch sau ®©y: VËy cho nªn trong n­íc ngµy nay, nµo lµ b×nh phÈm v¨n ch­¬ng KiÒu, nµo lµ phª b×nh nh©n vËt KiÒu, nµo lµ chó thÝch KiÒu, nµo lµ th¬ vÞnh KiÒu, cho ®Õn h¸t tuång KiÒu, diÔn kÞch KiÒu, chíp ¶nh KiÒu. Cø xem hiÖn tr¹ng Êy, th× n­íc ViÖt Nam ngµy nay gäi lµ “Kim V©n KiÒu quèc”, nßi gièng ViÖt Nam ta mµ gäi lµ “§¹i Kim V©n KiÒu téc”, còng dóng l¾m chø kh«ng sai ! ( Ng« §øc KÕ – LuËn vÒ ch¸nh häc cïng tµ thuyÕt Quèc v¨n – “Kim V©n KiÒu” – NguyÔn Du )§¸p ¸n - §iÖp ng÷: Nµo lµ. nµo lµ.LiÖt kª: Nh©n vËt KiÒu, chó thÝch KiÒu, vÞnh KiÒuHo¸n dô: + Th× n­íc Nam ngµy nay gäi lµ “Kim V©n KiÒu quèc”. + Nßi gièng ViÖt Nam ta mµ gäi lµ “§¹i Kim V©n KiÒu téc”.Bµi tËp 4 §äc hai c©u th¬ sau vµ thùc hiÖn nhiÖm vô nªu ë d­íi: Chë bao nhiªu ®¹o thuyÒn kh«ng kh¼m §©m mÊy th»ng gian bót ch¼ng tµa. H·y diÔn ®¹t n«i dung hai c©u th¬ trªn b»ng v¨n xu«i theo phong c¸ch ng«n ng÷ chÝnh luËn.b. H·y nãi râ nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau gi÷a PCNNCL víi PCNNNT qua so s¸nh ®o¹n v¨n em võa viÕt víi hai c©u th¬ cña nguyÔn §×nh ChiÓu.Th¶o luËn nhãm Thêi gian: 3 phótChë bao nhiªu ®¹o thuyÒn kh«ng kh¼m.§©m mÊy th»ng gian bót ch¼ng tµ.Sø mÖnh cao c¶ cña v¨n ch­¬ng vµ nhµ v¨n lµ gi­¬ng cao ®¹o nghÜa, ®Êu tranh kh«ng khoan nh­îng chèng lò gian tµ.Ng«n ng÷ nghÖ thuËt sö dông h×nh ¶nh Èn dô, ho¸n dô, t­îng tr­ng, vÇn ®iÖuNg«n ng÷ chÝnh luËn dïng lËp luËn ®Ó tr×nh bµy quan ®iÓm, lËp tr­êng§¸p ¸nBµi tËp vÒ nhµ§äc bèn c©u th¬ sau vµ thùc hiÖn nhiÖm vô nªu ë d­íi. Nh©n d©n lµ bÓ V¨n nghÖ lµ thuyÒn ThuyÒn x« sãng dËy Sãng ®Èy thuyÒn lªn ( Tè H÷u)DiÔn ®¹t b»ng v¨n xu«i theo phong c¸ch chÝnh luËn.b. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a hai phong c¸ch ng«n ng÷ qua ®o¹n v¨n ®· viÕt vµ bèn c©u th¬. Giê sau nép bµiXin Tr©n träng c¶m ¬n!