Bài giảng Ngữ văn 10: Tác giả Nguyễn Trãi

TRƯỜNG THPT MANG THÍT 10/2 2007-2008NGUYỄN TRÃII. CUỘC ĐỜI:Nguyễn Trãi –nhà văn, nhà chính trị, nhà tư tưởng Việt Nam kiệt xuất. Hiệu là Ức Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại, sau dời về Nhị Khê. Là con Nguyễn Ứng Long tức là Nguyễn Phi Khanh. Mẹ là Trần Thị Tần con quan Tư đồ Trần Nguyên Đán.1400 Nguyễn Trãi đổ thái học sinh và hai cha con cùng ra làm quan với nhà Hồ1407 giặc Minh sang cướp nước ta, Nguyễn Phi Khanh bị chúng đưa sang Trung Quốc. Khắc sâu lời cha “dặn nợ nước thù nha”, Nguyễn Trãi tìm vào Lam Sơn tham gia khởi nghĩa. Ông đã góp phần to lớn vào chiến thắng vẻ vang của dân tộc Cuối năm 1427 đầu năm 1428, cuộc khởi nghĩa Lam Sơn toàn thắng, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Đại Cáo Bình Ngô. Ôâng hăm hở tham gia vào công cuộc xây dựng lại đất nước. Nhưng rồi mâu thuẩn nội bộ trong triều đình dẫn đến việc sát hại các công thần, bản thân ông cũng bị nghi oan và bị bắt giam. Tuy được tha nhưng không được tin dùng như trước. Năm 1439 ông về ở ẩn tại Côn Sơn. Đến năm 1440, ông được mời ra giúp việc nước. Năm 1442 Nguyễn Trãi bị mắc oán “Lệ Chi Viên” do cái chết đột ngột của vua Lê Thánh Tông ở Trại Vải , chính vì thế ông bị khép vào tội tru di tam tộc.Năm 1464 vua Lê Thánh Tông minh oan cho Nguyễn Trãi, cho tìm lại thơ văn của ông và tìm con cháu còn sống sót để bổ làm quan. II. SỰ NGHIỆP THƠ VĂN:1. Những tác phẩm chính: - Chữ Hán: Quân Trung Từ mệnh tập, Đại cáo bình ngô, Ức Trai thi tập, Chí linh sơn phú, Băng hồ di sự lục, Lam sơn thực lục, văn bia Vĩnh lăng, văn loại. - Chữ nôm: Quốc âm thi tập Ngoài sáng tác văn học Nguyễn Trãi còn để lại “Dư địa chí” một bộ sách địa lí cổ nhất Việt Nam.2. Nguyễn Trãi-nhà văn chính luận kiệt xuất:Tư tưởng chủ đạo xuyên suốt các áng văn chính luận của Nguyễn Trãi là tư tưởng nhân nghĩa mà thực chất là tư tưởng yêu nước, thương dân.Từ Quân Trung Từ Mệnh Tập, những bức thư gửi cho tướng giặc và những giấy tờ giao thiệp với triều đình và nhà Minh, Đại cáo bình ngô đến chiếu, biểu viết dưới triều Lê đều được chi phối bởi tư tưởng này.Văn chính luận của Nguyễn Trãi đã đạt tới trình độ nghệ thuật mẫu mực, cách kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén.3. Nguyễn Trãi-nhà thơ trữ tình, sâu sắc:Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua thơ văn với sự kết hợp hài hòa giữa người anh hùng vĩ đại và “con người trần thế nhất trần gian” trong hồn thơ Ức Trai.Nhà thơ quan niệm nhân nghĩa là gốc của mọi việc là yêu nước thương dân, là vì dân. Đó là phẩm chất không thể thiếu được của người anh hùng.Phẩm chất ý chí của người anh hùng luôn luôn ngời sáng trong chiến đấu chống giặc ngoại xâm cũng như trong đấu tranh chống cường quyền bạo lực vì chân lí với trọn lòng lo nước yêu dân lúc nào cũng thiết tha, mãnh liệt.Ngoài lí tưởng nhân nghĩa và lòng yêu nước, thơ văn Nguyễn Trãi thu hút người đọc ở những khía cạnh rất nhân bản đời thương nêu bật một tâm hồn “con người trần thế nhất trần gian”. Đau nỗi đau của con người, yêu tình yêu của con người, ông đau đớn trước sự thế bạc đen có tài cao muốn giúp đời nhưng gặp cảnh ngang trái của xã hội, có hoài bão, lí tưởng cao đẹp mà không thực hiện được.Thơ văn ông còn thể hiện một tâm hồn nhạy cảm, một tấm lòng yêu thiên nhiên thiết tha dù đó là cảnh thiên nhiên mĩ lệ hoành tráng hay bình dị đơn sơ dân dã. Tình cha con sâu nặng, tình bạn bè chân thành, tình gia đình quê hương thắm thiết. 4. Vai trò của Nguyễn Trãi trong việc đặt nền móng cho thơ ca Tiếng Việt, chữ Nôm:Bên cạnh Ức Trai thi tập bằng chữ Hán, Nguyễn Trãi còn sáng tác Quốc Âm Thi Tập. Đây là một di sản vô giá, đặt nền móng cho thơ Nôm, tiếng Việt của nước ta. Nguyễn Trãi không phải là người đầu tiên làm thơ Nôm, nhưng ông là người rất có ý thức sáng tác bằng tiếng mẹ đẻ. Trong Quốc Âm thi tập , ta gặp gỡ nhiều lời ăn ăn tiếng nói hằng ngày, nhiều tục ngữ, khẩu ngữ:  Thiếu một hai mà no chín tuần  Ngủ thì nằm, đói lại ăn  Tuổi cao tóc bạc cái râu bạc,  Nhà ngặt đèn xanh con mắt xanhThành công đó đã tạo niềm tin vững chắc trong việc dùng tiếng Việt để sáng tác thơ ca.Nguyễn Trãi còn sáng tạo hình thức thơ thất ngôn xen lục ngôn. Quốc âm thi tập gồm 254 bài thì có tới 185 bài viết theo thể thất ngôn xen lục ngôn-một thể thơ có nhiều nét khác biệt với thơ Đường luật (về số chữ trong câu, cách gieo vần, ngắt nhịp ) sự sáng tạo này chứng tỏ Nguyễn Trãi có ý thức muốn tìm tòi những hình thức diễn đạt riêng cho thơ ca dân tộc.Chào tạm biệt Goodbye!