Bài giảng Ngữ văn 10: Luyện tập về liên kết trong văn bản

Luyện tập về liên kết trong văn bản Các phép liên kết hình thức đã học ở THCS:Phép lặp từ ngữ: lặp lại ở câu đứng sau từ ngữ đã có ở câu trước.VD: Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai của nước nhà. Về mọi mặt, trường học của chúng ta phải hơn hẳn trường học của thực dân và phong kiến.(Hồ Chí Minh, Về vấn đề giáo dục) Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường liên tưởng với từ ngữ đã có ở câu trước.VD: Rễ siêng không ngại đất nghèoTre bao nhiêu rễ bấy nhiêu cần cù.Vươn mình trong gió tre đuCây kham khổ vẫn hát ru lá cành.(Nguyễn Duy, Tre Việt Nam)Những người yếu đuối vẫn hay hiền lành. Muốn ác phải là kẻ mạnh.(Nam Cao, Chí Phèo)Phép nối: sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ biểu thị quan hệ với câu trước. VD: OÂng coù xe hôi, coù nhaø laàu, coù ñoàn ñieàn, laïi coù caû trang traïi ôû nhaø queâ. Vaäy thì chính laø ngöôøi giaøu ñöùt ñi roài. (Nam Cao)Phép thế: Sử dụng ở câu đứng sau các từ ngữ có tạc dụng thay thế từ ngữ đã có ở câu trước.VD: Làng quê tôi đã khuất hẳn, nhưng tôi vẫn đăm đắm nhìn theo. Tôi đã đi nhiều nơi, đóng quân nhiều chỗ phong cảnh đẹp hơn đây nhiều, nhân dân coi tôi như người làng và cũng có những người yêu tôi tha thiết, nhưng sao sức quyến rũ, nhớ thương vẫn không mãnh liệt, day dứt bằng mảnh đất cọc cằn này.(Nguyễn Khải)2. Caém bôi moät mình trong ñeâm. Ñeâm toái böng khoâng nhìn roõ maët ñöôøng. Treân con ñöôøng aáy, chieác xe laên baùnh raát eâm. Khung cöûa xe phía sau coâ gaùi ngoài loàng ñaày boùng traêng. Traêng boàng beành noåi leân qua daõy Puù Hoàng. Daõy nuùi naøy coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán gioù muøa ñoâng – baéc ôû mieàn Baéc nöôùc ta. Nöôùc ta baây giôø cuûa ta roài, cuoäc ñôøi baét ñaàu höûng saùng.- Mặc dù các câu liên kết với nhau chặt chẽ bằng phép lặp từ ngữ. Nhưng đoạn văn vẫn chưa liên kết về nội dung, vì các câu trong đoạn văn không tập trung phục vụ cho một chủ đề nhất định.3.Đoạn trên: nêu ưu điểm trước, nêu khuyết điểm sau.Đoạn dưới: nêu khuyết điểm trước, nêu ưu điểm sau.Ta thấy đây là bản báo cáo về tình hình học tập của lớp. Nhưng cuối đoạn báo cáo còn có lời đề nghị khen thưởng. Ta nên nêu nhược điểm trước, nêu ưu điểm sau, để cho người đọc thấy ta đã cố gắng phát huy tốt ưu điểm để bù vào những nhược điểm phạm phải. Từ đó, đoạn văn sẽ có tính thuyết phục, dễ gây cảm tình hơn cho người đọc. Do đó, cách lập luận của đoạn 2 là hợp lý. a) Hôm sau, vua ra cửa đông ngồi đợi, chợt thấy một con rùa vàng từ phương đông lại, nổi lên mặt nước, nói sõi tiếng người, tự xưng là sứ Thanh Giang, thông tỏ việc trời đất, âm dương, quỷ thần. Vua mừng rỡ nói: “Điều đó chính cụ già đã báo cho ta biết trước”. Bèn dùng xe bằng vàng rước vào trong thành. (Truyện An Dương Vương và Mị Châu -Trọng Thuỷ)-Từ “vua” được dùng theo phép lặp.-Tác dụng: liên kết các câu, tập trung sự chú ý vào nhân vật “vua” được nói đến trong lời kể.BÀI TẬP 4 b)Văn học dân gian nằm trong tổng thể văn hoá dân gian ra đời từ xa xưa và tiếp tục phát triển cho đến ngày nay (). Ở Việt Nam, văn học dân gian có vị trí và vai trò rất quan trọng. Trong hàng nghìn năm Bắc thuộc và ở các thời kì dân tộc chưa có chữ viết hoặc chữ viết chưa phổ cập, văn học dân gian đã đóng góp to lớn trong việc gìn giữ, mài giũa và phát triển ngôn ngữ dân tộc, nuôi dưỡng tâm hồn nhân dân. (Tổng quan nền văn học Việt Nam qua các thời kì lịch sử) -Cụm từ “văn học dân gian” dùng theo phép lặp.liên kết giữa các câu về ý nghĩa, tập trung sự chú ý vào đề tài của đoạn. c)Một nhà kia có hai anh em, cha mẹ mất sớm. Họ chăm lo làm lụng nên trong nhà cũng đủ ăn.Rồi hai anh em lấy vợ.Nhưng từ khi có vợ, người anh sinh ra lười biếng, bao nhiêu công việc khó nhọc đều trút cho vợ chồng em. Hai vợ chồng người em thức khuya, dậy sớm, cố gắng làm lụng. Thấy thế người anh sợ em tranh công, liền bàn với vợ cho em ở riêng. Người anh chỉ chia cho em một gian nhà lụp xụp ở trước cửa có cây khế ngọt. Còn người anh có bao nhiêu ruộng đều cho làm rẽ, ngồi hưởng sung sướng với vợ. Thấy em không ca thán, lại cho là đần độn, không đi lại với em nữa. (Cây khế)“Rồi”, “nhưng”, “còn” dùng theo phép nối. + “rồi” diễn đạt trình tự trước sau của sự việc. + “nhưng”,“còn” diễn đạt quan hệ đối chiếu, tương phản về nghĩa giữa các câu.“Họ”, “thế” dùng theo phép thế: + “họ” thay cho cụm từ “hai anh em” + “thế” thay cho câu “hai vợ chồnglàm lụng”.liên kết câu về ý nghĩa, làm cho lời văn ngắn gọn, không lặp từ ngữ.- “Người anh”, “người em”, “hai anh em” dùng theo phép lặp liên kết câu, đọan và duy trì sự chú ý vào nhân vật chính.a) Trong suốt thời kì đấu tranh chống ách thống trị của đế quốc phong kiến xâm lược, nhân dân ta đã nhiều phen lật đổ chính quyền của bọn đô hộ. . chỉ với chiến thắng Bạch Đằng của Ngô Quyền năm 938 thì mới chấm dứt được ách thống trị của phong kiến phương Bắc và mở đầu thời kì quốc gia độc lập. (theo văn học Việt Nam thế kỉ X-nửa đầu thế kỉ XVIII) Nhưng “Nhưng” dùng theo phép nối.BÀI TẬP 5b) Văn học dân gian là một kho tàng chẳng những quý báu về chất mà còn phong phú về lượng. Sự phát triển mạnh mẽ.ở nước ta có cơ sở từ những điều kiện lịch sử nhất định. (Sđd) - “của văn học dân gian” dùng theo phép lặp.của văn học dân gianc)Văn học chữ Hán có một số lượng tác phẩm rất lớn. là những tác phẩm văn học chính luận và văn học hình tượng thuộc đủ loại, viết theo thể tản văn, biền văn và vận văn. (Sđd)- “Đó” dùng theo phép thế, thay thế cho cụm từ “một số lượng tác phẩm rất lớn”.ĐóCám ơn cô và các bạn đã lắng nghe. Chúc cả lớp có một buổi học vui vẻ và hiệu quả.