Bài giảng Ngữ văn 10: Khái quát văn học dân gian

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN XIN KÍNH CHÀO CÁC BẠN VÀ QUÝ THẦY CÔKHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIANI/Khái niệm: Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng, sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể nhằm phục vụ trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng. II/Đặc điểm:Văn học dân gian là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền miệng(tính truyền miệng): -Văn học dân gian lưu hành bằng hình thức truyền miệng từ người này sang người khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác, từ địa phương này sang địa phương khác 2. Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể (tính tập thể) Tóm lại - Tính tập thể và tính truyền miệng là những đặc trưng cơ bản chi phối xuyên suốt quá trình sáng tạo và lưu truyền của văn học dân gian. - Thể hiện sự gắn bó mật thiết với các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng đồng KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIANIII/HỆ THỐNG THỂ LOẠI:*Gồm 12 thể loại 1. Thần thoại : VD: Thần trụ trời Ông đùng bà đùng 2. Sử thi : VD: Đăm Săn Cây nêu thần 3. Truyền thuyết : VD: Sơn Tinh Thuỷ Tinh Thánh Gióng 4. Truyện Cổ Tích : VD: Tấm Cám Cây Khế KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN5. Truyện ngụ ngôn : VD: Ếch ngồi đáy giếng Thầy bói xem voi 6. Truyện cười : VD: Lợn cưới áo mới Nhưng nó phải bằng hai mày 7. Tục Ngữ: VD: Có công mài sắt có ngày nên kim Chớ thấy sóng cả mà ngã tay chèo 8. Câu đố : VD Một đàn cò trắng phao phao Ăn no tấm mát rủ nhau đi nằm (Là cái gì )KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN9. Ca dao: VD: Thân em như mảnh cau khô Kẻ thanh tham mỏng, người thô tham dày10. Vè: VD: Vè Nói Ngược Bao giờ cho đến tháng ba Ếch cắn cổ rắn tha ra ngoài đồng Hùm nằm cho lợn liếm long Một chục quả hồng nuốt lão tám mươi Lươn nằm cho trúm chui vào Một đàn cào cào đưổi bắt cá rôThóc giống đuổi chuột trong bồ Một trăm lá mạ đuổi về con trâuKHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN11. Truyện thơ: VD: Lời tiễn dặn12: Chèo: VD : Quan Âm Thị Kính V: Bảng tổng hợp, so sánh các thể loại truyện dân gian Mục đích sáng tác Hình thức lưu truyềnNội dung phản ánh Kiểu nhân vậtĐặcđiểm nghệ  thuật Sử thi anh hùngGi lại cuộc sống và ước mơ muốn cộng đồng thị tộc phát triển của nhân dân Tây NguyênHát-kểXã hội Tây Nguyên đang ơ giai đoạn tiền giai cấp tiền quốc giaNgười anh hùng sử thi cao dẹp, kì vĩSử dụng biện pháp so sánh, phóng đại, trùng điệp tạo chất sử thi hoành tráng, kì vĩ trong nhịp điệu lời kểTruyền ThuyếtThể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân vật đối với các sự kiện và nhân vật lịch sửkể-diễn xướng (lễ hội)kể về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử có thật dược khúc xạ qua một cốt truyện hư cấuNhân vật lịch sử truyền thuyết hoá (An Dương Vương-Mị Châu-TT)Từ cái lõi lịch sử co thật hư cấu thành câu chuyện có những yếu tố hoang đường kì ảoTruyện cổ tíchthể hiện những nguyện vọng ước mơ của nhân dân trong xã hội có giai cấpKểXung đột xã hội, xung đột giai cấp, cuộc đấu tranh giữa thiện và xấu chính nghĩa và gian tàNgười con riêng (Tấm), người nghèo.., Mụ dì ghẻ(mẹ Cám )Truyện hoàn toàn hư cấu, không có thật.Kết cấu theo đường thẳng nhân vật chính trải qua ba chẳng trong cuộc đờiPhương diệnThể loại Truyện cườiMua vui giải trí châm biếm phê phán xã hội (giáo dục toàn bộ nhân dân lên án tố cáo giai cấp thống trị)KểNhững điều trái tự nhiên, những tình huống khôi hài, những thói hư tật xấu đáng chê cười giai cấp thống trị xấu xa đáng lên ánKiểu nhân vật gây cười (anh học trỏ giấu dốt, ông thầy lí tham tiền)Truyện ngắn gon tạo tình huống gây cười, mâu thuẩn phát triên cao, kết thúc dột ngột để tiếng cười “oà” raIV:Phân LoạiTruyện dân gian Câu nói dân gian Thơ ca dân gian Sân khấu dân gian -Thần thoại-Sử thi -truyền thuyết-Truyện cổ tích Truyện ngụ ngôn -Truyện cườiTruyện thơ-tục ngữ-câu đố-ca dao-vèChèoTuồng dân gianGOOD BYETHE END