Bài giảng môn tin học lớp 6 - Bài 1: Thông tin và tin học

Tr­­êng Trung häc c¬ së ch©u minh Chµo mõng c¸c em ®Õn víi m«n tin häc 6Năm học 2008-2009CHƯƠNG ICHƯƠNG IICHƯƠNG IIICHƯƠNG IVChóc c¸c em mét giê häc tèt - gi¸o viªn:TrÇn V¨n TÊn - Tr­êng THCS Ch©u Minh-HiÖp Hoµ -B¾c Giang.CHƯƠNG I LÀM QUEN VỚI TIN HỌC  VÀ MÁY TÍNH ĐIỆN TỬBÀI 1THÔNG TIN VÀ TIN HỌCBÀI 3EM CÓ THỂ LÀM ĐƯỢC NHỮNG GÌ NHỜ MÁY TÍNHBÀI 4MÁY TÍNH VÀ PHẦN MỀM MÁY TÍNHBÀI 2THÔNG TIN VÀ BIỂU DIỄN THÔNG TINBÀI 1THÔNG TIN VÀ TIN HỌC1. Thông tin là gì?Các em hiểu như thế nào về thông tin?Ví dụ: + Nhiệt độ hôm nay là 30oc + Trận bóng tối qua có kết quả là . + Bạn Tuấn nặng 35KG + Cái bàn này màu trắng và cứng quá. ..Khái niệm: Những hiểu biết có được về thực thể nào đó được gọi là thông tin về thực thể đó1. Thông tin là gì?Các em thường nhận thông tin bằng những cách nào? + Đọc sách báo + Xem Tivi, nghe đài + Xem quảng cáo + Sử dụng Internet + Đi học trên lớp + Giao lưu với bạn bè...1. Thông tin là gì?Thông tin thường được chứa ở đâu? + Sách, báo, tạp trí + Các thiết bị chứa thông tin: - Băng, đĩa (nhạc) - Internet - Máy tính.2. Hoạt động thông tin của con ngườiViệc nhận, xử lí, lưu trữ và truyền thông tin được gọi là hoạt động thông tinThông tin vàoXử líThông tin raQuá trình xử lí thông tin Thông tin trước xử lí gọi là thông tin vào Thông tin sau xử lí gọi là thông tin ra3. Hoạt động thông tin và tin học- Tin học là ngành khoa học chuyên nghiên cứu việc thực hiện các hoạt động thông tin.- Máy tính là một công cụ lao động của ngành tin học- Ngày nay với sự phát triển không ngừng của tin học, máy tính được sử dụng cho mọi lĩnh vực của cuộc sốngBÀI 2THÔNG TIN VÀ BIỂU DIỄN THÔNG TIN1. Các dạng thông tin cơ bản- Dạng văn bản: Là những thông tin thu được từ sách vở, báo, tạp chí - Dạng hình ảnh: Là những thông tin thu được từ những bức tranh, những đoạn phim- Dạng âm thanh: Là những thông tin mà em nghe thấy được.2. Biểu diễn thông tin- Biểu diễn thông tin: Là cách thể hiện thông tin dưới dạng cụ thể nào đó.Vai trò của biểu diễn thông tin: + Biểu diễn thông tin giúp cho việc truyền và nhận thông tin một cách dễ dàng.+ Biểu diễn thông tin có vai trò quyết định trong các hoạt động thông tin nói chung và xử lí thông tin nói riêng.3. Biểu diễn thông tin trong máy tínhĐể máy tính có thể giúp con người xử lý thông tin thì thông tin cần được biểu diễn dưới dạng phù hợp.Thông tin thường được biểu diễn dưới dạng dãy bit chỉ bao gồm 2 ký hiệu 0 và 1 (còn gọi là dãy nhị phân)Do vậy thông tin cần được biến đổi thành dãy bit thì máy mới có thể xử lí được3. Biểu diễn thông tin trong máy tínhKhi thông tin được biểu diễn trong máy tính, người ta gọi là Dữ liệu.Để trợ giúp con người trong các hoạt động thông tin, máy tính cần: Biến đổi thông tin đưa vào máy tính thành dãy bit Biến đổi thông tin lưu trữ dưới dạng dãy bit thành các dạng thông tin cơ bản 3. Biểu diễn thông tin trong máy tínhVí dụ: Số 15 được biểu diễn trong máy tính dưới dạng dãy bit là 00001111Chữ A được biểu diễn trong máy tính dưới dạng dãy bit là 01000001Số 514 được biểu diễn trong máy tính dưới dạng dãy bit là 0000001000000010Từ HOA được biểu diễn trong máy tính dưới dạng dãy bit là : 01001000 01001111 01000001 H O ABài 3 EM CÓ THỂ LÀM ĐƯỢC NHỮNG GÌ NHỜ MÁY TÍNH1. Một số khả năng của máy tính* Khả năng tính toán cực nhanh Máy tính có khả năng thực hiện hàng tỉ phép tính trong một giây.* Tính toán với độ chính xác cao Máy tính có thể tính chính xác đến hàng nghìn chữ số sau dấu phẩy.1. Một số khả năng của máy tính* Khả năng lưu trữ lớn Bộ nhớ của một máy tính cá nhân thông thường có thể lưu trữ được khoảng 100.000 cuốn sách. * Khả năng làm việc không mệt mỏi Máy tính có thể làm việc suốt 24/24 giờ mà không cần phải nghỉ. Điều mà con người không bao giờ có thể làm được.2. Có thể dùng máy tính điện tử vào những việc gì?* Thực hiện các tính toánGiúp giải các bài toán khoa học – kỹ thuật* Tự động hóa các công việc văn phòng- Có thể sử dụng máy tính để làm văn bản, giấy mời, in ấn hoặc sử dụng để thuyết trình trong các hội nghị2. Có thể dùng máy tính điện tử vào những việc gì?* Hỗ trợ công tác quản lí- Có thể sử dụng máy tính để quản lí một công ty, một tổ chức hay một trường học* Công cụ học tập và giải trí- Em có thể học ngoại ngữ, làm thí nghiệm, làm toán hay nghe nhạc, xem phim, chơi game trên máy tính2. Có thể dùng máy tính điện tử vào những việc gì?* Điều khiển tự động và Robot- Có thể sử dụng máy tính để điều khiển các dây truyền sản xuất, điều khiển vệ tinh, tàu vũ trụ* Liên lạc, tra cứu mua bán trực tuyếnChúng ta có thể gửi thư điện tử, tham gia vào các diễn đàn, trao đổi trực tuyến thông qua mạng Internet. Ngoài ra chúng ta còn có thể mua bán qua mạng mà không phải đến tận cửa hàng để mua.3. Máy tính và điều chưa thểMáy tính chỉ làm được những việc do con người chỉ dẫn cho máyMáy tính không có cảm giác hay không phân biệt được mùi vị, Máy tính không có tư duy hay không biết suy nghĩ mà nó chỉ biết làm những gì mà con người đã hướng dẫn cho nó.=> Hy vọng trong tương lai máy tính có thể làm được những gì mà con người mong muốnBài 4: MÁY TÍNH VÀ PHẦN MỀM MÁY TÍNH1. Mô hình quá trình ba bướcNhập (Input)Xử líXuất (Output)Process2. Cấu trúc chung của máy tính điện tửBé nhí ngoµiBé xö lý trung t©mBé ®iÒu khiÓnBé sè häc/logicBé nhí trongThiÕt bÞ vµoThiÕt bÞ raCấu trúc chung của một máy tính bao gồm: Bộ xử lí trung tâm, bộ nhớ trong, các thiết bị vào ra, bộ nhớ ngoài.2. Cấu trúc chung của máy tính điện tửMáy tính hoạt động dưới sự hướng dẫn của các chương trình.Chương trình là một chuỗi các câu lệnh, mỗi câu lệnh hướng dẫn một thao tác cần thực hiện.Tại mỗi thời điểm máy thường chỉ thực hiện một lệnh nhưng nó thực hiện rất nhanh.2. Cấu trúc chung của máy tính điện tửBộ xử lí trung tâm (CPU): Tính toán, điều khiển và phối hợp mọi hoạt động của máy tính theo các chương trình.Bộ nhớ trong: Lưu trữ chương trình và dữ liệu khi máy hoạt động. Thành phần chính là RAM, khi tắt máy mọi thông tin trong RAM bị xoá hết.Bộ nhớ ngoài: Lưu trữ lâu dài chương trình và dữ liệu. Thường là ổ đĩa cứng, đĩa mềm, đĩa CD/DVD, 2. Cấu trúc chung của máy tính điện tửĐơn vị chính để đo dung lượng bộ nhớ là byte (bai), ký hiệu là B. Các thiết bị nhớ có thể lên tới hàng tỉ byte.Bảng các đơn vị đo bộ nhớ:Byte = 8 bitKilobyte (KB) = 210 B = 1024 BMegabyte (MB) = 210 KB = 1024 KBGigabyte (GB) = 210 MB = 1024 MB2. Cấu trúc chung của máy tính điện tửCác thiết bị vào: Dùng để đưa thông tin vào, gồm chuột, bàn phím, máy quét,Các thiết bị ra: Dùng để đưa thông tin ra, như màn hình, máy in, máy chiếu 3. Máy tính là 1 công cụ xử lí thông tinMáy tính là một thiết bị xử lí thông tin hiệu quả. Nhận thông tin qua các thiết bị vào Xử lí và lưu trữ thông tin Đưa thông tin ra4. Phần mềm và phân loại phần mềmPhần mềm là gì?Các chương trình máy tính gọi là phần mềm (phần cứng là những thiết bị cấu tạo nên máy tính).Phân loại: Phần mềm hệ thống: là những phần mềm làm môi trường hoạt động cho các phần mềm khác. VD: HĐH WindowsPhần mềm ứng dụng: Là những phần mềm đáp ứng những nhu cầu cụ thể nào đó VD: Microsoft Word, Internet Explorer,CHƯƠNG II PHẦN MỀM DẠY HỌCBÀI 5LUYỆN TẬP CHUỘTBÀI 7LUYỆN GÕ MƯỜI NGÓN VỚI MARIOBÀI 8QUAN SÁT TRÁI ĐẤT VÀ CÁC VÌ SAO TRONG HỆ MẶT TRỜIBÀI 6HỌC GÕ MƯỜI NGÓNBài 5: LUYỆN TẬP CHUỘT1. Các thao tác với chuột 2. Luyện tập chuột với phần mềm Mouse Skills3. Luyện tậpBài 6 HỌC GÕ 10 NGÓN1. Bàn phím máy tính- Hàng phím số: 1, 2, , 9, 0 - Hàng phím trên.- Hàng phím cơ sở: Chứa 2 phím có gai F, J- Hàng phím dưới.- Các phím điều khiển: Ctrl, Alt, Shift, Windows, Enter, Esc, Backspace, Tab, Caps lock, Spacebar (dấu cách)Bài 6 HỌC GÕ 10 NGÓN2. Lợi ích của gõ 10 ngón: Tốc độ gõ nhanh hơnChính xác hơn3. Tư thế ngồi: xem SGK3Bài 6 HỌC GÕ 10 NGÓN4. Luyện tập: a) Cách đặt tay: Đặt trên hàng phím cơ sở, hai ngón trỏ đặt trên 2 phím có gai Không nhìn phím Mỗi ngón gõ một số phím nhất địnhb) Luyện gõ hàng phím cơ sở: Thực hành trên máyBài 6 HỌC GÕ 10 NGÓN4. Luyện tập: c) Gõ các phím hàng trên Luyện gõ trên máy tínhd) Luyện gõ các phím hàngdưới: Thực hành trên máye) Luyện gõ kết hợp các phím: Luyện gõ trên máy tínhf) Luyện gõ các phím hàng số: Luyện gõ trên máy tínhBài 6 HỌC GÕ 10 NGÓN4. Luyện tập: h) Luyện gõ kết hợp các phím trện toàn bàn phím: Luyện gõ trên máyi) Luyện gõ kết hợp phím Shift Dùng ngón út giữ phím Shift và gõ phím tương ứng sẽ cho chữ hoa tương ứng Bài 7  SỬ DỤNG PHẦN MỀM MARIO  ĐỂ LUYỆN GÕ PHÍM1. Giới thiệu phần mềm Mario2. Luyện tập Bài 8 QUAN SÁT TRÁI ĐẤT VÀ CÁC VÌ SAO TRONG HỆ MẶT TRỜI1. Các lệnh điều khiển quan sát2. Thực hành CHƯƠNG III  HỆ ĐIỀU HÀNHBÀI 9BÀI 10BÀI 11BÀI 12CÁC BẠN ƠI, HỆ ĐIỀU HÀNH LÀ GÌ ẤY NHỈ?KẾT THÚCBÀI 9 VÌ SAO CẦN CÓ HỆ ĐIỀU HÀNH 1. Các quan sátQuan sát 1: Hệ thống đèn giao thông điều khiển các phương tiện đi lại tại các ngã tư.Quan sát 2: Thời khoá biểu đóng vai trò quan trọng trong việc điều khiển các hoạt động học tập của nhà trường. Nhận xét: Mọi hoạt động trong cuộc sống muốn suôn sẻ cần có một chương trình điều khiển.2. Cái gì điều khiển máy tínhMuốn máy tính hoạt động được cần có các chương trình điều khiển nó (vì máy tính hoạt động theo chương trình).Chương trình điều khiển hoạt động của máy tính gọi là Hệ Điều Hành..3. Hệ điều hành điều khiển những gì của máy tínhĐiều khiển các thiết bị của máy tính. Thường được điều khiển bằng phần mềm hỗ trợTổ chức việc thực hiện các chương trình (các phần mềm).QUAY LẠIBài 10HỆ ĐIỀU HÀNH LÀM NHỮNG VIỆC GÌ1. Hệ điều hành là gì?Hệ điều hành không phải là thiết bị máy tính mà hệ điều hành là một chương trình máy tính.HĐH là chương trình đầu tiên được cài đặt trên máy tính. Mọi chương trình khác muốn hoạt động được trên máy tính thì máy tính phải có hệ điều hành.Hiện nay, Windows là hệ điều hành thông dụng nhất=> Hệ điều hành là chương trình điều khiển sự hoạt động của máy tính và điều khiển các chương trình khác hoạt động.2. Nhiệm vụ chính của hệ điều hànhĐiều khiển phần cứng và tổ chức thực hiện các chương trình máy tính. Đây là nhiệm vụ quan trọng nhất của mọi HĐH.Cung cấp giao diện cho người dùng,. Giao diện là môi trường giao tiếp cho phép con người trao đổi thông tin với máy trong quá trình làm việcTổ chức và quản lý thông tin trong máy tínhQUAY LẠIBài 11TỔ CHỨC THÔNG TIN TRONG MÁY TÍNHGiới thiệu:Chức năng chính của máy tính là xử lý thông tin.HĐH là chương trình điều khiển mọi hoạt động của máy tính.Thông tin trong máy tính cần được tổ chức theo cấu trúc nào đó để máy có thể truy cập thông tin hiệu quả nhất.=> Thông tin trong máy tính được tổ theo môt cấu trúc hình cây bao gồm các tệp và thư mục1. Tệp tinTệp (tập tin, file): là đơn vị cơ bản để lưu trữ thông tin trên các thiết bị lưu trữ. Các tệp tin được phân biệt với nhau bởi tên tệp. Tên tệp gồm 2 phần: phần tên và phần mở rộng cách nhau bởi dấu chấm.Phần tên không được chứa các ký tự đặc biệt.Phần mở rộng (phần đuôi): dùng để phân biệt kiểu của tệp tin1. Tệp tinCác tệp tin thường gồm nhiều loại, nhưng thường có một số loại cơ bản sau:Tệp tin dạng hình ảnh: tranh, ảnh, film, có phần mở rộng là GIF, JPG, BMP, MPG, AVI, WMV,Tệp văn bản: sách, tài liệu, công văn, có phần mở rộng là DOC, TXT, Tệp âm thanh: lưu trữ các bản nhạc, có phần mở rộng: mp3, wma, wav,Các tệp tin chương trình: các phần mềm học tập, phần mềm ứng dụng, trò chơi, phần mở rộng là EXE, DLL, 2. Thư mụcĐể quản lý các tập tin một cách hiệu quả, hệ điều hành tổ chức lưu trữ các tập tin theo các thư mục.Mỗi thư mục có thể chứa các thư mục và tệp tin khác.Thư mục được phân cấp và cấu trúc này gọi là cây thư mụcThư mục cũng được đặt tên để tiện cho việc quản lý.2. Thư mụcMỗi ổ đĩa có một thư mục tạo tự động gọi là thư mục gốc. Thư mục gốc thường có tên là A:, B:, C:, D:, Thư mục nằm trong thư mục khác được gọi là thư mục con, thư mục ngòai gọi là thư mục mẹ.Trong cùng một thư mục không được chứa 2 tệp tin hay 2 thư mục có cùng tên3. Đường dẫn Để biết địa chỉ của một tệp tin hay thư mục, ta cần biết đường đi từ thư mục gốc đến thư mục hay tệp tin đó.Đường dẫn tới thư mục hoặc têp là dãy các thư mục lồng nhau đặt cách nhau bởi dấu \, bắt đầu từ một thư mục xuất phát nào đó và kết thúc bằng thư mục hoặc tệp ấy. 4. Các thao tác chính với tệp tin và thư mục Đối với thư mục và tập tin có các thao tác cơ bản sau:Xem thông tin về tập tin hay thư mụcLựa chọn tệp tin hay thư mụcTạo mới tệp tin hay thư mụcXoá tệp tin hay thư mụcĐổi tên tệp tin hay thư mụcSao chép tệp tin hay thư mụcDi chuyển tệp tin hay thư mục ...QUAY LẠIBài 12HỆ ĐIỀU HÀNH WINDOWS1. Màn hình làm việc của windows CHƯƠNG IV SOẠN THẢO VĂN BẢNBÀI 13BÀI 14BÀI 15BÀI 16BÀI 17BÀI 18BÀI 19BÀI 20BÀI 21BÀI 13 LÀM QUEN VỚI SOẠN THẢO VĂN BẢN1. Văn bản và phần mềm soạn thảo văn bảnPhần mềm soạn thảo văn bản là chương trình máy tính giúp chúng ta có thể soạn thảo văn bản trên máy tính.Microsoft Word là phần mềm soạn thảo phổ biến nhất.2. Khởi động WordCó nhiều cách nhưng thường dùng cách sau:Nháy đúp chuột vào biểu tượng trên màn hìnhStart / All Programs / Microsoft Word.3. Màn hình làm việc của WordBao gồm: Hệ thống các bảng chọn chứa những nhóm lệnh.Các thanh công cụ: Chứa những nút lệnh giúp ta làm việc thuận tiện hơn. Dòng trạng thái: Cho biết trạng thái đang làm việc của WordCác thanh cuốn dọc và cuốn ngang.4. Mở văn bảnCó nhiều cách:vào File chọn Open, tìm đến tệp văn bản cần mở Rồi chọn OpenSử dụng nút lệnh Open trên thanh công cụBấm Ctrl + O, làm tương tự cách 1.Nếu chưa khởi động Word, tìm đến tệp văn bản rồi nháy đúp chuột, máy tự khởi động Word rồi mở văn bản ấy ra.Phần mở rộng của tệp văn bản là : .DOC 5. Lưu văn bảnĐể sử dụng lần sau hoặc lưu trữ lâu dài.Cách làm: File / Save hoặc Sử dụng nút lệnh Save Trên thanh công cụ hoặc bấm tổ hợp phím Ctrl + S.Khi lưu lần đầu, Word hỏi tên văn bản, gõ tên văn bản và chọn SaveMuốn lưu văn bản với tên khác ta chọn File / Save As, Gõ tên mới rồi chọn Save6. Kết thúc WordBấm nút lệnh Close Bấm Alt + F4File / ExitBài 14SOẠN THẢO VĂN BẢN ĐƠN GIẢN 1. Các thành phần của văn bản- Ký tự: Một chữ trên màn hình- Từ, câu: Giống như từ và câu trong văn học- Đoạn: Tương tự đoạn trong văn học- Dòng: Một dòng trên màn hình- Trang: Một trang dùng để in ra2. Con trỏ soạn thảo Trên màn hình thường có 2 loại con trỏ:Con trỏ chuột: Định vị chuột trên màn hình Con trỏ văn bản: Chỉ ra vị trí của ký tự.Để di chuyển con trỏ soạn thảo có thể di chuột đến vị trí đó rồi bấm chuột hoặc sử dụng các phím mũi tên hoặc Enter.Bài 15CHỈNH SỬA VĂN BẢNXóa và chèn thêm văn bảnChọn phần văn bảnSao chép và di chuyển văn bảnBÀI 16ĐỊNH DẠNG VĂN BẢNĐịnh dạng đoạn văn bảnĐịnh dạng ký tựBÀI 17ĐỊNH DẠNG ĐOẠN VĂN BẢNĐịnh dạng đoạn văn bảnSử dụng nút lệnh để định dạng đoạn văn bảnĐịnh dạng đoạn văn bản bằng hộp thoại ParagraphBài 18TRÌNH BÀY TRANG VĂN BẢN VÀ IN1. Trình bày trang văn bản. Khi trình bày trang văn bản ta thường quan tâm đến: Hướng trang giấy: Trang đứng hay ngangLề cho các trang. Lề cho các trang là khoảng cách từ mép giấy đến văn bản2. Chọn hướng trang và đặt lề trang. Các bước thực hiện:Vào File/Page Setup -> Hộp thoại hiện ra.Lựa chọn các yêu cầu.OK.Trong đó: Margins: Lề.Orientation: Chọn hướngPortrait: Hướng đứngLandscape: hướng ngangPaper: Chọn kiểu giấyPaper Size: Cỡ giấy (khổ giấy)Nút lệnh Default để: Thiết lập mặc định cho các văn bản tạo ra tiếp theo.3. In văn bảnCó thể xem văn bản trước khi in bằng cách bấm nút lệnh Print Preview trên thanh công cụ hoặc Vào File/Print Preview hoặc bấm Ctrl+F2. Bấm Close để đóng cửa sổ Print Preview.Để in một lần toàn bộ văn bản nhấn nút lệnh Print (hình máy in) trên thanh công cụ.Nút lệnh PrintNút lệnh Print PreviewĐể có thể lựa chọn trang cụ thể, vào File/Print hoặc bấm Ctrl + P -> Hộp thoại Print hiện ra, lựa chọn yêu cầu khi in rồi OK. Trong đó:Name: Tên máy in (chọn máy để in nếu máy tính có nhiều máy in)All: In tất cả các trang.Current page: In trang hiện tại chứa con trỏ.Pages: In số trang cụ thểNumber of copies: Số bản inBài 19TÌM KIẾM VÀ THAY THẾ 1. Tìm kiếm phần văn bản Word có thể giúp ta tìm nhanh một phần văn bản có trong văn bản hay không.Cách tìm kiếm:Vào Edit/Find hoặc bấm Ctrl+F, xuất hiện hộp thoạiFind what: Nội dung cần tìmFind Next: Tìm từ kế tiếp.Bấm Cancel để bỏ qua (đóng hộp thoại tìm kiếm). Gõ nội dung cần tìmMỗi lần bấm sẽ tìm một từ kế tiếpBấm vào đây để bỏ qua2. Thay thế Word giúp ta có thể thay thế tự động các từ và cụm từ một cách nhanh và chính xác.Cách làm: Vào Edit/Replace hoặc bấm Ctrl + H xuất hiện một hộp thoạiGõ cụm từ cần thay thếThay một cụm từTìm cụm kế tiếpThay thế tất cảGõ cụm từ thay thế*Chú ý: Khi sử dụng các phông chữ .Vn thì sẽ không hiển thị được tiếng Việt đúng khi gõ các cụm từ tìm kiếm hoặc thay thếBài 20THÊM HÌNH ẢNH ĐỂ MINH HỌABài 21TRÌNH BÀY CÔ ĐỌNG BẰNG BẢNG