Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết 41: Nguyễn Tuân

Tiết 41NGUYỄN TUÂNI. CUỘC ĐỜITiểu sửCon ngườiII. SỰ NGHIỆP VĂN HỌCQuá trình sáng tác và các đề tài chínhTrước cách mạng tháng Tám 1945Sau cách mạng tháng Tám 1945Phong cách nghệ thuật III. KẾT LUẬNI. CUỘC ĐỜI1. Tiểu sửI. CUỘC ĐỜI1. Tiểu sử (1910 – 1987)- Quê Hà Nội.- Xuất thân: gia đình nhà nho khi Hán học đã suy tàn.- Học hành dang dở, viết văn, viết báo chuyên nghiệp, từng hai lần bị tù vì “xê dịch” và giao du với những người hoạt động chính trị.- Viết văn từ đầu những năm 1930  Nhà văn lãng mạn độc đáo.- Cách mạng tháng Tám thành công : Nhiệt tình tham gia cách mạng và kháng chiến, trở thành một trong những nhà văn cách mạng hàng đầu tiêu biểu ở nước ta.- Đạt giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT năm 1996.Ông yêu tha thiết tiếng mẹ đẻ, những kiệt tác văn chương của Nguyễn Du, Đoàn Thị Điểm, Tú Xương, Tản Đà..., những nhạc điệu hoặc đài của các lối hát ca trù hoặc dân dã mà thiết tha của giọng hò Quảng Trị, Thừa Thiên, Nam Bộ..., những phong cảnh đẹp của quê hương đất nước, những thú chơi tao nhã như uống trà, nhắm rượu, chơi hoa, chơi chữ đẹp, đánh thơ, thả thơ..., những món ăn truyền thống thể hiện khẩu vị tinh tế của người Việt. - NT lµ mét trÝ thøc giµu lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn d©n téc: g¾n víi nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cæ truyÒn cña d©n téc2. Con người- ë NguyÔn Tu©n, ý thøc c¸ nh©n ph¸t triÓn rÊt cao - NguyÔn Tu©n lµ mét con ng­êi rÊt mùc tµi hoa vµ uyªn b¸c.- NguyÔn Tu©n lµ mét nhµ v¨n biÕt quý träng thËt sù nghÒ nghiÖp cña m×nh. Ngay từ trước Cách mạng tháng Tám, ông đã quan niệm nghề văn là một cái gì đối lập với tính vụ lợi kiểu con buôn và ở đâu có đồng tiền phàm tục thì ở đấy không thẻ có cái đẹp .Đối với ông, nghệ thuật là một hình thái lao động nghiêm túc, thậm chí "khổ hạnh"II. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC1. Quá trình sáng tác và các đề tài chínha. Tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945b. Sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945* “Chñ nghÜa xª dÞch”* “Vang bãng mét thêi”* “Đêi sèng truþ l¹c”a. Tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945* “Chñ nghÜa xª dÞch”: Đi kh«ng môc ®Ých, t×m c¶m gi¸c l¹ ®Ó viÕt  «ng ®· ghi l¹i ®­îc nh÷ng bøc tranh phong c¶nh tuyÖt ®Ñp trong t¸c phÈm- TPC: Mét chuyÕn ®i (1938)* “Vang bãng mét thêi”:- vÎ ®Ñp qu¸ khø nay chØ cßn vang bãng ( Nh÷ng thó ch¬i tao nh· ngµy x­a, nh÷ng thó tiªu dao lµnh m¹nh: uèng trµ ®¹o, ch¬i ch÷, ; nh©n vËt th­êng lµ nh÷ng nhµ nho tµi hoa, cã khÝ ph¸ch vµ thiªn l­¬ng) * “®êi sèng truþ l¹c”: ThÓ hiÖn mét c¸i t«i c« ®¬n, bÕ t¾c vÒ t­ t­ëngkhao khat h­íng tíi mét thÕ giíi thanh cao, trong s¹ch.- ChiÕc l­ ®ång m¾t cua (1941) b. Sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945- Chân thành đem ngòi bút phục vụ cách mạng và kháng chiến, theo sát từng nhiệm vụ chính trị của đất nước nhưng đång thêi vÉn ph¸t huy ®­îc c¸ tÝnh độc đáo.- §Ò tµi chñ yÕu: cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chèng MÜ vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa XH- H×nh t­îng chÝnh trong c¸c TP cña «ng: nh©n d©n lao ®éng, lµ nh÷ng chiÕn sĩ trªn c¸c mËt trËn vò trang ®ång thêi còng lµ ng­êi nghÖ sÜ tµi hoaGi¸ trÞ cña nh÷ng trang viÕt: NT ®· cung cÊp nh÷ng trang viÕt ®Çy tù hµo ngîi ca quê hương đất nước, nh©n d©n trong chiÕn ®Êu vµ trong SX Tác phẩm chính: SGK2. Phong cách nghệ thuật- NT cã phong c¸ch nghÖ thuËt ®éc ®¸o, s©u s¾c, th©u tãm trong mét ch÷ “Ng«ng”: ngang tàng – kiêu bạc – độc đáo người chơi ngông phải tài hoa, uyên bác, có nhân cách với NT còn là độc đáo. - Tôi cóc cần gì hết! Chỉ tôi thôi cũng đủ làm nên tính đa dạng muôn màu muôn vẻ của các văn phẩm ký tên tôi. - Tôi sẽ làm cho các anh không thể chán tôi nổi! - Nói cho nghiêm chỉnh, tôi muốn chứng minh rằng cái tôi mà các anh bảo là nghèo nàn bé nhỏ ấy vô cùng giàu có: nó là cả một khu mỏ mà người ta đào bới cả đời không hết! - Và sống đến đâu, tôi sẽ viết đến đấy!Thể hiện: tài hoa, uyên bác, độc đáo: + Tài hoa: ¤ng tiÕp cËn víi mäi sù vËt ë mäi ph­¬ng diÖn v¨n ho¸, thÈm mÜ, con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ+ Uyên bác: VËn dông tri thøc cña nhiÒu ngµnh v¨n ho¸, nghÖ thuËt kh¸c nhau ®Ó quan s¸t hiÖn thùc, s¸ng t¹o h×nh t­îng, v¨n NT th­êng pha chÊt hµo khÝ với néi dung th«ng tin giµu cã+ Độc đáo:T« ®Ëm nh÷ng g× lµ phi th­êng, xuÊt chóng vµ ®äc v¨n «ng, chóng ta thÊy ®­îc c¶m gi¸c m·nh liÖt; phát hiện tinh tế và độc đáo về núi sông, cây cỏ trên đất nước mình  ty thiên nhiên tha thiết; Vốn ngôn ngữ giàu có, sắc sảo tung ra như để thi tài với tạo hóaThể văn phù hợp với tạng Nguyễn Tuân là tùy bút, NT gọi đó là lối chơi “độc tấu”Sù thèng nhÊt vµ chuyÓn biÕn cña phong c¸ch nghÖ thuËt NguyÔn Tu©n tr­íc vµ sau c¸ch m¹ng* Thống nhất Quan sát, khám phá thế giới nghiêng về phương diện văn hóa thẩm mĩ. Quan niệm cái đẹp là những hiện tượng gây ấn tượng sâu đậm, đập mạnh vào giác quan người nghệ sĩ. Sử dụng thể văn tùy bút hết sức phóng túng với nhân vật chính là cái tôi chủ quan của tác giả. * ChuyÓn biÕnSTTP/d chuyển biếnTrước CMSau CM1Quan niệm cái đẹp 2Nhân vật tài hoa3Giọng văn4Tìm cảm giác mạnh5Thể văn tùy bút* ChuyÓn biÕnSTTP/d chuyển biếnTrước CMSau CM1Quan niệm cái đẹp 2Nhân vật tài hoa3Giọng vănChỉ có trong quá khứCó cả trong quá khứ, hiện tại, tương laiCon người xuất chúng đặc tuyển của thời xưa còn vương sót lạiTài hoa có ở cả nhân dân đại chúngBi quan, thấm đẫm nỗi buồnTin yêu, đôn hậuSTTP/d chuyển biếnTrước CMSau CM4Tìm cảm giác mạnh5Thể văn tùy bút- Tìm cảm giác mạnh ở quá khứ (VBMT), chủ nghĩa xê dịch, đời sống trụy lạc, thế giới ma quỷ - Tìm cảm giác mạnh ở những phong cảnh đẹp hùng vĩ của thiên nhiên đất nước và những thành tích của nhân dân trong chiến đấu và xây dựng.- Sử dụng thể văn tùy bút, thiên về diễn tả nội tâm cái tôi chủ quan Dùng thể tùy bút nhưng pha chất kí với bút pháp hướng ngoại, để p/a hiện thực, ghi chép thành tích chiến đấu, xây dựng của nhân dân III. KẾT LUẬN NT là một định nghĩa về người nghệ sĩ (Tài + Tâm + Thiên lương).Là một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hóa lớn, đóng góp quan trọng cho sự phát triển ngôn ngữ văn học Việt NamCủng cố : - Nét riêng về tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc của NTuân.- Những nét cơ bản về phong cách nghệ thuật NT, chỗ thống nhất và chỗ biến đổi của Phong cách NT trước và sau CM Tháng Tám 1945.* Bài tập nâng cao: Vì sao người ta đặt cho NT danh hiệu “ Người suốt đời đi tìm cái đẹp” ? - Đây là danh hiệu rất phù hợp với khuynh hướng cảm hứng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân cả trước và sau CM Tháng Tám: Nhà văn luôn quan sát khám phá, phát hiện , miêu tả, ngợi ca cảnh vật ở phương diện thẩm mĩ; con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ.* Dặn dò: Soạn bài chuẩn bị cho tiết học sau : Bài Phong cách văn học * Củng cố : - Nét riêng về tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc của NT.- Những nét cơ bản về phong cách nghệ thuật NT, chỗ thống nhất và chỗ biến đổi của phong cách NT trước và sau CM Tháng Tám 1945.* Bài tập nâng cao: Vì sao người ta đặt cho NT danh hiệu “ Người suốt đời đi tìm cái đẹp” ? - Đây là danh hiệu rất phù hợp với khuynh hướng cảm hứng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân cả trước và sau CM Tháng Tám: Nhà văn luôn quan sát khám phá, phát hiện , miêu tả, ngợi ca cảnh vật ở phương diện thẩm mĩ; con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ.* Dặn dò: Soạn bài chuẩn bị cho tiết học sau- So s¸nh vÒ c¸c vÊn ®Ò trong s¸ng t¸c NT tr­íc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m+ Đề tài+ Ngông+ Thể loại+ Cái đẹp- H·y so s¸nh hai t¸c phÈm “Ch÷ ng­êi tö tï” vµ “Ng­êi l¸i ®ß s«ng §µ” (vÒ c¸c mÆt xuÊt xø, thÓ lo¹i, nh©n vËt, nghÖ thuËt t¹o h×nh, ng«n ng÷ miªu t¶) ®Ó thÊy phong c¸ch nghÖ thuËt cña NguyÔn Tu©n ë hai giai ®o¹n tr­­íc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945 cã nh÷ng ®iÓm thèng nhÊt nh­­ng còng cã nh÷ng ®iÓm ®æi míi, ph¸t triÓn.