Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết 31, 32: Văn học khái quát văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng tám năm 1945

Tiết 31– 32: Văn họcKHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM NĂM 1945.I. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA VHVN TỪ ĐẦU TK XX ĐẾN CM THÁNG 8 – 1945.1/ Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hoá* Những điều kiện thúc đẩy một nền văn học được hiện đạiTheo em những điều kiện lịch sử nào tạo điều kiện cho nền VHVN được hiện đại hoá ?- Về kinh tế: Thực dân Pháp xâm lược, tiến hành khai thác thuộc địa về kinh tế dẫn đến mâu thuẫn cơ bản trong xã hội thực dân nửa PK trở nên sâu sắc. Cơ cấu và trình độ KT VN cũng biến đổi theo hướng HĐH.- Giai cấp mới xuất hiện: tư sản, tiểu tư sản, công nhân,đặc biệt là tiểu tư sản.- Về văn hoá: chữ quốc ngữ và chữ Pháp dần thay thế chữ Hán và chữ Nôm, báo chí xuất bản phát triển, lớp trí thức Tây học giữ vai trò trung tâm trong đời sống VH thời kỳ này.Đây chính là tầng lớp công chúng Văn học mới với ý thức thẩm mỹ mới họ đòi hỏi một thứ văn học mới phù hợp. Họ trở thành nhân vật trung tâm của đời sống văn học. Sự xuất hiện tầng lớp giai cấp mới này có ý nghĩa gì trong vận động đổi thay của Văn học ? Vậy hiểu thế nào là một nền Văn học được hiện đại hoá ? HĐH là quá trình làm cho văn học thoát ra khỏihệ thống thi pháp của VHTĐ và đổi mới theo hình thứcVH phương Tây có thể hội nhập với nền VH hiện đại thế giới.* Tiến trình hiện đại hoá. Tiến trình phát triển Văn học Việt Nam XX – CM 8/1945 về đại thể diễn ra mấy bước hiện đại hoá ?GĐ1:Từ dầu TK - 1920GĐ 2: 1920 - 1930GĐ 3: 1930 – 1945.Tóm lại: Nộidung tư tưởng mới nhưng hình thức, tư tưởng tình cảm thẩm mĩ không khác.- Nội dung HĐH: chữ quốc ngữ phổ biến, dịch thuật báo chí phát triển.-Thành tựu: + xuất hiện một sốt truyện ký bằng chữ quốc ngữ. + quan điểm, tình cảm thẩm mỹ chưa khác nhiều so với VHTĐ. Quá trình HĐH VH giai đoạn này diễn ra ntn? Đánh giá chung về quá trình HĐH giai đoạn này ?a. Giai đoạn 1: Từ đầu Tk XX - 1920b. Giai đoạn thứ 2: Từ đầu những năm 1920 đến 1930.Đánh giá chung như thế nào về bước hiện đại hoá này ?- Nội dung HĐH: là GĐ quá độ, những yếu tố của VHTĐ vẫn tồn tại ở mọi thể loại.- Thành tựu: đạt một số thành tựu đáng ghi nhận, nhiều tác phẩm có giá trị: tiểu thuyết của HBC, truyện ngắn PDT, NBH, kịch VĐL, truyện kí hiện đại viết bằng tiếng Pháp của NAQ.Tác giả tác phẩm tiêu biểu của GĐ 1920 - 1930Hồ Biểu Chánh Tản Đà Tài cao phận thấp chí khí uấtGiang hồ mê chơi quên quê hương.Tố Tâm - HNPHọ là những người tiên phong.Trong đóTản Đà là mộtcái Tôi độc đáo, kẻ đem văn chương ra bán phố phường...c. Giai đoạn 3: Từ đầu những năm 30 đến 1945. Quá trình hiện đại hoá Văn học ở giai đoạn này có thay đổi đặc biệt nào ? - Nội dung HĐH: VH giai đoạn này đã hoàn tất quá trình HĐH, nền VH VN trở thành thực sự hiện đại.- Thành tựu: + nhiều cách tân về mọi thể loại đặc biệt là tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ. + 2 thể loại mới ra đời: phóng sự và phê bình văn học. +Tiểu thuyết: Có đóng góp lớn của tự lực Văn Đoàn Trào luu VH hiện thực đã biến tiểu thuyết của họ thựcsự là những trang đời thật. Nhân vật có tính điển hình+Truyện ngắn:Thành tựu phong phú với nhiều tên tuổi Thạch Lam, Nguyễn Tuân, NCH, Nam Cao, Tô Hoài.+ Thơ: Xuất hiện phong trào thơ mới - một “cuộc cáchmạng trong thi ca” Một số nhà thơ tiêu biểu trong phong trào thơ mớiGĐ1:1920Hán học canh tân Bình cũ rượu mới GĐ 2: 1930Trí thức HH vàTây Học Đổi mới chưa đồng đềuGĐ3: 1945Trí thức Tây học trẻ sung sức.Đổi mới toàn diện.Một năm của ta kể như bằng 30 năm của người.2. VH hình thành 2 bộ phận và phân hoá thành nhiều xu hướng, vừa đấu tranh với nhau, vừa bổ sung cho nhau để cùng phát triểnTại sao đến thời kì này văn học phát triển lại có sự phân hóa Nguyên nhân: Xã hội phức tạp, nhiều tư tưởng mới du nhập. Đây là thời kì của người sáng tác có ý thức. Sự ra đời của nhiều cây bút phê bình lí luận.Nguyên nhân này khiến cho văn học thời kì này phát triển như thế nào ? Nêu cụ thể ?Phân hóa thành nhiều xu hướng, bộ phân phức tạp.Xu hướngBộ phậnCN Lãng mạnCN Hiện thựcHợp phápBất hợp phápĐặcđiểm:Phân biệt hai bộ phận văn học hợp pháp và bất hợp pháp?Bộ phận văn học hợp phápBộ phận văn học bất hợp pháp.- Bộ phận văn học được tái xuất bản công khai. Lực lượng st: trí thức tiểu tư sản... Nội dung: Có tính dân tộc, tư tưởng tiến bộ, lành mạnh. Không có được ý thức Cm mạnh mẽ.Có đầu tư nhiều vào nghệ thuật. Tự do sáng tạo bị hạn chế- Bị cấm xuất bản công khai. Lực lượng sáng tác là chiến sĩ yêu nước.- Nội dung: Chứa đựng tinh thần đấu tranh chính trị, đấu tranh dân tộc, đấu tranh giai cấp.- Hình thức nghệ thuật: chưa có đầu tư, chủ yếu là văn vần.- Cái tôi trữ tình của n.sĩ được tự do toàn tâm toàn ý sáng tác.Vậy em hiểu gì về các trào lưu văn học trong bộ phận văn học hợp pháp ?Lãng mạn chủ nghĩa.Hiện thực chủ nghĩa.-Phát huy trí tưởng tượng cao độ để diễn đạt khát vọng, ước mơ. Thể hiện cái tôi trữ tình đầy cảm xúc. Quan tâm, lý giải số phận, đời tư cá nhân của con người, thể hiện những bất hòa trong xã hội phong kiến thực dân. Chú trọng diễn tả phân tích, lí giải chân thực cuộc sống khách quan. Xây dựng những nhân vật điển hình.Trên tinh thần nhân đạo, dân chủ quan tâm đến những kiếp sống vô lý, bất hạnh, bị bần cùng hóaTóm lại: về đại thể các bộ phận, các xu hướng VH có sự khác biệt và đấu tranh với nhau về khuynh hướng, quan điểm nghệ thuật nhưng trong thực tế không hoàn toàn tách biệt mà có sự ảnh hưởng qua lại tạo nên tính chất đa dạng phong phú phức tạp của VH thời kỳ này, đặc biệt là giai đoạn 30 - 453. VH phát triển với tốc độ hết sức nhanh chóngb. Nguyên nhân: Do cơ cấu XH biến đổi tạo nên một thế hệ công chúng mới với nhu cầu thẩm mỹ văn hoá mới. Sự xuất hiện của tầng lớp trí thức Tây học với sự thức tỉnh, trỗi dậy mạnh mẽ của cái Tôi cá nhân sau hàng trăm năm bị kìm hãm. Do sức sống nội tại mãnh liệt của bản thân nền VH dân tộc.a. Biểu hiện: Phát triển mau lẹ về số lượng tác giả, tác phẩm (gấp nhiều lần thời kỳ và giai đoạn trước) Sự hình thành và đổi mới các thể loại VH và độ kết tinh ở những tác giả, tác phẩm tiêu biểu.II. THÀNH TỰU CHỦ YẾU CỦA VH VN TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG 8- 19451. Về nội dung, tư tưởng. Văn học thời kì này nối tiếp các tư tưởng truyền thống nào của văn học dân tộc ?.Kế thừa và phát huy truyền thống quý báu của VH dân tộclà CN yêu nước và CN nhân đạo, đồng thời đem đến chotruyền thống ấy một đóng góp mới của thời đại: tinh thầndân chủ. 2. Về thể loại và ngôn ngữ VH.a. Thành tựu về thể loại:VĂN XUÔITiểu thuyết:Trước 1930 (tiểu thuyết HBC) Đầu những năm 30 (tiểu thuyết của nhóm TLVĐ – đã đẩy cách tân tiểu thuyết lên 1 bước mới. Từ 1936: các nhà tiểu thuyết hiện thực tiếp tục đưa các cuộc cách tân lên 1 tầm cao mới.Truyện ngắn: phong phú, đặc sắc (NCH, Thạch Lam, Tô Hoài, Kim Lân, Nam Cao)ThơThơ ca thời kì này đã để lại những giá trị nghệ thuật gì ?Để lại những tên tuổi lớn:Xuân Diệu- Hàn Mặc Tử-Thâm Tâm-Vũ Đình LiênLột xác, cởi bỏ bộ áo quy phạm,cất tiếng nói nhân văn khám phá thế giới quê hương và nội tâm con người.Kết thành nhiều điệu thơ, nhiều phong cách thơDòng thơ cách mạng làm phong phú thêm bộ mặt thi đàna. Thành tựu thể loại (tiếp)b. Thành tựu về ngôn ngữ: - Ngôn ngữ mang màu sác hiện đại. - Đậm phong vị dân tộc. - Mang hơi thở của cuộc sốngĐó là tấm lụa bạch chung hứng vong hồn dân tộc.Nhận xét về đặc điểm ngôn ngữ văn chương giai đoạn này ?- Trên bốn chòi canh, ngục tốt bắt đầu điểm vào cái quạnh quẽ của trời tối mịt, những tiếng kẻng và mõ đều đặn thưa thớt. Lướt qua cái thăm thẳm của nội cỏ đẫm sương...(Nguyễn Tuân) Hắn sợ rưọu như nguời ta sợ cơm. Tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ quá !...Anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá.Những tiếng quen thuộc ấy Hôm nào cha có. Nhưng hôm nay hắn mới nghe thấy...Chao ôiLà buồn! (Nam Cao)III. KẾT LUẬN: Văn học thời kì này đạt được nhiều thànhtựu. Nó được kế thừa truyền thống văn học dân tộc và cũng góp Phẩn đổi mới diện mạo VHDT.Dĩ nhiên do thời đại ít nhiều còn những tồn tại... IV. Luyện tập: 1. Tiến trình hiện đại hóa VH từ đầu TK XX đến Cm tháng 8- 1945 được hiểu như thế nào ?Thể hiện ý thức cá nhân, tự do sáng tạoB. Thi pháp sáng tác hiện đại, thoát ra khỏi tư duy thẩm mĩ TĐ.C. Tiếp cận tư tưởng thẩm mĩ của phương Tây.D. A và C.2. Tốc độc phát triển mau lẹ của VH thời kì XX – 1945 là do vai trò của tầng lớp : A. Do đòi hỏi của thời đại. B. Do sức mạnh truyền thống văn học. C. Do tầng lớp trí thức Tây học. 3. Văn học thời kì XX – 1945 phân thành những xu hướng, bộ phận nào ? A. Hợp pháp và bất hợp pháp ( Gồm Lãng mạn chủ nghĩa và hiện thực chủ nghĩa)B. Trào lưu văn học cách mạng và Vh lãng mạn.C. Tự lực văn đoàn và trào lưu hiện thực chủ nghĩa.D. Tất cả những ý trên.4. Đánh giá thành tựu về thể loại của VH thời kì XX -1945Gợi ý: Văn xuôi (tiểu thuyết và truyện ngắn); thơ ca. Tìm những tên tuổi tiêu biểu.TỔNG KẾT NỘI DUNG BÀI HỌCĐặc điểmThành tựuHiện đại hóaP.triển Mau lẹPhân hóaPhức tạpNội dungTư tưởngThể loạiNgôn ngữXIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN ...