Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Người trong bao

KIỂM TRA BÀI CŨCÂU HỎI : - Đọc thuộc bài thơ “Tôi yêu em” của Pu-skin ?- Qua bài thơ, tác giả đã thể hiện quan niệm tình yêu như thế nào?ĐÁP ÁN : - Bài thơ thể hiện những phức cảm tinh tế trong tâm trạng của nhân vật trữ tình. Qua đó khẳng định xu hướng vươn tới cái cao cả của tình yêu chân thành, đắm say, nhân hậu và cao thượng.Người trong bao A.P. SêÊ-KHỐPCHÂN DUNG NHÀ VĂN A.P.SÊ-KHỐPNhóm I : - Nêu vài nét về tiểu sử và cuộc đời nhà văn : Năm sinh, gia đình, thời đại, những mốc sự kiện chính trong cuộc đời Sê-khôp ? Nhóm II :- Nêu vài nét về sự nghiệp văn học của Sê-khôp : Số lượng, thể loại, đặc điểm nổi bật của những sáng tác đó ? - Đánh giá khái quát về vai trò, vị trí của nhà văn trong nền văn học Nga và thế giới ?- Theo em những yếu tố trên có hưởng như thế nào tới sáng tác của Sê-khôp ?I . TÌM HIỂU CHUNG :1 . Tác giả ( 1860 – 1904) :a. Tiểu sử, cuộc đời:- Tên đầy đủø : An-tôn Páp-lô-vich Sê-khôp.- Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhỏ tại thị trấn Ta-gan-rốc, bên bờ biển A-dốp, nước Nga.- 1884, Tốt nghiệp Y khoa tại Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va.- Ôâng vừa làm bác sĩ, vừa làm báo, viết văn và tham gia nhiều công việc xã hội, giáo dục, văn hoá.- 1887, được nhận giải thưởng Pu-skin.- 1900, được bầu làm Viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Nga.NHẬN XÉT- Sống ở nửa cuối thế kỉ XIX nên có điều kiện chứng kiến một nước Nga đang ở thời kì triệt tiêu chế độ nông nô với tất cả sự trì trệ, tù túng và bế tắc.- Làm báo nên được tiếp xúc với nhiều hạng người trong xã hội và hiểu sâu hơn về xãù hội đó.- Đặc biệt, vì hành nghề bác sĩ nên có cái nhìn biện chứng giữa thể xác và tinh thần, có phương pháp phân tích, “chẩn bệnh” một cách khoa học trong cách tiếp cận con người. b. Sự nghiệp văn học:- Sáng tác ở nhiều thể loại với hơn 500 truyện ngắn, truyện vừa và kịch nói.- Đặc điểm nổi bật : Từ những cốt truyện đơn giản đặt ra những vấn đề xã hội to lớn, có ý nghĩa nhân bản sâu sắc. + Lên án chế độ xã hôị bất công, cường bạo và sự ăn hại của tầng lớp cầm quyền.+ Phê phán sự bất lực và sự sa đoạ của giới trí thức+ Đồng cảm với người lao động và tin tưởng vào tương lai nước Nga, nhân dân Nga.VỊ TRÍ VÀ VAI TRÒ+ Là đại biểu lớn cuối cùng của văn học hiện thực Nga nửa cuối thế kỉ XIX.+ Nhà cách tân thiên tài về truyện ngắn và kịch nói.+ Aûnh hưởng nhiều đến những cây bút văn xuôi của Việt Nam như : Nam Cao, Nguyễn Tuân, đến nhà viết kịch Nguyễn Đình Thi MỘ SÊ-KHỐPTác phẩm của Sê-khôp tại Việt Nam 2 . Truyện ngắn “ Người trong bao” :a. Hoàn cảnh sáng tác:- Năm 1898, khi đang nằm trên giường bện tại I-an-ta, tạo bán đảo Crưm, biển Đen.- Lúc này, xã hội Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX. Môi trường đó đẻ ra nhiều loại người kì quái.b. Đề tài : Viết về một con người có chứng bệnh sợ hãi, sống chết đều thảm hại→ Phản ánh thực trạng xã hội và có ý nghĩa triết lí sâu sắc.II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN : A. Đọc hiểu khái quát1. Đọc và chú giải2. Tóm tắtB. Đọc hiểu chi tiết1 . Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp : Chân dung nhân vật Bê-li-cốpTranh của Ku-krư-nhi-e-xốp, Nga Ô TRONG BAO DAO GỌT BÚT CHÌ TRONG BAO ĐỒNG HỒ TRONG BAO Nhóm I :Tái hiện lại những chi tiết về chân dung nhân vật Bê-li-côp : diện mạo, ăn mặc, đồ dùng Nhóm II : Tái hiện những chi tiết tả lối sống nhân vật :sinh hoạt, quan hệ đồng nghiệp, cấp trên,  Nhóm III : Tìm những chi tiết thể hiện suy nghĩ, tư tưởng nhân vật : những sợ hãi, những say mê, những sự thích thú, Nhóm IV : Từ những chi tiết các nhóm đã tìm, rút ra nhận xét khái quát về con người, tính cách nhân vật Bê-li-côp. Cho biết chân dung hay lối sống, tư tưởng của Bê-li-côp là mối đe doạ với mọi người ?1 . Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp :a. Chân dung - Bộ mặt giấu trong cổ áo bành tô bẻ cao,mắt đeo kính râm.- Ăn mặc : Lúc nào cũng khoác áo bành tô, cầm ô, đi ủng, đeo kính râm, - Đồ dùng : ô , đồng hồ , dao , đều ở trong bao, áo bành tô – dựng cổ, buồng ngủ như ø“cái hộp”, → Chân dung kì quái, lập dị, thu mình trong vỏ tạo cho mình một cái bao ngăn cách, bảo vệ hắn khỏi những ảnh hưởng và tác động của cuộc sống bên ngoài. b. Lối sống, suy nghĩ : Lối sống :- Sinh hoạt : ngủ - kéo chăn trùm đầu, lỗ tai nhét bông, đi xe ngựa luôn kéo mui lên,- Đến thăm đồng nghiệp, kéo ghế ngồi chẳng nói gì, một tiếng sau ra về.- Sùng bái cấp trên và chỉ thích theo những thông tư, chỉ thị một cách máy móc, rập khuôn. Suy nghĩ : +“Sợ nhỡ xảy ra chuyện gì”, + Sợ hiệu trưởng, sợ ông thanh tra, + Sợ cả những cái vớ vẩn như : kẻ trộm vào nhà, sợ bị chế giễu, sợ nhìn thấy những điều chướng mắt Cô độc và luôn lo lắng, sợ hãi tất cả.Sự nô lệ cấp trên, ngợi ca quá khứ Bảo thủ và giáo điều + Say mê tiếng Hi Lạp cổ+ Tuân thủ tuyệt đối chỉ thị, thông tư+ Đi xe đạp, mặc áo thêu ra đường là những việc buông thả. + Phụ nữ mà đi xe đạp ra đường thì thật kinh khủng Khái quát con người và tính cách Bê-li-côp Hình tượng một con người kì quái, lạc lõng đến khủng khiếp :- Hèn nhát, cô độc, máy móc, giáo điều, thu mình trong bao.- Cảm thấy yên tâm, sung sướng, hạnh phúc và mãn nguyện trong đó. → Đó chính là kiểu người trong bao, lối sống trong bao, tính cách trong bao. →Tính cách và lối sống ấy gây khiếp sợ cho tất cả mọi ngườiø. Nó ảnh hưởng tới cuộc sống của thành phố và sự tiến bộ của xã hội nói chung. Nhóm I : Tìm nguyên nhân và lí giải vì sao dẫn đến cái chết của Bê-li-côp ? Nhóm II : Chỉ ra ý nghĩa của cái chết Bê-li-côp ? Nhóm III : Tìm những chi tiết thể hiện thái độ của mọi người khi Bê-li-côp chết ? Thử lí giải tại sao mọi người có thái độ đó? Nhóm IV : Từ những phát hiện trên của 3 nhóm, hãy nhận xét về tính chất điển hình của hình tượng Bê-li-côp ? Theo em nhân vật này có đáng lên án haykhông ? Va-ren-ca và Cô-va-len-cô đi xe đạp c. Cái chết của Bê-li-cốp : Nguyên nhân : - Va chạm với Cô-va-len-cô → hắn bị sốc, bị thương tổn . - Va-ren-ca nhìn thấy hắn bị té , cười phá lên .→ Hắn xấu hổ và lo sợ .- Sợ việc đến tai ông hiệu trưởng, ông thanh tra, sợ bị giễu cợt và bị đuổi việc.- Toại nguyện vì cuối cùng đã được chui vào cái bao mà từ đó không bao giừ phải thoát ra nữa → biếm hoạ. Ý nghĩa : - Lối sống Bê-li-côp chỉ dẫn đến bế tắc.- Cái chết của Bê-li-côp là một điều tất yếu . Thái độ của mọi người sau khi Bê-li-cốp chết : - Lúc đầu : cảm thấy nhẹ nhàng , thoải mái . - Sau đó : lại nặng nề như cũ .  Nguyên nhân : Vì xã hội vẫn còn hiện tượng “người trong bao”, lối sống trong bao. Kiểu người Bê-li-côp, lối sống Bê-li-côp đã ám ảnh, đầu độc không khí của văn hoá và xã hội nước Nga rất nặng nề. 2 . Ý nghĩa của hình tượng “ người trong bao”:a. Biểu tượng “cái bao”- Không khí ngột ngạt, tù túng, bế tắc.- Sự ngăn cách với thế giơi bên ngoài. b. Tính điển hình của nhân vật bê-li-côp- Bê-li-cốp là điển hình cho một kiểu người , một hiện tượng xã hội đã và đang tồn tại trong cuộc sống của một bộ phận trí thức Nga đương thời .→ Hiện tượng, lối sống, kiểu người Bê-li-côp còn sống lâu dài như một hiện tượng xã hội mang tính quy luật trong sự phát triển của xã hội loài người. III. TỔNG KẾT :1 . Chủ đề tư tưởng :- Lên án , phê phán mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao và tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga .- Bức thiết cảnh báo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống, không thể sống hèn nhá, bạc nhược, bảo thủ, ích kỉ mãi được.2. Nghệ thuật- Ngôi kể đa dạng, linh hoạt.- Cấu trúc kể truyện lồng trong truyện.- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình.- Giọng kể khách quan, chậm buồn với sắc thái mỉa mai, châm biếm và chứa đựng bao bức xúc, bao trăn trở mạnh mẽ sâu sắc.MỘT SỐ NHẬN ĐỊNH VỀ SÊ-KHÔP- “Một nhà văn có tài của một bậc thầy nghề nghiệp, như Sê-khôp chẳng hạn xó thể viết ra một truyện độ vài ngàn chữ là đủ. Một nhà văn yếu hơn, phải viết đến tám ngàn chữ.” (Uy-li-am Phôn-cơ-nơ)- “Truyện ngắn của Sê-khôp có cái gì đó cháy bùng trong chúng ta khi ta đọc và ban tặng cho chúng ta cách vượt thoát khỏi cuộc sống thường nhật được tái hiện rõ đằng sau các mẩu chuyện được quy tụ trong đó. ( Giu-li-ô Coóc-ta-da) BÀI TẬP CỦNG CỐ Câu 1 : Nhan đề “ người trong bao” đúng với kiểu người nào sau đây ?Hay tự ti và hà tiện .Hay sợ hãi và sống bạc nhược Bị mọi người xa lánh .Không thích giao tiếp với mọi người . A B C D ?Câu 2 : Thái độ kính trọng đối với chính quyền của Bê-li-cốp cũng là một thứ bao nhằm để che đậy điều gì ở hắn ? Tâm lí thích vuốt ve , nịnh bợ những kẻ có quyền .Tâm lí thích doạ nạt , hống hách trước những người trẻ tuổi .Tâm lí hèn nhát , run sợ trước quyền lực .Tâm lí cầu cạnh , dựa dẫm vào quyền lực . B C D ? ACâu 3 : Việc Bê-li-cốp đến nhà hai chị em Va-len-ca để nói chuyện về việc hai người đã đi xe đạp , cho thấy hắn là người như thế nào ?Không muốn người khác hơn mình .Bảo thủ , rất sợ cái mới .Coi thường người trẻ tuổi hơn mình .Coi thường phụ nữ . A B C D ?Câu 4 : Sau đám tang Bê-li-cốp, mọi người “đều cảm thấy nhẹ nhàng , thoải mái . Nhưng chưa đầy một tuần sau, cuộc sống đã lại diễn ra như cũ , nặng nề , mệt nhọc , vô vị” . Tại sao như thế ? Bởi vì mọi người đã bị ám ảnh suốt 15 năm trời nên không thể dễ quên.Bởi vì hồn ma Bê-li-cốp trở về đầu độc cuộc sống mọi người.Bởi vì kiểu người trong bao, lối sống trong bao vẫn còn .Vì họ không còn bị xét nét bởi những giáo điều. ? A B C DCâu 5 : Qua đoạn trích “Người trong bao”, nhà văn Sê-khốp muốn”: Phê phán lối sống hèn nhát, bạc nhược, bảo thủ, ích kỉ từ đó thức tỉnh mọi người.Ca ngợi lối sống lập dị, kiểu cách, ích kỷ, lạc hậu, bảo thủ.Kêu gọi mọi người giữ nguyên lối sống cũ không nên thay đổi nó.Kêu gọi mọi người thay đổi lối sống hiện tại. ? A B C D CHÂN THÀNH CẢM ƠN CÁC THẦY , CÔ Đà DỰ GIỜ