Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Đọc văn: Lưu biệt khi xuất dương ( Xuất dương khi lưu biệt) ( Phan Bội Châu)

Đọc văn : Lưu biệt khi xuất dương.( Xuất dương khi lưu biệt)( Phan Bội Châu)2/4/20171THANH BÌNHI/ TÌM HIỂU CHUNG 1/ Tác giả: PHAN BỘI CHÂU ( 1867 – 1940)Cuộc đời: -Thửa nhỏ tên là PHAN VĂN SAN, biệt hiệu là SÀO NAM.Quê quán: Làng Đan Nhiễm, huyện Nam Đàn , tỉnh Nghệ An.OÂng noåi tieáng thoâng minh, hoïc gioûi.Phan Bội Châu sớm có tinh thần yêu nước. Ông là một trong những nhà Nho Việt Nam đầu tiên có ý tưởng đi tìm con đường cứu nước mới. 2/4/20172THANH BÌNHPhan Boäi Chaâu laø laõnh tuï caùch maïng cuûa daân toäc Vieät Nam thôøi kì ñaàu theá kæ XX.Caû cuoäc ñôøi oâng nung naáu yù chí giaûi phoùng daân toäc nhöng gaëp toaøn thaát baïi.OÂng tham gia nhieàu phong traøo Caùch maïng Vieät Nam, vaän ñoäng thaønh laäp Duy taân hoäi (1904), phong traøo Ñoâng du (1905 - 1908), Quang phuïc hoäi...Thôøi gian cuoái ñôøi oâng bò giam loûng ôû Hueá. OÂâng vaãn luoân canh caùnh beân mình noãi lo laéng cho daân toäc. OÂng saùng taùc thô vaên ñeå phuïc vuï caùch maïng.Có thể nói Phan Bội Châu là một nhà yêu nước, nhà Cách mạng lớn , một nhân vật lịch sử tiêu biểu cho phong trào yêu nước đấu tranh đòi giải phóng dân tộc trong 25 đầu thế kỉ XX. 2/4/20173THANH BÌNHb/ Sự nghiệp thơ văn: Phan Bội Châu là một nhà văn, nhà thơ lớn , có sự nghiệp sáng tác khá đồ sộ.Tác phẩm của ông bao gồm nhiều thể loại .Đặc biệt ông là người đã khơi dòng cho loại văn chương trữ tình – chính trị. Văn thơ Phan Bội Châu là một thành công rực rỡ của thể loại văn chương tuyên truyền cổ động cách mạng.Nội dung thơ văn ôngluôn thể hiện lí tưởng dân tộc cao cả, tình cảm yêu nước thương dân sâu nặng, thể hiện nhiệt huyết sục sôi trước số phận của đất nước.2/4/20174THANH BÌNH*Taùc phaåm chính: - Baùi thaïch vi huynh phuù (1897), - Vieät Nam vong quoác söû (1905), - Haûi ngoaïi huyeát thư­ (1906),- Nguïc trung thư­ (1914),- Truøng Quang taâm söû (1913 - 1917), - Phan Boäi Chaâu nieân bieåu (1937 - 1940)...2/4/20175THANH BÌNH2/ Bài thơ: Xuất dương khi lưu biệt a/ Hoàn cảnh sáng tác: Hoàn cảnh chung: Bài thơ ra đời trong một hoàn cảnh lịch sử có ý nghĩa: Phong trào Cần vương chống Pháp thất bại, báo hiệu sự bế tắc của con đường cứu nước theo tư tưởng phong kiến do các sĩ phu lãnh đạo. Tình hình chính trị hết sức đen tối. Thời cuộc thay đổi đòi hỏi phong trào giải phóng dân tộc phải có một hướng đi mới, một số nhà Nho – trong đó có Phan Bội Châu đã nuôi ý tưởng đi tìm một con đường cứu nước mới theo lối dân chủ Tư sản đầu tiên ở nước ta. Muốn thế, phải tìm đến những đất nước đã duy tân để học tập và quốc gia mà họ hướng đến là Nhật Bản.Hoàn cảnh riêng: Phan Bội Châu sáng tác bài thơ này sau khi quyết định lên đường sang Nhật Bản.2/4/20176THANH BÌNHb/ Theå loaïi: Vieát baèng chöõ Haùn theo theå thô Thaát ngoân baùt cuù Ñöôøng luaät.c/ Chuû ñeà: Baøi thô theå hieän khaùt voïng cöùu nöôùc thoaùt khoûi aùch thoáng trò cuûa boïn thöïc daân vaø loøng haêm hôû quyeát taâm leân ñöôøng tìm ñöôøng cöùu nöôùc cuûa nhaø thô. 2/4/20177THANH BÌNHII/ ÑOÏC – HIEÅU1/ Ñoïc vaø giaûi thích töø khoùPhieân aâm:Sinh vi nam töû yeáu hi kì Khaúng höùa caøn khoân töï chuyeån di Ö baùch nieân trung tu höõu ngaõKhôûi thieân taûi haäu caùnh voâ thuøy Giang sôn töû hæ sinh ñoà nhueá Hieàn thaùnh lieâu nhieân tuïng dieäc siNguyeän truïc tröôøng phong Ñoâng haûi khöù,Thieân truøng baïch laõng nhaát teà phi.2/4/20178THANH BÌNHDòch nghóaÑaõ sinh ra laøm keû nam nhi thì cuõng phaûi mong coù ñieàu laï,Haù laïi ñeå trôøi ñaát töï chuyeån vaàn laáy sao!Giöõa khoaûng traêm naêm naøy, phaûi coù ta chöù,Chaúng nheõ ngaøn naêm sau laïi khoâng coù ai( ñeå laïi teân tuoåi ) ö?Non soâng ñaõ cheát, soáng theâm nhuïc,Thaùnh hieàn ñaõ vaéngthì coù ñoïc saùch cuõng ngu thoâi!Mong ñuoåi theo ngoïn gioù daøi ñi qua bieån Ñoâng,Ngaøn ñôït soùng baïc cuøng bay leân.2/4/20179THANH BÌNHDòch thôLaøm trai phaûi laï ôû treân ñôøi Haù ñeå caøn khoân töï chuyeån dôøi,Trong khoaûng traêm naêm caàn coù tôù,Sau naøy muoân thöûa, haù khoâng ai?Non soâng ñaõ cheát, soáng theâm nhuïc ,Hieàn thaùnh coøn ñaâu, hoïc cuõng hoaøi!Muoán vuôït beå Ñoâng theo caùnh gioù ,Muoân truøng soùng baïc tieãn ra khôi.2/4/201710THANH BÌNH2/ Tìm hieåàu noäi dung vaø ngheä thuaät baøi thôa/ Hai caâu ñeà: Chí laøm trai.Sinh vi nam töû yeáu hi kì: Phaûi laø ngöôøi kieät xuaát.Khaúng höùa caøn khoân töï chuyeån di: Phaûi töï chuû ñoäng xoay chuyeån soá phaän. => Khaúng ñònh moät leû soáng ñeïp cuûa chí laøm trai, soáng sao cho hieån haùch vaø coù möu ñoà lôùn ( Cöùu nöôùc, giuùp daân thoaùt khoûi laàm than noâ leä) thay ñoåi vaän meänh daân toäc.2/4/201711THANH BÌNHb/ Hai caâu thöïc: YÙ thöùc traùch nhieäm cuûa taùc giaû tröôùc thôøi cuoäc: .. Baùch nieân trung tu höõu ngaõKhôûi thieân taûi haäu => Theå hieän söï töï tin baûn lónh , vaø yù thöùc traùch nhieäm cuûa baûn thaân ñoái vôùi ñaát nöôùc.2/4/201712THANH BÌNHc/ Hai caâu luaän: Thaùi ñoä cuûa taùc gæa tröôùc tình caûnh ñaát nöôùc Giang sôn töû ñoà nhueáHieàn thaùnh lieâu nhieân tuïng dieäc si=> Caùch noùi taùo baïo , ñaày khí phaùch theå hieän quan ñieåm cheát vinh hôn soáng nhuïc. Boäc loä taám loøng yeâu nöôùc chaùy boûng cuûa nhaø thô.2/4/201713THANH BÌNHd/ Hai caâu keát : Khaùt voïng vaø tö theá leân ñöôøng cuûa nhaø thô.Nguyeän truïc tröôøng phong Ñoâng haûi khöù:-> Khaùt voïng maõnh lieät, loøng quyeát taâm saét ñaù ra ñi tìm ñöôøng cöùu nöôùc.Thieân truøng baïch laõng nhaát teà phi: -> Hình aûnh thô laõng maïn, kì vó vaø haøo huøng theå hieän loøng haêm hôû töï tin khi xuaát döông cöùu nöôùc.2/4/201714THANH BÌNHIII/ TOÅNG KEÁT: Baøi thô nhoû nhöng laïi theå hieän moät tö töôûng lôùn. Taùc phaåm ra ñôøi trong hoaøn caûnh ñaát nöôùc bò xaâm löôïc nhöng vaãn coù giaù trò vôùi thanh nieân ngaøy nay trong coâng cuoäc xaây döïng vaø baûo veä Toå quoác.2/4/201715THANH BÌNH