Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử (Tiết 5)

Sở Giáo Dục Nam ĐịnhTrường THPT Chuyên Lê Hồng PhongGiáo án Điện TửGiảng văn: Đây Thôn Vĩ DạGiáo viên: Bùi Thị Nguyệt HồngGiảng văn:Đây thôn Vĩ DạHàn Mạc TửGiảng văn: Đây thôn Vĩ DạI.Hàn Mạc Tử – Một đời thơ bất hạnhCâu hỏi: Hãy giới thiệu vài nét về thi sĩ Hàn Mạc Tử ?- Nguyễn Trọng Trí ( 1912- 1940). Sinh ra bên bờ sông Nhật Lệ - Đồng Hới – Quảng Bình. Bút danh: Lệ Thanh, Phong Trần, Hàn Mạc Tử... Đây là một nhà thơ lớn của phong trào thơ Mới.Giảng văn: Đây thôn Vĩ DạI. Hàn Mạc Tử – Một đời thơ bất hạnhII. Đây thôn Vĩ Dạ- Một thi phẩm tuyệt tác - Cuộc đời chịu nhiều nỗi đau thương: bệnh tật, trắc trở tình duyên, phải sống cách li, tuyệt giao với mọi người. - Thế giới thi ca của Hàn Mặc Tử: không bình yên, đầy kinh dị.Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ * Hoàn cảnh sáng tác: - Bài thơ được viết trong thời gian Hàn Mạc Tử sống trong bệnh tật, vật vã với cơn đau ở trại phong Quy Hoà. ít lâu sau, Hàn Mạc Tử đã từ giã cõi đời này. - Bài thơ được khơi nguồn cảm hứng + Từ mối tình đơn phương của Hàn Mạc Tử và Hoàng Cúc, người con gái xứ Huế + Từ tình yêu, kỉ niệm với xứ Huế - 1 vùng đất thơ mộngĐây thôn Vĩ DạSao anh không về chơi Thôn Vĩ ?Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lênVườn ai mướt quá xanh như ngọcLá trúc che ngang mặt chữ điềnGió theo lối gió, mây đường mâyDòng nước buồn thiu hoa bắp layThuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay?Mơ khách đường xa, khách đường xaáo em trắng quá nhìn không raở đây sương khói mờ nhân ảnhAi biết tình ai có đậm đà?Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ1. Khổ1Câu hỏi: “Sao anh không về chơi thôn Vĩ” Câu hỏi mở đầu bài thơ vang lên với âm hưởng và sắc thái ý nghĩa như thế nào?Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ1. Khổ1 - Lời thơ nhẹ nhàng, dịu dàng tựa như lời nhắn gửi của người Thôn Vĩ. Câu hỏi thấm thía 1 niềm nuối tiếc, day dứt vọng lên từ trong lòng nhà thơ. - Đối với Hàn Mạc Tử, câu hỏi ngọt ngào, vừa mời gọi vừa trách móc ấy đã làm hồi sinh, bừng dậy nơi nhà thơ bao kỉ niệm về một Vĩ Dạ mộng và thơ.Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ Câu hỏi: - Cảnh đất trời Vĩ Dạ đã bừng dậy trong tâm trí nhà thơ với những hình ảnh, sắc màu như thế nào? “...Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên Vườn ai mướt quá xanh như ngọc Lá trúc che ngang mặt chữ điền”Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ ánh nắng đang lấp loá trên những ngọn cau vẫn còn ướt sương đêm. Đó là thứ nắng mới thơm tho tinh khiết, rất riêng nơi thôn Vĩ“ Nắng hàng cau - nắng mới lên”- Cảnh vườn tược: : diễn tả sự trầm trồ, say đắm của nhà thơ trước vẻ đẹp non tơ, tươi mới, óng ả đầy xuân sắc. : sắc lung linh trong trẻo của màu xanh cây trái khi gặp ánh sáng của nắng mới, của sương đêm long lanh và ngời lên màu ngọc biếc. Khuôn mặt chữ điền, thuần hậu, mang vẻ hài hoà rất á Đông. Gương mặt ấy ẩn hiện sau tre trúc rất kín đáo, dễ thương. - Con người Thôn Vĩ:+ “ Mướt quá”+ “Xanh như ngọc” Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ Em có nhận xét gì về khung cảnh thôn Vĩ ? Từ những vẻ đẹp trong hình ảnh:- Nắng - Vườn tược- Con người- Lời thơ gợi nên vẻ đẹp vừa trần thế vừa thánh thiện của cảnh và con người xứ Huế- Khu vườn thật đẹp nhưng lại là “vườn ai”: cảnh như bị đẩy vào cõi xa vắng, mông lung, khó chiếm lĩnh Hoài niệm Thôn VĩKhổ mộtGiảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ Câu hỏi:Không gian thiên nhiên hiện lên ở khổ thơ thứ hai với những hình ảnh nào?“Gió theo lối gió, mây đường mâyDòng nước buồn thiu hoa bắp layThuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay?”Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ2. Khổ 2:- Không gian mênh mông có đủ gió, mây, sông, nước, trăng, hoa. : chia lìa đôi ngả : buồn trôi lặng lẽ : ưu tư trong nỗi buồn ngưng đọng. => Sự sống đang mơn mởn, xanh tươi bỗng lắt lay, xao xác. Âm điệu thơ buồn bâng khuâng, xa vắng.- Đây là cảnh được nội tâm hoá, bộc lộ nỗi đau thân phận, sự chia lìa xa cách...+ Gió, mây+ Nước, hoa+ Thuyền , trăngGiảng văn: Đây thôn Vĩ DạCâu hỏi: Kết thúc khổ thơ thứ hai là một lời nhắn gửi: “ Thuyền ai đậu bến sông trăng đó Có chở trăng về kịp tối nay ?” Trong lời thơ xuất hiện những hình ảnh quen thuộc nào trong văn học? Hãy phát hiện vẻ đẹp riêng trong hình ảnh thơ của Hàn Mạc Tử. Hình ảnh “Thuyền- sông- trăng”- Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền( Hồ Chí Minh)- Thuyền kề bãi tuyết nguyệt chênh chếch( Nguyễn Trãi)- Trăng nằm sõng soài trên cành liễu- Gió rít tầng cao trăng ngã ngửaVỡ tan thành vũng đọng vàng khô( Hàn Mạc Tử)Đây thôn Vĩ Dạ Hư hư, thực thựcBình yên, đẹp đẽNiềm mong ước của thi nhânHình ảnh thi vị, trôi giữa đôi bờ hư thực. “Thuyền chở trăng” hay chính là chở niềm mong ước được giao duyên hội ngộ. Bến sông trăng, thuyền chở trăng Hé mở tâm trạng của thi nhân: vừa thảng thốt, vừa lo âu phấp phỏng. Có chở trăng về kịp tối nay?Giảng văn: Đây thôn Vĩ DạCâu hỏi: Nếu như khổ thơ thứ nhất được viết lên bằng bút pháp tả thực thì bút pháp nghệ thuật ở khổ thơ thứ 2 là gì?Nỗi đau chia lìa Bút pháp ảo hoá khiến cảnh vật thiên nhiên huyền ảo, mơ màng Tâm trạng thi nhân: mặc cảm chia lìa và sự mong chờ da diếtKhổ haiGiảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ Câu hỏi: “Bến sông trăng, thuyền chở trăng” đã đưa thi nhân vào cõi mộng . Cõi mộng ấy hiện lên ở khổ thơ thứ 3 với những hình ảnh, từ ngữ nào?Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ3. Khổ 3: + Từ ngữ: “mơ, khách đường xa, áo trắng, sương khói, mờ nhân ảnh, tình ai...” Tất cả đều gợi sự xa xôi, hư ảo.+ Hình bóng giai nhân: màu áo trắng trinh nguyên như một ảo ảnh xa vời + Tiếng goị: điệp lại hai lần, quấn quýt, tha thiết đầy khát vọng, nhưng “khách đường xa” dường như cứ chập chờn xa vời rồi khuất bóng.Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ “ở đây sương khói mờ nhân ảnh Ai biết tình ai có đậm đà?” + Cảnh đẹp - cảnh mộng của xứ Huế với không gian mịt mờ bảng lảng khói sương. - chính là thế giới của nhà thơ đang tồn tại, đang từng giây phút vật vã với cái chết - đó là thế giới lạnh lẽo u ám mà nhà thơ luôn ngóng vọng ra ngoài.+ “ở đây”Giảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ + “Sương khói”: không gian, thời gian; sương khói của 1 mối tình mong manh chưa 1 lời ước hẹn, sương khói của 1 trái tim biết mình sắp từ giã cõi đời... + Khép lại bài thơ vẫn là một câu hỏi da diết về tình đời, tình người. - Bài thơ mang đậm phong cách thơ Hàn Mạc Tử: khuynh hướng nội tâm hoá. Nhà thơ triệt để sử dụng bút pháp lãng mạn, tạo trạng thái huyền ảo bao trùm toàn bộ bài thơ. - Tình yêu say đắm của Hàn Mạc Tử giành cho xứ Huế mộng mơ. - Khát vọng tình đời, tình người cháy bỏng.Tổng kếtĐây Thôn Vĩ DạGiảng văn: Đây thôn Vĩ Dạ Đã từng có những cách hiểu khác nhau về bài thơ:  Là một bài thơ tả cảnh Huế  Thể hiện tình yêu thầm kín của Hàn Mạc Tử với Hoàng Cúc. Theo em, nên hiểu bài thơ này như thế nào? Và trước một bài thơ có nhiều cách tiếp cận khác nhau như vậy thì chúng ta sẽ phân tích theo hướng nào?Tài liệu tham khảoVăn học và tuổi trẻTạp chí - Trang Web:ác ý kiến trao đổi xin gửi theo địa chỉ e-mail: bn.hong@yahoo.comXin kính chào Quý vị đại biểu, thầy cô và các em!Người dạy: Bùi Nguyệt Hồng