Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Vĩnh biệt cửu trùng đài (trích Vũ như tô của Nguyễn Huy Tưởng)

VĨNH BIỆT CỬU TRÙNG ĐÀI(Trích Vũ Như Tô của Nguyễn Huy Tưởng) I./ Mục tiêu cần đạt ; HS nắm được đặc điểm của kịch, một thể loại văn học phản ánh hiện thực thông qua những xung đột, hành động của nhân vật, theo một cốt truyện thống nhất, tập trung nhưng không đơn nhất, phức tạp, đầy những biến cố Hiểu và phân tích được những xung đột kịch, tính cách diễn biến tâm trạng, bi kịch của Vũ Như Tô và Đan Thiềm trong đoạn trích Xác định được quan niệm đúng đắn về nghệ thuật và chỗ đứng của người nghệ sĩII./ Phương pháp và phương tiện :1./ Phương pháp :Trao đổi, diễn giảng, nêu vấn đề , thảo luận nhóm 2./ Phương tiện : GV : sử dụng SGK, giáo án, tài liệu tham khảo, chân dung tác giả - tác phẩmHS : sử dụng SGK, bài soạn, phương tiện thảo luận nhómIII./ Các bước lên lớp1./ Ổ định2./ Kiểm tra2./ Bài mới “Than ôi! Như Tô phải hay những kẻ giết Như Tô phải? Ta chẳng biết. Cầm bút chẳng qua cùng một bệnh với Đan Thiềm”(Lời tựa kịch Vũ Như Tô)I./ Đọc và tìm hiểu tiểu dẫn 1. Tác giả : Nguyễn Huy Tưởng (1912 – 1960) -> trong một gia đình nhà nho Quê: Bắc Ninh. Sớm tham gia hoạt động Cách mạng- Có thiên hướng khai thác đề tài lịch sử -> tiểu thuyết và kịch.1996 được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Phong cách : giản dị, trong sáng, thâm trầm sâu sắc.2/ Tác phẩm chính : - Kịch: Vũ Như Tô (1941) - Tiểu thuyết: Đêm hội Long Trì (1942) - Kí: Kí sự Cao – Lạng (1951)V.V .3. Kịch : Vũ Như Tô “Vũ Như Tô” : Bi kịch lịch sử có 5 hồi viết về sự kiện xảy ra ở Thăng Long khỏang năm 1516 – 1517 - Tóm tắt tác phẩm ( xem SGK ) Kịch : là một loại hình tự sự có nhân vật, có cốt truyện, phát triển và kết thúc. II/ Đọc – hiểu văn bản 1./ Vị trí : - Thuộc hồi thứ V, có IX lớp kịch - Mỗi lớp là một cảnh và được đánh dấu bằng những lời chỉ dẫn sân khấu ( các dòng chữ nhỏ, in nghiêng ) 2. Mâu thuẩn của đoạn tríchMâu thuẫnBiểu hiệnGiải quyết G/C nông dân > căm hận Vũ Như Tô Vũ Như Tô và Đan Thiềm bị giết. Cửu trùng đài bị thiêu hủy.> Nghệ thuật phải gắn bó với nhân dân, vì dân nhân3./ Diễn biến tính cách và tâm trạng của Vũ Như Tô và Đan ThiềmVũ Như Tô:- Là một kiến trúc sư thiên tài, khát khao, say mê sáng tạo cái đẹp.- Có nhân cách , có lí tưởng nghệ thuật . Nhưng lại là lí tưởng tưởng nghệ thuật cao siêu, xa rời cuộc sống thực tại của người dân.Vũ Như Tô không nhận ra được Cửu trừng đài xây trên mồ hôi, xương máu của nhân dân.Diễn biến tâm trạng: + Vũ Như Tô không nghĩ việc mình xây Cửu trùng đài là có tội + Khi bị bắt, Cửu trùng đài bị phá thì đau đớn “Ôi.........Cửu trùng đài”. Tuy nhiên cuối cùng vẫn chưa nhận ra được sai lầm của mình.=> Xây Cửu trùng đài xuất phát từ động cơ chân chính nhưng xa rời thực tế nên đã phải trả giá bằng chính sinh mạng và cả công trình nghệ thuật.b/ Đan Thiềm:Là người đam mê cái tài, trân trọng những con người sáng tạo ra cái đẹp. Sẵn sàng xả thân mình để bảo vệ cái tài ấy. > xứng đáng là bạn tri kỷ của Vũ Như Tô. - Đan Thiềm luôn tỉnh táo, sáng suốt trong mọi trường hợp. Biết việc xây Cửu trùng đài chắc không thành, Đan Thiềm tập trung bảo vệ tính mạng cho Vũ Như Tô. Thúc giục Vũ Như Tô bỏ trốn, đến khi quân nổi loạn kéo đến thì sẵn sàng xin đổi mạng cho Vũ Như Tô. Biết không sao cứu được, Đan Thiềm đau đớn nói lời vĩnh biệt “Ông Cả...........vĩnh biệt”.3/ Đặc sắc nghệ thuật Ngôn ngữ kịch điêu luyện Dùng ngôn ngữ, hành động để khắc họa tính cách, miêu tả tâm trạng nhân vật. Dẫn dắt và đẩy xung đột kịch lên đến cao trào.III./ Ghi nhớ :- Với ngôn ngữ kịch điêu luyện, lời nói và hành động của nhân vật được khắc họa rõ nét, xung đột kịch đến cao trào - Đoạn trích đặt ra vấn đề có ý nghĩa muôn thuở về mối quan hệ giữa nghệ thuật cuộc sống, giữa lý tưởng nghệ thuât cao siêu, thuần túy với lợi ích thiết thực của nhân dân 4. Củng cố : Kịch : là một loại hình tự sự có nhân vật, có cốt truyện, phát triển và kết thúc. Tất cả được kể và khắc họa bằng ngôn ngữ và hành động của nhân vật - “Vũ Như Tô” : Bi kịch lịch sử có 5 hồi viết về sự kiện xảy ra ở Thăng Long khỏang năm 1516 – 1517 Mâu thuẩn cơ bản trong đoạn trích- Mâu thuẩn giữa phe nổi loạn và phe Lê Tương Dực - Mâu thuẩn giữa phe Trinh Sản với Kim Phượng và các cung nữ- Mâu thuẩn giữa quan niệm nghệ thuật cao siêu, thuần túy của muôn đời và lợi ích thiết thực của nhân dân vẫn chưa được giải quyết dứt khoátBi kịch của nhân vật Vũ Như Tô : đau đớn trở thành kẻ thù của quần chúng nhân dân mà không hay biết . Vũ Như Tô vừa là tội nhân, vừa là nạn nhân 5. Dặn dò : Học bài , Viết đoạn luyện tậpTrình bày những suy nghĩ của em về tựa đề: Vĩnh Biệt Cửu Trùng Đài