Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Tiết 79: Tràng giang (Huy Cận)

gi¶ng v¨nng÷ v¨n líp 11Gi¸o viªn: Dương Trung ThànhTiÕt 79 Huy CËntrµng giangI.Tiểu dẫn1. Tác giả Huy Cận (1919 – 2005), quê: Hà Tĩnh Trước cách mạng : là tác giả tiêu biểu của phong trào thơ mới Sau cách mạng ông lại thành công trong cảm hứng sáng tác về chế độ mới Là người yêu thích thơ Đường, chịu ảnh hưởng của văn hoá Pháp.- Thơ Huy Cận hàm súc, giàu chất suy tưởng, triết lí1. Tác giả1. Tác giảHuy Cận, Xuân Diệu 2. Tác phẩm- Sáng tác năm 1939; in trong tập Lửa thiêng- Gợi hứng từ sông HồngHoàn cảnh ra đời bài thơ “Tràng giang” ?II. Đọc - Hiểu văn bản1. Nhan đề và lời đề từ* Nhan đề: Tràng (trường): Dài Giang: Sông> Tràng giang: Sông dài Trµng GiangB©ng khu©ng trêi réng nhí s«ng dµiHuy CËn Giải thích ý nghĩa nhan đề của bài thơ?* Lời đề từ: Là cảm xúc trước thiên nhiên rộng lớn. Nỗi buồn được gợi lên bởi sự xa cách, chia li trong lòng tạo vậtÝ nghĩa lời đề từ?2. Khổ thơ 1- Không gian sông nước mênh mang chất chứa nỗi buồnSóng gợn tràng giang buồn điệp điệp,Con thuyền xuôi mái nước song song,Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;Củi một cành khô lạc mấy dòng.Tác giả miêu tả hình ảnh nào trong khổ 1? Ý nghĩa ? Sóng  Gợi nỗi buồn lan tỏa Con thuyền xuôi mái  Gợi sự trôi nổi, thụ động, phó mặcThuyền về nước lại  Gợi sự chia li, tan tácCành củi khô  Gợi sự nhỏ nhoi, lạc loài- Thuyền, củi: Những kiếp người nhỏ bé, đơn côi, lạc loài giữa dòng đời.Nếu xem dòng sông là biểu tượng của dòng đời thì theo em ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh con thuyền và cành củi khô là gì?Cảnh ở khổ 1 gợi tình cảm gì? Khổ thơ 1: Không gian tràng giang gợi nỗi buồn mênh mang trong lòng người.3. Khổ thơ hai Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu, Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều. Nắng xuống, trời lên sâu chót vót; Sông dài, trời rộng, bến cô liêu.- Cồn nhỏ- Lơ thơ: thưa thớt; Đìu hiu: hoang vắng, thê lươngỞ khổ thơ 2, không gian mở ra với hình ảnh nào? Các từ láy lơ thơ, đìu hiu gợi cảnh vật ntn?- Sự sống của con người: Xa vắng, mơ hồ.Câu thơ “Đâu..chiều” gợi suy nghĩ gì về sự sống con người? Sâu chót vót: tả chiều cao thăm thẳm, khôn cùng Khổ thơ 2: Tâm trạng cô đơn cùng với nỗi buồn trống trải.Theo em, tại sao tác giả lại dùng cách diễn đạt sâu chót vót mà không phải là cao chót vót ?Không gian đã được mở ra như thế nào trong 2 câu thơ sau của khổ thơ?- Không gian được mở ra: cao, dài, rộngTâm trạng nổi bật khổ 2? Cảnh càng hiu hắt, mênh mông, con người nhỏ bé, rợn ngợp4. Khổ thơ baBèo dạt về đâu, hàng nối hàng;Mênh mông không một chuyến đò ngang.Không cầu gợi chút niềm thân mật,Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng.- Bèo : gợi sự lênh đênh, phiêu bạt, vô định.Ý nghĩa của hình ảnh cánh bèo ở câu thơ đầu ? Khi nói không chuyến đò, không cầu nhà thơ muốn nhấn mạnh thực tế gì?Không có sự giao hoà, thân mật, ấm cúng giữa người và người. Chỉ có sự vắng vẻ cô tịch của thiên nhiên -Tâm sự của nhà thơ: Khao khát những dấu hiệu của sự sống, sự hoà hợp giữa con người với con người Ai có thể đọc ra tâm sự của nhà thơ? Bức tranhTràng giang đã hiện lên như thế nào ở 2 câu thơ đầu của khổ cuối?5. Khổ thơ cuốiLớp lớp mây cao đùn núi bạc,Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều saLòng quê dợn dợn vời con nước,Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà. Sự đối lập: lớp lớp mây cao >< cánh chim nhỏ  Cảnh thiên nhiên càng trở nên hùng vĩ.Nỗi lòng nhà thơ được thể hiện như thế nào trong 2 câu cuối?- Nỗi nhớ quê da diết, mãnh liệt, thường trực của tác giả Đây là nỗi buồn của thế hệ thanh niên trong những năm tháng mất nướcngột ngạt, bế tắc. Nỗi buồn trong sáng, xuất phát từ lòng yêu nước thầm kín của nhà thơ.Bao trùm bài thơ là một nỗi buồn. Huy Cận cho biết đó chính là nỗi buồn thế hệ. Tại sao nhà thơ lại nói như vậy?Bức tranh thiên nhiênCái Tôi bơ vơ, trôi dạtNiềm khao khát gắn bóvới cuộc đời; lòng yêu nướcthầm kínVẻ đẹp cổ điển và hiện đạiIII. Tổng kếtNội dungNghệ thuậtTràng giangNội dung nào không có trong bài thơ Tràng giang?Nỗi sầu nhân thế, nỗi buồn trước vũ trụ rộng lớn.Thái độ đồng cảm với những người nghèo khổ.Niềm khao khát gắn bó với cuộc đời, con người.Tình cảm quê hương, đất nước thầm kín, da diết.Bài tập về nhà:Em hãy chỉ ra yếu tố cổ điển và hiện đại của bài thơ Tràng giangIV. Luyện tậpB