Bài giảng môn Ngữ văn 12: Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) (8)

Người thực hiện: Nguyễn Văn SơnĐẤT NƯỚCNguyễn Khoa ĐiềmTIỂU DẪN 1. Tác giả:§ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm Em hãy trình bày những nét chính về tác giả Nguyễn Khoa Điềm.TIỂU DẪN 1. Tác giả:Câu nào sau đây nói không đúng về nhà thơ:A. NKĐ sinh năm 1943 tại Thừa Thiên Huế trong một gia đình có truyền thống văn học, yêu nước và tinh thần cách mạngB. NKĐ là một trong những cây bút tiêu biểu của thế hệ thơ trẻ trong những năm chống Mĩ, với các tác phẩm tiêu biểu: “ Đất ngoại ô”, “Mặt đường khát vọng”C. NKĐ từng giữ chức vụ Tổng bí thư Đảng Cộng Sản Việt NamD.Thơ NKĐ giàu chất suy tư, cảm xúc dồn nén,mang màu sắc chính luận§ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm2. Trường ca Mặt đường khát vọng:a. Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1971, ở giữa chiến khu Trị - Thiên, hướng về tuổi trẻ Việt Nam trong những ngày sục sôi đánh Mĩ, Nguyễn Khoa Điềm viết "Mặt đường khát vọng". Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm trong kháng chiến chống Mỹ §ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm Hoàn cảnh ra đời và nội dung của trường ca. b. Nội dung: Viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiếm ở miền Nam trước 1975: - Nhận thức rõ bộ mặt xâm lược của đế quốc Mĩ - Hướng về nhân dân, đất nước - Ý thức được sứ mệnh của thế hệ mình trong cuộc đấu tranh của toàn dân tộc. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm trong kháng chiến chống Mỹ 3. Đoạn trích: a. Xuất xứ: Phần đầu chương V của “Mặt đường khát vọng” là đoạn thơ hay về đề tài quê hương đất nước của thơ ca Việt Nam hiện đại. b. Thể loại: Trường ca (có sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình) c. Bố cục: - Phần 1:  Những cảm nhận mới mẻ của tác giả về đất nước. - Phần 2:  Tư tưởng “Đất nước của Nhân dân”.§ÊT N¦íC Nguyễn Khoa ĐiềmII. ®äc hiÓu 1. Những cảm nhận về đất nước a. Đất Nước có từ bao giờ(Céi nguån ®Êt n­íc)? Khẳng định đất nước đã có từ rất lâu :thÇn tho¹i,cæ tÝch,- Đất Nước gắn liền với: . Văn học dân gian: . Văn hóa:phong tục đẹp . Tập quán: “Tóc mẹ thì bới sau đầuC¶m nhËn vµ lÝ gi¶i cña t¸c gi¶ vÒ céi nguån §N? Đất Nước gắn liền với:. Truyền thống đánh giặc bảo vệ non sông, đất nước. Đạo lí tốt đẹp, tình nghĩa, thủy chung của con người. Quá trình lao động cần cùĐất Nước bắt nguồn từ những gì gần gũi, bình dị nhất trong đời sống vật chất và tâm hồn người Việt,trong chiều sâu của văn hóa, văn học dân gian.II. ®äc hiÓu 1. Những cảm nhận về đất nước a. Đất Nước có từ bao giờ?§ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm Qua sự lí giải đó,em có cảm nhận như thế nào về ĐN?. Mở đầu bài thơ Quê hương Việt Nam, nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:"Việt Nam đất nước ta ơiMênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơnCánh cò bay lả dập dờnMây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều“ Nguyễn Đình Thi cảm nhận đất nước ở những đường nét hoành tráng . Trong bài “Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?”, nhà thơ Chế Lan Viên viết:"Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn nghìn nămTổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?- Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhấtKhi Nguyễn Trãi là thơ và đánh giặcNguyễn Du viết Kiều, đất nước hoá thành vănKhi Nguyễn Huệ cỡi voi vào của BắcHưng Đạo diệt quân Nguyên trong sóng Bạch Đằng". Chế Lan Viên nhìn đất nước qua những trang sử hào hùngĐất Nước có trong câu chuyện cổ tích “ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể”MỘT VÀI HÌNH ẢNH GẮN LIỀN VỚI ĐẤT NƯỚC + Đất Nước có trong hình ảnh "miếng trầubây giờ bà ăn"MỘT VÀI HÌNH ẢNH GẮN LIỀN VỚI ĐẤT NƯỚC+ Đất Nước gắn liền với lịch sử đấu tranh của dân tộc: Truyền thuyết "Thánh Gióng"MỘT VÀI HÌNH ẢNH GẮN LIỀN VỚI ĐẤT NƯỚC+ Đất Nước còn gắn với phong tục tập quán quen thuộc và đạo lí tốt đẹp lâu đời của dân tộc - tình nghĩa thủy chung vợ chồngMỘT VÀI HÌNH ẢNH GẮN LIỀN VỚI ĐẤT NƯỚCCây đa,giếng nước,sân đình là những hình ảnh gắn liền với làng quê Việt Nam.MỘT VÀI HÌNH ẢNH GẮN LIỀN VỚI ĐẤT NƯỚCII. ®äc hiÓu 1. Những cảm nhận về đất nước a. Đất Nước có từ bao giờ?§ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm Đất Nước còn được NKĐ cảm nhận trên những phương diện nào?Thảo luậnNhóm 1-2Nhóm 3-4Cảm nhận của Nguyễn KhoaĐiềm về từ phương diện:Không gian – địa líCảm nhận của Nguyễn KhoaĐiềm về từ phương diện:Thời gian – lịch sử-Phương diện không gian địa lí: Chia tách khái niệm Đất Nước thành Đất - Nước để cảm nhận và suy tư về đất nước một cách sâu sắc: II. ®äc hiÓu 1. Những cảm nhận về đất nước a. Đất Nước có từ bao giờ? b. Đất Nước là gì? §ÊT N¦íC Nguyễn Khoa Điềm. Là nơi gắn với cuộc sống sinh hoạt hàng ngày: Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắm. Là nơi gắn với kỉ niệm tình yêu đôi lứa:Đất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm + Đất Nước bao gồm cả núi sông, rừng bể: niềm tự hào về đất nước trù phú, giàu đẹp, tài nguyên vô tận.+ Đất Nước còn là không gian sinh tồn, nơi phát sinh và phát triển của cộng đồng người Việt qua biết bao thế hệ:  Trong cái nhìn về không gian đất nước, NKĐ nghiêng nhiều về các không gian đời thường, thân quen với mọi người.Làng quê Việt Nam luôn thanh bình - Về phương diện thời gian lịch sử: + QUÁ KHỨ:Đất Nước gắn liền với huyền thoại Lạc Long Quân-Âu Cơ, truyền thuyết các vua Hùng dựng nước Tác giả kể ra huyền thoại "Lạc Long Quân và Âu Cơ", truyền thuyết Hùng Vương và ngày giỗ tổ để khơi dậy niềm tự hào về bề dày lịch sử đất nước, về cội nguồn thiêng liêng của dân tộc.CỘI NGUỒN CỦA DÂN TỘC LÀ “CON LẠC CHÁU RỒNG”LỄ GIỔ TỔ HÙNG VƯƠNG- Về phương diện thời gian lịch sử: + QUÁ KHỨ:+ HIỆN TẠI: Đất Nước hiện hữu trong mỗi con người “Trong anh và em to lớn”.+ TƯƠNG LAI:“Mai này mơ mộng”. Đất Nước được kết tinh từ những gì gần gũi của cuộc sống và được cảm nhận sâu sắc, độc đáo trên các phương diện địa lý và lịch sử. c, Lời nhắn nhủ+ Đất Nước không ở đâu xa mà kết tinh, hóa thân trong mỗi con người:  Sự sống của mỗi cá nhân không phải chỉ là riêng của cá nhân, mà là của đất nước. + Đất nước là sự hài hoà hợp giữa nhiều mối quan hệ: .Cá nhân với cá nhân .Cá nhân với cộng đồng  Đất nước được xây dựng trên cơ sở của tình yêu thương và tình đoàn kết của dân tộc. c, Lời nhắn nhủ+ Trách nhiệm của mọi thế hệ: Phải có trách nhiệm: “gắn bó”, “san sẻ”, “hóa thân” để giữ gìn, xây đắp, làm cho đất nước sống mãi muôn đời.Bài cũ: Viết một bài luận trình bày những suy nghĩ của bản thân về Đất Nước ?HƯỚNG DẪN TỰ HỌCBài mới: 1.Tại sao nói Đất Nước này là Đất Nước của Nhân Dân? 2.Quan niệm Đất Nước của Nhân Dân có gì mới mẻ?