Bài giảng môn Ngữ văn 12: Đất nước - Nguyễn Đình Thi (2)

Së gi¸o dôc vµ ®µo t¹o l¹ng s¬n®¬n vÞ: tr­êng THPT h÷u lòngGi¸o viªn: NguyÔn Mai Quúnh§Êt n­ícT¸c gi¶: NguyÔn §×nh ThiI-TiÓu dÉn H·y nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp v¨n ch­¬ng cña N.§.T? 1-T¸c gi¶- Nguyễn Đình Thi sinh 20-12-1924 tại Luông Pha Băng ( Lào).- Quê gốc: Phú Yên – Hà Đông.- Là người sớm giác ngộ cách mạng (từ năm 1941).- Ông đã giữ nhiều chức vụ quan trọng- Ông hoạt động trên nhiều lĩnh vực: Viết văn, thơ, tiểu luận, kịch, lí luận phê bình, nghiên cứu văn học, soạn nhạc. Em cã nhËn xÐt g× vÒ phong c¸ch nghÖ thuËt cña N.§.T?- Phong cách : Giầu chất suy tưởng, có nhiều tìm tòi về ngôn ngữ,hình ảnh giầu cảm xúc, đề tài chủ yếu về quê hương đất nước.- Ông là người nghệ sĩ tài hoa. - N¨m 1996 được nhà nước phong tặng giải thưởng Hå ChÝ Minh vÒ văn học nghệ thuật.- Ông mất tại Hà Nội năm 2003.2. Bµi th¬: §Êt n­íc? Theo em thời gian sáng tác bài thơ có gì đặc biệt? * Xuất xứ: - Sáng tác trong thời gian dài từ n¨m 1948-1955. In trong tập “Người chiến sĩ” 1960. - Phần đầu trong bài “ Sáng mát trong như sáng năm xưa”1948 và “Đêm mít tinh” 1949. -Phần sau sáng tác năm 1955.? Bài thơ có thể chia làm mấy phần, nội dung của từng phần?* Bố cục : Chia làm 2 đoạn. - Đoạn 1: 5 khổ thơ đầu ( Mùa thu Hà Nội và mùa thu C¸ch m¹ng). - Đoạn 2: 7 khổ thơ cuối (Đất nước đau thương và vùng dËy trong chiến tranh). II- ph©n tÝch bµi th¬1, Mïa thu Hà Nội và mïa thu C¸ch m¹ng.Em cã suy nghÜ gi vÒ 3 c©u th¬ më ®Çu?Ba câu thơ đầu khơi nguồn cảm xúc và suy ngẫm về đất nước, được nảy sinh trong một buổi sáng mùa thu ở chiến khu Việt Bắc.a-Mùa thu Hà NộiMïa thu H.N ®­îc t¸c gi¶ nãi ®Õn víi nh÷ng vÎ ®Ñp ®Æc s¾c n.t.n? II- ph©n tÝch bµi th¬1, Mïa thu Hà Nội và mïa thu C¸ch m¹ng. - Mùa thu Hà Nội có những vẻ đẹp đặc sắc riêng: + Không gian trong mát, làn gió se lạnh. + Hương cốm mới. + Những con phố dài nằm dưới nắng thu. Ba câu thơ đầu khơi nguồn cảm xúc và suy ngẫm về đất nước, được nảy sinh trong một buổi sáng mùa thu ở chiến khu Việt Bắc.a-Mùa thu Hà NộiChỉ bằng vài nét gợi tả mà thấy được cả khônggian, màu sắc hương vị, rất riêng của mùa thu H.N. - C©u th¬ “ Ng­êi ra ®i ®Çu kh«ng ngo¶nh l¹i Sau l­ng thÒm n¾ng l¸ r¬i ®Çy”Theo em tư thế của những con người tạm xa H.N đến với chiến khu ntn?Vậy H.N cã ý nghĩa ntn trong t©m hån của nhà thơ?+ Tư thế dứt khoát của sự tự chủ, sự quyết tâm. Ẩn chứa trong tâm hồn họ là nỗi nhớ quê hương: nhớ mẹ, nhớ chị,nhớ em, nhớ dáng kiều thơm, nhớ tiếng lá rơi, nhớ giọt nắng bên thềm và nhớ mùa thu Hµ Néi.-Nghệ thuật: Ngắt nhịp trong câu thơ: “ Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy” Có nhiều cách ngắt nhịp, nhưng theo t¸c gi¶ cách ngắt nhịp giản dị và ý nghĩa nhất là 2/2/3.+ Ph¶i lµ ng­êi yªu Hµ Néi nh­ m¸u thÞt cña m×nh, th× t×nh c¶m míi cã sù vÊn v­¬ng ®Õn nh­ vËy.“ Sau l­ng / thÒm n¾ng / l¸ r¬i đầy”b, Mùa thu C¸ch m¹ng.*Tính từ: xanh, thơm mát, bát ngát, đỏ nặng Để nói lên vẻ đẹp bình yên, trù phú vĩnh hằng của ngàn đời s«ng nói. Từ hoài niệm về mùa thu H.N, tác giả dẫn vào cảm xúc mùa thu đất nước, trong khung cảnh hiện tại của chiến khu ViÖt B¾c..Tác giả đã sử dụng những tính từ gì và ý nghĩa của nó về vẻ đẹp của non sông đất nước?Trong bøc tranh Êy hiÖn lªn h×nh ¶nh thiªn nhiªn vµ con ng­êi ntn?*Cảnh mùa thu:Hình ảnh: núi rừng, trời xanh, cánh đồng, ngả đường, dòng sông. Kh«ng gian rộng, bát ngát, trong sáng.Con người: Tư thế kiêu hãnh, làm chủ quê hương đất nước.* 4 c©u th¬ cuèi:“ N­íc Chóng ta N­íc nh÷ng ng­êi ch­a bao giê khuÊt §ªm ®ªm r× rÇm trong tiÕng ®Êt Nh÷ng buæi ngµy x­a väng nãi vÒ” - Lµ tiÕng th× thÇm cña hån thiªng s«ng nói. - Lµ niÒm tù hµo vÒ qu¸ khø hµo hïng cña d©n téc.? Cảm xúc của t¸c gi¶ trong 4 câu thơ ®ã là gì?? Em h·y so s¸nh sù kh¸c nhau gi÷a 2 mïa thu Hµ Néi vµ mïa thu C¸ch m¹ng? Mïa thu C.M Mïa thu H.N- Gió thổi phấp phới.- Sắc xanh, s¾c đỏ đầy sức sống.- Núi rừng, dòng sông,bầu trời.- Gió: chớm lạnh.- Sắc vàng của mùa thu.- Đường phố, thềm nhà2- §Êt n­íc ®au th­¬ng vµ anh dònga, ®Êt n­íc ®au th­¬ng trong chiÕn tranh.H×nh ¶nh ®Êt n­íc V.N ®au th­¬ng trong chiÕn tranh ®­îc thÓ hiÖn c« ®äng nhÊt ë nh÷ng c©u th¬ nµo?“ ¤i nh÷ng c¸nh ®ång quª ch¶y m¸u D©y thÐp gai ®©m n¸t trêi chiÒu” “ Th»ng giÆc t©y th»ng chóa ®Êt §øa ®Ì cæ ®øa lét da” *Trong ¸nh chiÒu tµ, d­íi hµng d©y thÐp gai ®ån giÆc tua tña . C¸nh ®ång, bÇu trêi quª h­¬ng tÊt c¶ nh­ øa m¸u.* §Êt n­íc trong ®au th­¬ng ®­îc t¸c gi¶ t¸i hiÖn l¹i b»ng nh÷ng h×nh ¶nh ®Çy c¶m xóc. Èn sau bøc tranh lµ t×nh yªu quª h­¬ng ®Êt n­íc vµ lßng c¨m thï giÆc cña nhµ th¬.b, §Êt n­íc ngêi s¸ng trong chiÕn tranh. * H×nh ¶nh nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ : Trªn nÒn cña ®Êt n­íc ®au th­¬ng trong chiÕn tranh, bçng vôt s¸ng long lanh h×nh ¶nh ®«i m¾t ng­êi yªu, nh­ ng«i sao xanh cña hi väng vµ kh¸t väng. Nh÷ng h×nh ¶nh riªng vµ chung hßa nhËp vµo t©m hån ng­êi chiÕn sÜ.Nh÷ng anh hïng quÇn chóng trong thêi ®¹i míi hä lµ ai vµ hä ®· døng lªn chiÕn ®Êu n.t.n? * H×nh ¶nh nh÷ng ng­êi anh hïng quÇn chóng cña thêi ®¹i míi: Tõ nh÷ng c«ng nh©n trong nhµ m¸y ®Õn nh÷ng ng­êi n«ng d©n ë nh÷ng c¸nh ®ång hä ®Òu lµ nh÷ng con ng­êi hån hËu, ch¸y báng lßng c¨m thï vµ hä ®· ®øng lªn chiÕn ®Êu kiªn c­êng. *NghÖ thuËt: + §éng tõ: bån chån, ngêi lªn, bËt lªn, chan ®Çy. + T­¬ng ph¶n: XiÒng xÝch / bÇu trêi Sóng ®¹n / lßng d©n .Em cã suy nghÜ g× vÒ vÎ ®Ñp cña nh÷ng ng­êi chiÕn sÜ? Bèn c©u th¬ cuèi: Sóng næ rung trêi giËn d÷ Ng­êi lªn nh­ n­íc vì bê N­íc ViÖt Nam tõ m¸u löa Rò bïn ®øng dËy s¸ng loµ.? Em cã suy nghÜ g× vÒ bèn c©u th¬ cuèi?Bèn c©u th¬ cuèi: - H×nh ¶nh nµy h×nh thµnh tõ mét c¶nh thùc mµ t¸c gi¶ ®­îc chøng kiÕn t¹i chiÕn tr­êng ®iÖn Biªn Phñ. - Trong tiÕng ®¹i b¸c dån dËp vang rÒn , c¸c chiÕn sÜ ta tõ c¸c chiÕn hµo ®Çy bïn ®á, µo ¹t x«ng lªn nh­ nh÷ng th¸c ng­êi, trµn lªn ®¸nh chiÕm nh÷ng cè thñ cuèi cïng cña qu©n Ph¸p trong tËp ®oµn cø ®iÓm ®iÖn Biªn phñ. - Trong giê phót lÞch sö Êy, tr­íc m¾t nhµ th¬ nh­ sõng s÷ng vôt lªn ch©n dung n­íc ViÖt Nam chãi ngêi trªn nÒn cña löa, m¸u, bïn lÇy, khãi ®¹n.III-kÕt luËn -¢m ®iÖu cña bµi th¬ lóc trÇm l¾ng , xãt xa, lóc tha thiÕt dån dËp, lóc hïng hån ®anh thÐp. ThÓ hiÖn c¶m xóc ch©n thµnh cña nhµ th¬. - T¸c gi¶ ®· sö dông nh÷ng h×nh ¶nh cã chiÒu s©u liªn t­ëng vµ søc kh¸i qu¸t lín, thñ ph¸p t­¬ng ph¶n ®Ó lµm næi bËt lªn chñ nghÜa anh hïng d©n téc. T¸c gi¶ ®· x©y dùng thµnh c«ng mét t­îng ®µi hïng vÜ b»ng th¬ vÒ Tæ quèc ViÖt Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p tr­êng kú, gian khæ, anh hïng vµ tÊt th¾ng.? Em h·y nªu gi¸ trÞ néi dung cña bµi th¬?? Em cã nhËn xÐt g× vÒ thñ ph¸p nghÖ thuËt ®­îc t¸c gi¶ sö dông trong bµi th¬? 2-Gi¸ trÞ nghÖ thuËt1-Gi¸ trÞ néi dung Cñng cè bµi:1, Em cã nhËn xÐt g× vÒ ho¹t ®éng nghÖ thuËt cña t¸c gi¶ NguyÔn §×nh Thi ? Vµ h·y cho biÕt tªn mét bµi h¸t cña «ng?2, Em thÝch nhÊt khæ th¬ nµo trong bµi? H·y ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ khæ th¬ ®ã ? Xin c¶m ¬n quý thµy c« vµ c¸c em häc sinh !h÷u lòng, th¸ng 11 n¨m 2005