Bài giảng môn Ngữ văn 11: Chí Phèo - Nam Cao (5)

Chào mừng quý thầy cô và các emTÁC GIẢ NAM CAOCHÍ PHEØOPhaàn hai: Taùc phaåmChí Pheøo vaø Thò NôûChị có ra bờ sông kia kín nướcTrong mơ màng để anh Chí đến bên ?Nếu hôm nay lại được sống trên đờiSợ quái gì, tôi vẫn đi kín nướcDòng sông xưa dẫu là trong là đụcTrăng vẫn rải bụi vàng trên nước êm trôiBụi chuối kia tôi vẫn cứ đến ngồiVẫn nghẹo cổ ngủ hai phần ba thân thểCòn một phần xót đau nhân thếGọi Chí Phèo trở về từ trong những cơn sayBát cháo hành vẫn còn ấm đâu đâyNgười bị cảm húp vào, toát mồ hôi, tỉnh hẳnRa khỏi những cơn say chẳng ai hiền như hắnNhớ lại đêm nào, tôi vẫn thấy thương thươngCái lò gạch hoang một kiếp người vất vưởngCọng hành hoa níu kéo linh hồnNếu hôm nay được sống lại một lầnTôi vẫn đợi Chí Phèo khi kín nước ngoài sôngĐối thoại với Thị Nở(Ngô Quyền)Nếu hôm nay được sống lại một lầnCó ngồi ngắm sao trời bên gốc chuốiTIỂU DẪNXuất xứNhan đềCHÍ PHEØO- Dựa vào cảnh thật, việc thật, người thật ở làng Đại Hoàng, quê hương của Nam CaoNhững bức xúc của tác giả trước hiện thực xã hội Việt Nam trước cách mạng tháng Tám1. Xuất xứ2. Nhan đề- Cái lò gạch cũ: giản dị, có ý nghĩa (Nơi lần đầu tiên phát hiện ra Chí, nơi Chí con có thể lại bị bỏ rơi, quy luật hiện tượng Chí Phèo)- Đôi lứa xứng đôi: Thay đổi chủ đề, câu khách- Chí Phèo: Lấy tên nhân vật trung tâm, do Nam Cao thay đổi khi in trong tập “Luống cày”(1946)I Tiểu dẫnDựa vào phần tiểu dẫn, nêu xuất xứ của tác phẩm?TIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiCHÍ PHEØO1. Tóm tắt tác phẩmHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢNChí Phèo lương thiệnBá Kiến - Nhà tùChí Phèo bị lưu manh hóaTình yêu Thị NởKhát vọng trở về lương thiệnXã hội - Bà cô Thị NởChí Phèo bị cự tuyệt quyền làm ngườiUất ức – tuyệt vọngChí Phèo giết Bá Kiến, tự sát.Tóm tắt tác phẩmHãy tóm tắt ngắn gọn tác phẩm Chí Phèo?II. Đọc- hiểu văn bảnTIỂU DẪNCHÍ PHEØOHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN2. Hình ảnh làng Vũ Đại- Địa lí: “dân không quá hai nghìn, xa phủ, xa tỉnh”  ở thế “quần ngư tranh thực”. + Vai vế bề trên: chia nhiều bè nhiều cánh: Bá Kiến, Tư Đạm, Đội Tảo hãm hại nhau, cấu kết nhau bóc lột dân lành.+ Dân làng: hiền lành, an phận, nặng định kiến- Có tôn ti trật tự nghiêm ngặt:+ Cùng đinh tha hoá: Chí Phèo, Binh Chức, Năm Thọ Làng xã khép kín, môi trường sống tù đọng, ngột ngạt, mâu thuẫn giai cấp gay gắt, âm thầm mà quyết liệt. Hình ảnh chân thực thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam trước CMT8.Tóm tắt tác phẩmHình ảnh làng Vũ Đại được miêu tả qua những chi tiết nào?Qua những chi tiết đó em có nhận xét gì về làng Vũ Đại?TIỂU DẪNCHÍ PHEØOTóm tắt tác phẩmHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN3. Hình tượng nhân vật Bá Kiến- Giọng quát rất sang- Lối nói ngọt nhạt- Tiếng cười Tào TháoẤn tượng uy hiếp- Phương châm, thủ đoạn sống:+ Nắm người có tóc, không ai nắm kẻ trọc đầu.+ Thứ nhất thì sợ anh hùng, thứ nhì sợ kẻ cố cùng liều thân.+ Dùng đầu bò để trị đầu bò+ Mềm nắn, rắn buông.+ Ngấm ngầm đẩy người ta xuống sông rồi vớt họ lên để họ trả ơnGian xảo, độc ác, nham hiểm, bỉ ổi, dâm đãng=> Nhân vật điển hình, tiêu biểu cho giai cấp thống trị trước Cách mạng tháng TámHình ảnh làng Vũ ĐạiBá Kiến gây ấn tượng với người đọc bởi những yếu tố nào?Bá Kiến là con người ra sao? Hắn có phải là trường hợp cá biệt không?Chào mừng quý thầy cô và các emTÁC GIẢ NAM CAOI. Tiểu dẫn:1 Xuất xứ2. Nhan đềII. Đọc- hiểu văn bảnTóm tắt tác phẩmHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnCHÍ PHEØOPhaàn hai: Taùc phaåmTiết 2CHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN4. Hình tượng nhân vật Chí Phèo4.1 Hai mươi năm đầu cuộc đời- Bị bỏ rơi ở lò gạch cũ bỏ hoang: anh thả ống lươn bà góa mùbác phó cốibơ vơ, đi ở.Năm 20t: làm canh điền nhà Lí Kiến + Hiền lành, chăm chỉ+ Ước mơ: một gia đình nho nhỏ: chồng cuốc mướn, vợ dệt vải- Bị bà ba gọi lên bóp chân  thấy nhụcEm biết những gì về cuộc sống, tính cách của Chí trong hai mươi năm đầu cuộc đời?CHÍ PHEØO Vì sao Chí phải vào tù? Ra tù Chí đã thay đổi như thế nào về ngoại hình, hành động, tính cách?4.2 Quá trình lưu manh hóaChí Phèo bị đẩy vào tù do cơn ghen của Bá kiến  Sau khi ra tù, hắn thay đổi hoàn toàna. Hình dạng: Cái đầu: trọc lóc; răng: cạo trắng hớn; mặt: đen, cơng cơng; mắt: gườm gườm, ngực: phanh, chạm trổ Trông dữ tợn, gớm chết- Uống rượu, chửi bới, rạch mặt ăn vạ, doạ nạtb. Hành động- Trở thành tay sai của Bá Kiến- Đắm chìm triền miên trong cơn say, không hề tỉnhTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN→Côn đồ,lưu manhCHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN* Tiếng chửi đầu chuyệnChửi trời, chửi đời, chửi cả làng Vũ Đại, chửi những kẻ không chửi nhau với hắn, chửi kẻ đã sinh ra hắn để cho hắn khổ.Không ai lên tiếng, “chỉ có vài ba con chó dữ”→ không ai còn thừa nhận Chí Phèo giữa cuộc đời, Chí bị gạt ra ngoài xã hội.CHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN4.3 Quá trình thức tỉnhDiễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp Thị Nở?a. Khi gặp Thị Nở- Bâng khuâng, lòng mơ hồ buồn- Nghe những âm thanh quen thuộc của cuộc sống: tiếng chim hót, tiếng cười nói, tiếng gõ mái chèo...Suy nghĩ:+ Quá khứ: ước mơ giản dị nhưng không thực hiện được+ Hiện tại: đã già nhưng cô độc+ Tương lai: tuổi già, đói rét, ốm đau, bệnh tật nhưng sợ nhất vẫn là cô độc- Tỉnh rượu, sợ rượuCHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN* Thị Nở và bát cháo hành: Sự chăm sóc đầu tiên mà Chí Phèo được hưởng → Chí ngạc nhiên, xúc động, mắt ươn ướt,muốn làm nũng, muốn làm hòa với xã hội khao khát lương thiện, muốn được hạnh phúc.Chính tình người mộc mạc, chân thành của Thị Nở đã chữa lành tâm hồn đã từng băng hoại, thức tỉnh tính người trong Chí Phèo, là chiếc cầu bắc Chí Phèo về với cuộc đời lương thiệnNam Cao đã phát hiện và khẳng định nhân phẩm đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị cướp đi bộ mặt người  tinh thần nhân đạo mới của tác giả.Thị Nở và bát cháo hành có ý nghĩa gì với cuộc đời của Chí Phèo?CHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN- Bà cô Thị Nở (là người phát ngôn đại diện cho định kiến xã hội) ngăn cản khát khao của Chí Phèob. Khi bị từ chốiVì sao Chí bị từ chối? Chí đã có phản ứng như thế nào?- Phản ứng:Ngạc nhiên→ ngẩn ra→ chạy theo níu giữ→ khóc→ uống rượu→ càng uống càng tỉnh→ nghe thoang thoảng mùi cháo hành.+ Xách dao đến nhà Bá Kiến  lòng căm thù vẫn âm ỉ chợt bùng lên+ Chí Phèo giết Bá Kiến Hành động lấy máu rửa thù của người nông dân thức tỉnh quyền sốngVì sao Chí Phèo định đi trả thù cô cháu Thị Nở nhưng lại đến nhà Bá Kiến? Có phải vì say không?CHÍ PHEØOTIỂU DẪNHình ảnh làng Vũ ĐạiHình tượng Bá KiếnHình tượng Chí PhèoĐỌC – HIỂU VĂN BẢN+ C.P tự sát  sự cùng đường bế tắc Cách giải quyết duy nhất để Chí được là Người.Chí Phèo chết trên ngưỡng cửa trở về cuộc sống- Lời nói: "Ai cho tao lương thiện?"  tiếng kêu cứu tuyệt vọng  Cái chết của Chí Phèo là lời tố cáo xã hội sâu sắc đã không thể dung nạp những con người bình thường với những ước mơ bình thường, vừa rung lên tiếng chuông đòi quyền làm người của những con người bất hạnh.Chí Phèo là hình tượng điển hình cho những người nông dân bị lưu manh hóa, đây là hiện tượng có tính quy luật trong xã hội đầy những mâu thuẫn giai cấp.Ý nghĩa của hành động Chí Phèo giết Bsá Kiến và tự sát là gì?CHÍ PHEØOTIỂU DẪNĐỌC – HIỂU VĂN BẢNTỔNG KẾTNội dungNghệ thuậtIII. Tổng kếtNội dung- Giá trị hiện thực: Phản ánh chân thực xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám với những mâu thuẫn giai cấp gay gắt không dễ giải quyết. - Giá trị nhân đạo: Phát hiện và khẳng định bản chất lương thiện đẹp đẽ của người nông dân ngay cả khi họ bị vùi dập cả hình người, tính người.2. Nghệ thuật- Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình sắc nét.- Sở trường miêu tả, phân tích tâm lí, nội tâm nhân vật.- Kết cấu mới mẻ.Ngôn ngữ sống động, điêu luyện, gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày.Cốt truyện hấp dẫn, tình tiết đầy kịch tính, quyết liệt, bất ngờ.- Giọng điệu biến hóa linh hoạt.CỦNG CỐ: Chí Phèo là kiệt tác của văn xuôi Việt Nam hiện đại bởi:A. Tác phẩm đã xây dựng được chuyện tình kì dị lạ thường, một chân dung thằng say rượu có một không haiB. Vạch trần mâu thuẫn giai cấp ở nông thôn, tình trạng tha hoá của người nông thôn, đồng thời thể hiện lòng tin vào bản chất tốt đẹp của người nông dânTr©n träng c¶m ¬n c¸c thÇy c« vµ c¸c em