Bài giảng môn Ngữ văn 10: Truyện cổ tích Tấm Cám (4)

Thaøy Troø lôp 10 K chaøo möøng caùc Thaày Coâ giaùoTHIẾT KẾ: NGUYỄN THỊ KIM OANHTỔ VĂN-TRƯỜNG THPT LÊ QUÍ ĐÔNTHÀNH PHỐ THÁI BÌNHTẤM CÁM A.Tiểu dẫnB.Tìm hiểu văn bảnI. Tấm trong thời kì sống chung với mẹ con CámBống bống bang bang...Chị Tấm ơi chị Tấm, đầu chị lấm, chị hụp cho sâu, kẻo về dì mắngII. Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành lại hạnh phúc 1. Những thủ đoạn của mẹ con Cám và những lần hóa thân của Tấm.TẤM CÁMA.Tiểu dẫnB.Tìm hiểu văn bảnI. Tấm trong thời kì sống chung với mẹ con CámTấm đi hội- Mẹ con Cám ghen ghét, tức tối, bày mưu độc + Chặt cây giết Tấm- Bị trừng trị đích đáng Tấm là hoàng hậu, vẫn hiếu thảo+Trèo cây, hái cau cúng cha- Trở lại làm người, xinh đẹp hơn xưa, gặp lại vua, sống hạnh phúc Mối xung đột gay gắt, dai dẳng, quyết liệtTột cùng tội ác, muốn hủy diệt TấmSự phản kháng ngày càng quyết liệt. Mâu thuẫn Thiện - Ác, chính nghĩa - phi nghĩa trở nên một mất một còn + Ngã xuống =>chết- Bốn lần hóa thân+ Chim Vàng anh => Cây xoan đào =>Khung cửi => Quả thị+ Giết chim Vàng anh =>Chặt cây => Đốt khung cửi + Đưa Cám vào cung thay chịTấm hoá thânSức sống mãnh liệt của con người.Tha thiết với hạnh phúc và tình yêu.Đấu tranh vạch mặt kẻ thù Ước mơ của nhân dân2. Ý nghĩa sự hoá thân của Tấm - Mỗi lần hoá thân là mỗi lần Tấm thực sự bước vào cuộc đấu tranh quyết liệt để giành lại sự sống cho mình. Tính tích cực, chủ động của nhân vật2.Ý nghĩa sự hoá thân của Tấm a. Sức sống mãnh liệt không một thế lực bạo tàn nào có thể dập tắt nổi Bốn lần bị giết nhưng Tấm không chết mà biến hóaLà nơi Tấm gửi linh hồn để trở về đấu tranh với cái ác Mượn hình thức thuyết luân hồi của đạo Phật để thể hiện tinh thần lạc quan của nhân dân- Yếu tố thần kì : Chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi, quả thị- Những vật Tấm gửi gắm linh hồn đều bình dị, thân thuộc, tạo ấn tượng thẩm mĩ.Thị ơi thị rụng bị bàBà để bà ngửi chứ bà không ăn“Thật kì lạ, khi thể xác cô Tấm bị giết hại thì ý thức của cô thức tỉnh. Dường như có một cô Tấm khác sống dậy không phải để bưng mặt khóc, để bị lừa dối mà tỉnh táo nhận mặt kẻ thù, để tìm lại hạnh phúc đã mất và tự tay trả thù” ( G.S Đinh Gia Khánh)b.Niềm thiết tha với hạnh phúc và tình yêu- Chim Vàng anh bay vào cung bầu bạn với vua, cây xoan đào che rợp bóng mát cho vua. Bước ra từ quả thị, trở lại bên vua, sống hạnh phúc.- Miếng trầu têm cánh phượng - vật nối duyên => ý nghĩa nhân văn, đậm đà bản sắc dân tộcTấm xinh đẹp hơn xưa, vẫn nết na, thảo hiềnc. Đấu tranh không khoan nhượng để giành lấy tình yêu và hạnh phúc chân chính.Sáng suốt nhận ra bản chất độc ác của kẻ thù, kiên cường biến hóa, mạnh mẽ vạch mặt, lên án tội ác cướp chồng giết chị của Cám. "Giặt áo chồng tao, thì giặt cho sạch, giặt mà không sạch, tao vạch mặt ra" "Cót ca cót két, lấy tranh chồng chị, chị khoét mắt ra"Lời chim Vàng anh:Lời khung cửi:- VÒ lÏ c«ng b»ng trong x· héi. - VÒ sù chiÕn th¾ng cña c¸i ThiÖn ®èi víi c¸i Ác.d. ThÓ hiÖn quan niệm và ­íc m¬ cña nh©n d©nVÒ h¹nh phóc: Hạnh phúc chỉ có được khi ta biết giành và giữ lấy.Tấm được hưởng hạnh phúc, mẹ con Cám phải đền tộiTriết lí dân gian:“Ở hiền gặp lành”, “ác giả ác báo”. - Tinh thần lạc quan, niềm tin vào sự chiến thắng tất yếu của Thiện đối với cái Ác, vào công lí và công bằng của nhân dân. - Sức sống và sức trỗi dậy mãnh liệt của con người trước những thế lực thù địch.III.Những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật: 1. Nội dung:- Cèt truyÖn li k× hÊp dÉn.- Những môtip rất tiêu biểu, có ý nghĩa sâu sắc. - Yếu tố kì ảo: tạo nên vẻ đẹp, sức hấp dẫn và kết thúc có hậu. - C¸c c©u v¨n vÇn: giàu chất thơ, kh¾c s©u cèt truyÖn - Thêi gian vµ kh«ng gian nghÖ thuËt: mang tÝnh chÊt phiÕm chØ Tạo nên không khí dân gian mơ màng vừa hư vừa thực, đưa ta vào cái thế giới huyền diệu của cổ tích.- C¸c yÕu tè ©m nh¹c, héi ho¹, t¹o h×nh in ®Ëm dÊu vÕt vµo v¨n b¶n. 2. Nghệ thuật: III.Những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật: DieãnXöôùngDaângianTrÝch ®o¹n : C« TÊm th¶o hiÒnTrÝch trong vë ChÌo d©n gian : TÊm C¸mC¸m: ( H¸t cÊm gi¸) YÕm ®¶o, yÕm ®µoChí hßng chi ®­îc mÆc yÕm ®µoMµy kh«ng cã tÐp tr¸nh sao khái ®ßnMÆt trêi ®· xÕ vÒ non( Nãi th­êng) Mµy kh«ng xóc ®­îc tÐp l¹i vÒ muén,Phen nµy mµy cø bÞ chÕt ®ßn nghe ch­a. ( Vªnh mÆt vµo khuÊt) TÊm: ( H¸t s¾p) Hoa sóng trªn ®Çm em C¸m ¬i .MÊy b«ng hoa nµy chÞ h¸i em cÇm cho xinh. (Kh«ng nh×n thÊy C¸m gäi:) Em C¸m ®©u råi? em C¸m ¬i! em C¸m. ( NhÆt giá lªn nh×n. . . .) ¤i ! tÐp ®Çy giá nã ®em trót hÕt§©y chØ cßn con bèng v­íng vµo nan . ( Sö dÇu) H«m nay vÒ ph¶i chÞu ®ßn oanEm nã bÐ sao mµ ®anh ¸c( Lµm th¶m) T«i kh«ng mong ®­îc yÕm ®µoChØ mong cã tÐp ®ì bao nhäc nh»nBao giê hÕt ®o¹ ®Çy th©n (TÊm cói xuèng lau n­íc m¾t - Bôt hiÖn ra) Th¶o luËnSuy nghĩ của em về hành động trả thù của Tấm?Củng cố Trong truyện, hình tượng Tấm chuyển biến như thế nào? Thông qua các sự việc chính này, em có nhận xét gì về cách cấu tạo cốt truyện Tấm Cám?Kể tên các sự việc chính của cốt truyện? Chân thành cảm ơn các thầy cô giáo, các em học sinh