Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết 39: Tóm tắt văn bản tự sự

Tiết 39: Tóm tắt văn bản tự sựGiáo viên : Nguyễn Thị Quý(Môn Ngữ văn 10)Ôn tập về tóm tắt văn bản tự sự: -Tóm tắt văn bản tự sự là gì? (1).Là chép lại toàn bộ văn bản tự sự đó. (2).Là dùng lời văn của mình giới thiệu một cách ngắn gọn nội dung chính: các sự việc tiêu biểu và các nhân vật chính. -Mục đích của tóm tắt văn bản tự sự là gì? (1).Giúp cho người đọc, người nghe thấy được giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản. (2).Giúp người đọc nắm được nội dung chính của văn bản.- Tóm tắt văn bản tự sự có những yêu cầu gì? +Đọc kĩ để hiểu đúng văn bản +Xác định nội dung chính (các sự kiện và nhân vật chính) +Sắp xếp các nội dung đó theo một trình tự hợp lí rồi viết văn bản tóm tắt thật ngắn gọn đảm bảo các yêu cầu của văn bản.+Bản tóm tắt cần phản ánh trung thành nội dung văn bản cần tóm tắt.(Bổ sung yêu cầu còn thiếu)Nhân vật văn học là gì? Ví dụ.Nhân vật chính là gì? Ví dụ.I.Mục đích yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính:1.Nhân vật và nhân vật chính trong văn bản tự sự:-Nhân vật văn học bao gồm hình tượng con người (có thể là loài vật hay cây cỏ,được nhân cách hoá) được miêu tả trong văn bản văn học. Ví dụ: nhân vật Tấm, Cám, con gà, khung cửi,..(TCT “Tấm Cám”)-Nhân vật chính: nhân vật gắn với một số sự kiện cơ bản nhất của cốt truyện. Ví dụ: nhân vật Tấm trong TCT “Tấm Cám”/nhân vật An Dương Vương, Mị Châu, Trọng Thuỷ trong truyền thuyết “ADV, Mị Châu và Trọng Thuỷ.”Mục đích, yêu cầu tóm tắt VBTS theo nhân vật chính?2.Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính:-Tóm tắt văn bản tự sự (TTVBTS) dựa theo nhân vật chính là: viết hoặc kể lại những sự kiện cơ bản xảy ra với nhân vật đó.-Mục đích của TTVBTS dựa theo nhân vật chính:giúp người đọc nắm vững tính cách và số phận của nhân vật, góp phần đi sâu tìm hiểu và đánh giá tác phẩm.II.Cách thức tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính: 1.Xét ví dụ: Tóm tắt văn bản “An Dương Vương(ADV) và Mị Châu, Trọng Thuỷ” theo các nhân vật chính. a.Nhân vật chính của văn bản: AN DƯƠNG VƯƠNGMỊ CHÂUTRỌNG THUỶNhóm1: TTVB theo ADV-Lai lịch?Nhóm 3: TTVB theo Trọng ThuỷNhóm 2: TTVB theo Mị Châu -Hành động, lời nói, việc làm trong mối quan hệ với các nhân vật khác và diễn biến toàn bộ câu chuyện?b.Tóm tắt văn bản theo các nhân vật chính:Nhóm1:TTVB theo ADV -Hành động, lời nói, việc làm trong mối quan hệ với các nhân vật khác và diễn biến toàn bộ câu chuyện:-Lai lịch:vua nước Âu Lạc+Xây thành Cổ Loa,chế nỏ thần (Rùa Vàng giúp), đánh thắng Triệu Đà.+Gả Mị Châu cho con trai Triệu Đà, mất nỏ thần, mất nước.+Chém chết Mị Châu, xuống biển (theo Rùa vàng).*Yêu cầu nội dung:*Yêu cầu hình thức: diễn đạt chính xác, rõ ràng, mạch lạc.-Lưu ý: không nên phân tích, bình luận về nhân vật và sự kiện.Nhóm 2: TTVB theo Mị Châu*Yêu cầu nội dung:-Lai lịch: Công chúa Âu Lạc-con gái vua ADV.-Hành động, lời nói, việc làm trong mối quan hệ với các nhân vật khác và với diễn biến câu chuyện:+Được gả cho Trọng Thuỷ-con trai Triệu Đà, bị chồng lừa lấy mất nỏ thần-vật báu Quốc gia.+Mất nước,bị vua cha chém chết, máu hoá ngọc trai, thân hoá ngọc thạch.*Yêu cầu hình thức: diễn đạt chính xác, rõ ràng, mạch lạc.-Lưu ý: không nên phân tích, bình luận về nhân vật và sự kiện.Nhóm 3: TTVB theo Trọng Thuỷ*Yêu cầu nội dung:-Lai lịch: con trai Triệu Đà-kẻ thù của nứơc Âu Lạc.-Hành động, lời nói, việc làm trong mối quan hệ với các nhân vật khác và với diễn biến câu chuyện:+Thua trận ADV,cầu hôn Mị Châu, ăn cắp nỏ thần của ADV.+Đem quân đánh chiếm Âu Lạc, theo dấu lông Ngỗng tìm Mị Châu, mang xác nàng táng ở Loa Thành.+Thương tiếc Mị Châu khôn cùng, lao đầu xuống giếng mà tự tử .-Lưu ý:không nênphân tích,bình luận về nhân vật và sự kiện.* Yêu cầu hình thức: diễn đạt chính xác, rõ ràng, mạch lạc.Cách thức TTVBTS theo nhân vật chính?2.Cách tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính:(1) Đọc kĩ văn bản, xác định nhân vật chính.(2)-Chọn các sự việc cơ bản xảy ra với nhân vật và diễn biến của các sự việc đó. -Tóm tắt các hành động, lời nói, tâm trạng của các nhân vật theo diễn biến của các sự việc. (3) Sắp xếp, trình bày các sự việc theo một trình tự hợp lí. Bản tóm tắt phải trung thành với văn bản gốc.Lưu ý: không nên phân tích, bình luận về các nhân vật, sự việc,..trong khi tóm tắt.IV.Luyện tập:(Với các văn bản văn học dân gian)Tiễn dặn người yêu, Chuyện người con gái Nam Xương, Tấm Cám.Bài 1 (Tr121-SGK)a-Phần tóm tắt văn bản Chuyện người con gái Nam Xương ở đoạn trích (2): “ Chàng Trương đi đánh giặc () không kịp nữa.”b.Cách tóm tắt ở (1) khác (2), cụ thể: -(1): tóm tắt đầy đủ các sự việc tiêu biểu của truyện thơ Tiễn dặn người yêu. -(2):tóm tắt một số sự việc chính có liên quan đến nhân vật Trương Sinh.-Mục đích tóm tắt của (1): giúp người đọc nhớ và hiểu văn bản.-Mục đích tóm tắt của (2):đưa ra dẫn chứng nhằm làm sáng tỏ một ý kiến.Bài 3 (Tr 122-SGK): Tóm tắt truyện Tấm Cám dựa theo nhân vật Tấm.*Yêu cầu nội dung:-Lai lịch: Tấm mồ côi, sống với dì ghẻ và đứa em cùng cha khác mẹ (tên Cám).-Các sự kiện chính liên quan đến Tấm: +Bị dì ghẻ và Cám đối xử tàn tệ, song lại được Bụt nhiều lần giúp đỡ, Tấm may mắn trở thành Hoàng hậu.+Vào ngày giỗ cha, Tấm bị mẹ con Cám lừa hại chết. Cám vào cung thay chị làm Hoàng hậu.Tấm biến hoá thành chim Vàng Anh, cây Xoan Đào, khung cửi và liên tiếp bị mẹ con Cám hãm hại.+Cuối cùng Tấm hoá thành trái thị, được bà lão hàng nước cưu mang, trở lại làm người, được nhà vua đón về cung làm Hoàng hậu.Mẹ con Cám đền tội bằng cái chết.*Yêu cầu hình thức: diễn đạt chính xác, mạch lạc.-Lai lịch: Tấm mồ côi, sống với dì ghẻ và đứa em cùng cha khác mẹ (tên Cám).-Các sự kiện chính liên quan đến Tấm: +Bị dì ghẻ và Cám đối xử tàn tệ, song lại được Bụt nhiều lần giúp đỡ, Tấm may mắn trở thành Hoàng hậu.Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh.