Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Tiết: 116 tiếng Việt: Lựa chọn trật tự từ trong câu

PHÒNG GD - ĐT TÂN THÀNHTRƯỜNG THCS PHÚ MỸKÍNH CHÀO QUÝ THẦY CÔVỀ DỰ TIẾT HỘI GIẢNGNGỮ VĂN 8GV: NGUYỄN THỊ HƯƠNGKIỂM TRA BÀI CŨEm hiểu thế nào là lượt lời trong hội thoại ? Chúng ta phải làm gì để đảm bảo lịch sự khi tham gia cuộc hội thoại ? - Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói, được gọi là một lượt lời.- Để giữ lịch sự cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lôøi hoặc chêm vào lời người khác.TUẦN:30Tieát: 116Tieáng VieätLỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂUThứ 6 ngày 23 tháng 3 năm 2012 Anh Dậu uốn vai ngáp daøi một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song tay thước và daây thừng.Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu?Tìm hieåu caùc ngöõ lieäu SGK Goõ ñaàu roi xuoáng ñaát, cai leä theùt baèng gioïng khaøn khaøn cuûa ngöôøi huùt nhieàu xaùi cuõ.Moät caâu coù theå coùù nhieàu caùch sắp xếp trật tự từ khaùc nhau.1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.3.Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.4. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.CAÙC CAÙCH THAY ÑOÅI TRAÄT TÖÏ TÖØ:Vaäy vì sao taùc giaû laïi choïn caùch saép xeáp traät töï töø nhö trong ñoaïn trích? Chæ roõ hieäu quaû dieãn ñaït cuûa caâu in ñaäm ñoù? Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn)THAÛO LUAÄNAnh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song tay thước và dây thừng.Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song tay thước và dây thừng.Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! THAY MỘT TTT KHAÙC VAØO ÑOAÏN VAÊN, SO SAÙNH ĐỂ THẤY ROÕ:Nhaán maïnh söï hung haõn cuûa teân cai leä.Đeå lieân keát caâu.1. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ.2. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.3.Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.4. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.5. Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.6. Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.CâuNhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng sauCâu NTT+++1++2+34+5+6++Traät töï töø saép xeáp khaùc nhau taïo ra nhöõng saéc thaùi khaùc nhau.“Goõ ñaàu roi xuoáng ñaát, cai leä theùt baèng gioïng khaøn khaøn cuûa ngöôøi huùt nhieàu xaùi cuõ.”SO SAÙNH SÖÏ LÖÏA CHOÏN TRAÄT TÖÏ TÖØ TRONG CAÂU Vaäy qua tìm hieåu, em coù nhaän xeùt gì veà caùch saép xeáp vaø söû duïng traät töï töø trong quaù trình giao tieáp? 1.a.Ngöôøi nhaø lí tröôûng hình nhö khoâng daùm haønh haï moät ngöôøi oám naëng, sôï hoaëc xaûy ra söï gì, haén cöù loùng ngoùng ngô ngaùc, muoán noùi maø hoâng daùm noùi. Ñuøng ñuøng cai leä giaät phaét caùi daây thöøng trong tay anh naøy vaø chaïy saàm saäp ñeán choã anh Daäu.(1) Chò Daäu xaùm maët, voäi vaøng ñaët con xuoáng ñaát, chaïy ñeán ñôõ laáy tay haén.(2) (Ngoâ Taát Toá –Taét ñeøn) Traät töï töø trong nhöõng boä phaän caâu in đậm treân theå hieän ñieàu gì?(1),(2) Theå hieän thöù töï tröôùc sau cuûa caùc hoaït ñoäng.b. Anh Daäu uoán vai ngaùp daøi moät tieáng. Ueå oaûi, choáng tay xuoáng phaûn, anh vöøa reân vöøa ngoûng ñầu leân. Run raåy caát baùt chaùo, anh môùi keà vaøo ñeán mieäng, cai leä vaø ngöôøi nhaø lí tröôûng (1) ñaõ sầm saäp tieán vaøo vôùi nhöõng roi song, tay thöôùc vaø daây thöøng.(2)(Ngoâ Taát Toá – Taét ñeøn)Traät töï töø trong nhöõng boä phaän caâu in đậm theå hieän ñieàu gì? (2) Theå hieän thöù töï töông öùng vôùi traät töï cuûa cuïm töø ñöùng tröôùc. (1) Thöù töï xuaát hieän caùc nhaân vaät theo thöù baäc.2.a.Gaäy tre, choâng tre choáng laïi saét theùp cuûa quaân thuø. Tre xung phong vaøo xe taêng, ñaïi baùc. Tre giöõ laøng, giöõ nöôùc, giöõ maùi nhaø tranh, giöõ ñoàng luùa chín. Tre hi sinh ñeå baûo veä con ngöôøi. So saùnh taùc duïng cuûa nhöõng caùch saép xeáp traät töï töø trong caùc boä phaän caâu in ñaäm ôû caùc VD a,b,c. b. Tre giöõ maùi nhaø tranh, giöõ ñoàng luùa chín, giöõ laøng, giöõ nöôùc. c. Tre giöõ laøng, giöõ maùi nhaø tranh, giöõ ñoàng luùa chín, giöõ nöôùc. (Theùp Môùi – Caây tre)BTTTBBBTTaïo ra nhòp ñieäu caân ñoái, haøi hoaø baèng traéc cuûa caâu vaên -> chaát nhaïc. Qua tìm hieåu caùc VD, em haõy ruùt ra nhaän xeùt veà taùc duïng cuûa vieäc saép xeáp traät töï töø trong caâu ?TAÙC DUÏNG CUÛA TRAÄT TÖÏ TÖØ TRONG CAÂUThể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng.Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.a.Lòch söû ta ñaõ coù nhieàu cuoäc khaùng chieán vó ñaïi chöùng toû tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa daân ta. Chuùng ta coù quyeàn töï haøo vì nhöõng trang lòch söû veû vang thôøi ñaïi Baø Tröng, Baø Trieäu, Traàn Höng Ñaïo, Quang Trung, Chuùng ta phaûi ghi nhôù coâng lao cuûa caùc vò anh huøng daân toäc, vì caùc vò aáy laø tieâu bieåu cuûa moät daân toäc anh huøng.(Hoà Chí Minh – Tinh thaàn yeâu nöôùc cuûa nhaân daân ta)Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện trong lịch sử. Giaûi thích lí do saép xeáp traät töï töø trong nhöõng boä phaän caâu vaø caâu in ñaäm döôùi ñaây:LUYỆN TẬP- (1) Nhấn mạnh vẻ đẹp của Tổ quốc mới giải phóng đang trên đà xây dựng, phát triển.b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi! (1) Rừng cọ, đồi chè, đồng xanh ngào ngạt Nắng chói sông Lô, hò ô tiếng hát (2) Chuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca (Ta đi tới- Tố Hữu)- (2) Tạo ra sự hài hoà về mặt ngữ âm cho khổ thơ.c.Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn. - Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần. (Nguyeãn Coâng Hoan, Ngựa người, người ngựa)Lặp từ và cụm từ “mật thám” và “ đội con gái” để tạo sự liên kết với câu đứng trước.Chæ roõ hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong nhöõng caâu sau:CAÂUHaén ho kheõ moät tieáng, böôùc töøng böôùc daøi ra saân.Theå hieän thöù töï tröôùc sau cuûa hoaït ñoäng.Nhanh nhö caét, chò Daäu naém ngay ñöôïc gaäy cuûa haén.Nhaán maïnh ñaëc ñieåm cuûa söï vaät.HIEÄU QUAÛ DIEÃN ÑAÏTT¹o nhÞp ®iÖu hµi hoµ uyÓn chuyÓn.ThÓ hiÖn thø bËc quan träng cña sù vËt.Mưa xuân trên biển thuyền yên bãi. Tôm cá chắc đầy phiên chợ mai.Trong đình, đèn thắp sáng trưng, nha lệ, lính tráng, kẻ hầu người hạ đi lại rộn ràng.BT CỦNG CỐTÔI ĐI HỌC Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên thấy lạ.(Toâi ñi hoïc)Liên kết câu với câu trước đó.Cụm từ in đậm trong đoạn văn sau có tác dụng như thế nào?BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG16731254862734581BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG16732548Cau 1:Chæ roõ hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong caâu sau:Haén ho kheõ moät tieáng, böôùc töøng böôùc daøi ra saân. dap an:Theå hieän thöù töï tröôùc sau cuûa hoaït ñoäng.7625483BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 Cau 2Chæ roõ hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong caâu sau:Nhanh nhö caét, chò Daäu naém ngay ñöôïc gaäy cuûa haén. Dap an:Nhaán maïnh ñaëc ñieåm cuûa söï vaät.1376548BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 Cau 3Chæ roõ hieäu quaû dieãn ñaït cuûa traät töï töø trong caâu sau:Mưa xuân trên biển thuyền yên bãi. Tôm cá chắc đầy phiên chợ mai. dap anT¹o nhÞp ®iÖu hµi hoµ uyÓn chuyÓn.1762548BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 Caâu 4: hjgyftyr dáp an: räng cña sù vËt.1376258BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 cau 5 Nhắc lại các tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ?13762488Chọn cách (1)- Đảo trật tự đưa “lúc lỉu” lên trước => nhấn mạnh hình ảnh những quả sai trĩu chítCau6 Nên sử dụng cách diễn 6cau đạt nào sau đây? Vì sao?(1) Lúc lỉu những quả cam chín vàng trên cây.(2) Những quả cam chín vàng lúc lỉu trên cây.BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548137254BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 Cau 7:Em chọn trật tự từ nào sau đây? Vì sao?(1) Con mời Ba vô ăn cơm.(2) Vô ăn cơm, con mời Ba.1362485BỐC THĂM TRÚNG THƯỞNG167312548 cau 8; Phần thưởng là tràng pháo tay.HƯỚNG DẪN TỰ HỌCBÀI VỪA HỌCBÀI SẮP HỌC - Nắm được tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ trong câu. - Lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.Chuẩn bị bài: Trả bài Tập làm văn số 6- Nắm lại dàn ý một bài văn nghị luận.- Hệ thống luận điểm mà em đã sử dụng trong bài vừa làm. . Tổ 1, 4: chuẩn bị nội dung phần Mở bài, Kết bài . Tổ 2, 3: chuẩn bị nội dung phần Thân bài.CHÂN THÀNH CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ CÙNG CÁC EM. KÍNH CHÚC QÚY THẦY CÔ VÀ CÁC EM MẠNH KHỎE.BÀI HỌC KẾT THÚC! Lom khom d­íi nói tiÒu vµi chó L¸c ®¸c bªn s«ng chî mÊy nhµ.- §æi trËt tù có ph¸p- NhÊn m¹nh c¶nh tiªu s¬ cña ®Ìo Ngang- Vµi chó tiÒu lom khom d­íi nói MÊy nhµ chî l¸c ®¸c bªn s«ng. - D­íi nói vµi chó tiÒu lom khom Bªn s«ng mÊy nhµ chî l¸c ®¸c .Mét thêi ®¹i võa ch½n m­êi n¨m. Trong m­êi n¨m Êy, th¬ míi ®· tranh ®Êu g¾t gao víi th¬ cò, mét bªn giµnh quyÒn sèng, mét bªn gi÷ quyÒn sèng. - Liªn kÕt chÆt chÏ víi c©u tr­íc H«m nay, líp em ®­îc ®ãn rÊt nhiÒu thÇy c« gi¸o vÒ dù giê: c« d¹y V¨n, c« d¹y Sö, thÇy d¹y Ho¹, thÇy HiÖu phã vµ c« HiÖu tr­ëng.2/ Cho d·y tõ ng÷ sau, h·y s¾p xÕp thµnh 1 c©u trän vÑn. - Nhí/ nåm nam/ mét buæi tr­a h«m nµo/ c¬n giã/ thæi/ rung lªn/ khãm tre lµng/ khóc nh¹c ®ång quª/ man m¸c. Nhí mét buæi tr­a h«m nµo, nåm nam c¬n giã thæi, khãm tre lµng rung lªn man m¸c khóc nh¹c ®ång quª. C¸ch s¾p xÕp trËt tù tõ ®· t¹o nªn chÊt nh¹c cho c©u v¨n: nhÑ nhµng, du d­¬ng nh­ c¬n giã, nh­ tiÕng s¸o diÒu - §¶o “®Ñp v« cïng” lªn tr­íc ®Ó nhÊn m¹nh vÎ ®Ñp cña Tæ quèc míi ®­îc gi¶i phãng. §¶o “hß «” lªn tr­íc ®Ó b¾t vÇn l­ng víi “s«ng L«” t¹o c¶m gi¸c kÐo dµi, gîi mét kh«ng gian mªnh mang s«ng n­íc; ®ång thêi b¾t vÇn ch©n víi c©u tr­íc: “ng¹t” – “h¸t”. -> §¶m b¶o sù hµi hßa vÒ ng÷ ©m cho lêi th¬. -cai lÖ vµ ng­êi nhµ lÝ tr­ëng  cai lÖ cã thø bËc cao h¬n.-roi song,tay th­íc vµ d©y thõng→ cai lÖ: mang roi song, ®i tr­íc. → ng­êi nhµ lÝ tr­ëng: mang tay th­íc vµ d©y thõng, ®i sau. -b.trËt tù tõ thÓ hiÖn thø bËc cao thÊp cña c¸c nh©n vËt vµ thø tù xuÊt hiÖn cña c¸c nh©n vËt