Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

Thanh Tuyền1Phong Cách Ngôn Ngữ Nghệ ThuậtI. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt1. Ngữ liệuThanh Tuyền2Chúng ta phải đoàn kết, đoàn kết nhiều thì mới có thành công, thành công lớn.2. Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kếtThành công, thành công đại thành công. (Hồ Chí Minh)Thanh Tuyền3- Giống nhau: về nội dung - cùng đề cập đến mối quan hệ giữa đoàn kết và thành công.- Khác nhau về cách thức thể hiện.Em có nhận xét gì về nội dung và hình thức của 2 ngữ liệu?Chúng ta phải đoàn kết, đoàn kết nhiều thì mới có thành công, thành công lớn.2. Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kếtThành công, thành công đại thành công. (Hồ Chí Minh)+ Ở ngữ liệu 1: sử dụng lời nói hàng ngày  -> Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt.Thanh Tuyền4+ Ở ngữ liệu 2: các từ ngữ được xếp đặt, tổ chức ngắn gọn, mạch lạc, rõ ràng đạt hiệu quả giao tiếp cao -> sử dụng ngôn ngữ một cách nghệ thuật nghệ thuật.Ngôn ngữ nghệ thuật là gì? Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm. (ngôn ngữ văn chương, ngôn ngữ văn học)2. Khái niệm- Văn bản nghệ thuật.Thanh Tuyền5Hãy cho biết phạm vi sử dụng của ngôn ngữ nghệ thuật?- Lời nói hàng ngày.- Văn bản thuộc các phong cách ngôn ngữ khác.3. Phân loại- 3 loại:Thanh Tuyền6Ngôn ngữ trong các văn bản nghệ thuật được chia thành mấy loại?+ Ngôn ngữ tự sự trong truyện, tiểu thuyết, bút kí, kí sự, phóng sự+ Ngôn ngữ thơ trong ca dao, vè, thơ+ Ngôn ngữ sân khấu trong kịch, chèo, tuồng.4. Chức nănga. Ngữ liệuThanh Tuyền7Đọc bài ca dao trên, em có nhận xét gì về nội dung và cách thức thể hiện?Thuyền về có nhớ bến chăngBến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền. (Ca dao) Nội dung: tấm lòng thuỷ chung của Bến đối với Thuyền(từ ngữ: khăng khăng đợi).- Nghệ thuật: sử dụng hình ảnh ẩn dụ.Thanh Tuyền8-> giãi bày tình cảm, tấm lòng của người con gái một cách kín đáo, tế nhị.Ngôn ngữ nghệ thuật có chức năng gì?+ Bến: người con gái.+ Thuyền: người con trai.- Chức năng thông tin: Thanh Tuyền9- Chức năng thẩm mĩ:Cung cấp những kiến thức hoặc thông tin về sự vật hiện tượng.Biểu hiện cái đẹp và khơi gợi, nuôi dưỡng cảm xúc thẩm mĩ. Chất liệu để tạo nên ngôn ngữ nghệ thuật là gì?- Chất liệu: ngôn ngữ tự nhiên, hàng ngày.- Khác ngôn ngữ hàng ngày: chức năng thẩm mĩ.Thanh Tuyền10Do đâu mà ngôn ngữ nghệ thuật có chức năng thẩm mĩ?Do sự lựa chọn, xếp đặt, trau chuốt tinh luyện của người sử dụng nhằm mục đích thẩm mĩ khác nhau.Đọc phần ghi nhớ SGKThanh Tuyền11Ngôn ngữ nghệ thuật là ngôn ngữ chủ yếu dùng trong các tác phẩm văn chương, không chỉ có chức năng thông tin mà còn thoả mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người. Nó là ngôn ngữ được tổ chức, xếp đặt, lựa chọn, tinh luyện từ ngôn ngữ thông thường và đạt được giá trị nghệ thuật - thẩm mĩ.II. Phong c¸ch ng«n ng÷ nghÖ thuËt.1. Tính hình tượngThanh Tuyền12a. Ngữ liệuBuổi chiều ứa máuNgổn ngang những vũng bom. (Nguyễn Đình Thi)Thanh Tuyền13 Từ ngữ: máu, ngổn ngang và bom Có từ ngữ nào đáng chú ý? Tác dụng của của việc sử dụng từ ngữ đó? -> Cảnh tượng: chiến tranh khốc liệt.Sự tàn khốc của chiến tranh được thể hiện rõ nét qua hình ảnh nào? Nhận xét gì về hình ảnh đó?- Hình ảnh: vũng bomThanh Tuyền14-> mang tính hình tượng cao. Bởi “vũng” thường trực có nước + máu -> có sức tố cáo mạnh mẽ, những “vũng bom” đạn Mỹ trút xuống làng quê chính là những “vũng máu”.Trong phong cách ngôn ngữ nghệ thuật, tính hình tượng được thể hiện như thế nào?Tính hình tượng là đặc trưng cơ bản của ngôn ngữ nghệ thuật.+ Thể hiện ở cách diễn đạt thông qua một hệ thống các hình ảnh, màu sắc, biểu tượng để người đọc dùng tri thức, vốn sống liên tưởng, suy nghĩ rút ra kết luận nhất định.Thanh Tuyền15+ Tính hình tượng có thể được hiện thực hoá thông qua các biện pháp tu từ: ẩn dụ, so sánh, hoán dụ.b. Đặc điểmKết quả: tính hình tượng làm cho ngôn ngữ nghệ thuật trở nên đa nghĩa + hàm súc.Thanh Tuyền16Kết quả của việc sử dụng ngôn ngữ có tính hình tượng?c. Bài tậpThanh Tuyền17Hãy phân tích tính hình tượng trong câu thơ sau?Dạo hiên vắng thầm gieo từng bước,Ngồi rèm thưa rủ thác đòi phen. (Chinh phụ ngâm - Đặng Trần Côn)Yêu cầu cần đạt- Hành động: dạo hiên, từng bước, rèm thưa rủ thácThanh Tuyền18- Từ ngữ: vắng, thầmHành động và từ ngữ đó đã diễn tả tâm trạng gì của nhân vật trữ tình?-> Buồn, cô đơn, lẻ loi, nỗi lòng không biết san sẻ cùng ai của nhân vật trữ tình.