Bài giảng môn Ngữ văn 10: Ôn tập văn học dân gian (1)

ÔN TẬP VĂN HỌC Yêu cầu cần đạtCủng cố lại kiến thức về văn học dân gian Nhớ lại các văn bản đã họcÔn tập lại những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các thể loại VHDGCách thức ơn tập - Các em chia thành 3 nhĩm Mỗi nhĩm sẽ trả lời những câu hỏi đặt ra thật nhanh, giải ơ chữ thi đốn thơ , giao lưu- Câu trả lời sẽ ghi nhận và lấy điểm cho cả nhĩm! Cố gắng nhé !!!Trả lời những Đặc trưng cơ bản của văn học dân gian là gì? - Truyền miệng - Tập thể - Là tiếng nói chung của cả cộng đồng- Có dị bảnTruyền thuyết Hồ Gươm kể về ai , việc gì?Truyền thuyết An Dương Vương Mị Châu Trong Thủy Gắn liền với địa danh nào?Truyền thuyết Hồ Gươm : Rùa Vàng địi gươm báu sau chiến thắng của Lê Lợi chống Quân MinhTruyền thuyết An Dương Vương Mị Châu Trọng Thủy:An Dương Vương xây thành Cổ Loa , mắc mưu Triệu ĐàMất nước Âu Lạc=> Truyền thuyết gắn liền với lịch sửNhững thể thơ thường gặp trong ca dao là gì? Lục bát Song thất lục bát Nói lối Biến thểQuá dễCÂU HỎIEm hãy Nhân vật chính của những câu hát than thân?Người phụ nữNgười phụ nữ.Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai Người nơng dân nghèo.Thương thay thân phận con tằm Kiếm ăn được mấy phải nằm nhả tơCHỌN CÂU ĐÚNGCác biện pháp tu từ vận dụng nhiều trong ca dao , tục ngữ là:So sánh và miêu tảSo sánh và hoán dụSo sánh và thậm xưngSo sánh và ẩn dụĐúng rồi!Sai rồi, đi tìm đáp án khác thôiSai rồi, đi tìm đáp án khác thôiSai rồi, đi tìm đáp án khác thôiNhĩm 1:Trả lời nhanh những câu hỏi  sau đây?1. Truyện cổ tích là gì? Cho biết tên truyện cổ tích mà em biết ?- Là thể loại tự sự - Bằng văn xuơi- Kể về một số kiểu nhân vật như: người mồ cơi , người dũng sĩ , chàng ngốc, lồi vật thơng minhTấm CámSự tích trầu cauSọ DừaThạch Sanh Lý Thơng Nội dung chính của truyện cổ tích đề cập đến khát vọng gì của nhân dân ?Thể hiện quan niệm đạo đức , chiến thắng của cái thiện với cái ác.Phản ánh ước mơ của nhân dân về cuộc sống hạnh phúc và cơng bằng xã hội .2. Sau khi giết Mị Châu, An Dương Vương làm gì ? Chi tiết ấy cĩ ý nghĩa gì?- An Dương Vương cầm sừng tê bảy tấc đi theo Rùa Vàng xuống thủy phủ.- Chi tiết ấy thể hiên sự ngưỡng mộ về hình ảnh thần kỳ và nỗi thương tiếc của nhân dân với An Dương Vương.“Thò tay anh ngắt cọng ngò Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ”"Tui xa mình hổng chết cũng đau Thuốc bạc trăm không mạnh, mặt nhìn nhau mạnh liền"Điền tiếp vào ơ trống?Tên truyện Đối tượng cườiCười ai? Cười cái gì?Tình huống gây cườiTam đại con gà.Anh học trị dốt mà hay khoe chữNhững kẻ đã ngu dốt mà cịn liều lĩnhLuống cuống khơng biết chữ “ kê” Nĩi liềuNhưng nĩ phải bằng hai mày.Thầy lý trưởngAnh Cải và anh NgơTấn bi hài kích của việc hối lộ và ăn hối lộ (Cải) đã đút lĩt tiền mà vẫn bị đánh Trong ca dao thường cĩ mơtip lặp đi lặp lại ví dụ như bắt đầu bằng nhĩm từ “thân em’ nĩi về thân phận người phụ nữ trong chế độ phong kiến . Em đọc 4 bài ca dao bắt đầu bằng thân em ?Người ta đi đơi về đơiThân em đi lẻ về loi một mìnhThân em như miếng cau khơ Người thanh tham mỏng người thơ tham dầyThân em như tấm lụa đàoPhất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai Thân em tỉ như cánh buồm treo trước giĩ, Rày đây mai đĩ, thiệt khĩ định quá chừng.3/ Tìm những yếu tố kì ảo trong truyện Tấm Cám ? Ý nghĩa của những chi tiết đĩƠng Bụt Con gà , chim sẻ, chim Vàng Anh, khung cửi, quả thịLà kết quả của trí tưởng tượng bay bổng , lãng mạn giúp thể hiện ước mơ về hạnh phúc ,cơng bằng xã hội của nhân dân. Từ đĩ thấy được tinh thần lạc quan và tư tưởng nhân đạo sâu sắc .Trả lời những câu hỏi sau đây?Nhĩm 21/ Sử thi dân gian là gì ?Kể tên một sử thi mà em biết?Là những tác phẩm tự sự bằng văn vần hoặc văn xuơi , kể lại sự kiện cĩ ý nghĩa quan trọng với tồn thể cộng đồng như : Đăm SănTruyện cười dân gian cĩ mấy loại? Mục đích chính của mỗi loại là gì?2 loại Truyện hài hướcdùng để giải tríTruyện trào phúng (phê phán , đảkích thĩi hư tật Xấu, ngu dốtTrong truyện Tấm Cám , Tấm hĩa thân mấy lần? Nàng hĩa thân để làm gì? 4 lần ( chim Vàng Anh, cây xoan đào, khung cửi , quả thị)Nàng hĩa thân để quyết tâm giành lại hạnh phúc cho mình.Biện pháp tu từ sử dụng nhiều nhất trong sử thi là phĩng đại và so sánh.Em hãy nêu một vài ví dụ đặc sắc.So sánh :“Chàng múa trên cao, giĩ như bão.” Chàng múa dưới thấp, giĩ như lốc.”Phĩng đại : “ Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ , sức chàng ngang bằng sức voi đực , hơi thở chàng ầm ầm như sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn , chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc”Các em cĩ 3 phút để trả lời câu hỏi.Hãy đọc 3 bài ca dao cĩ nội dung thương nhớ người yêu!!!1 / Nhớ ai bổi hổi bồi hồi Như đứng đống lửa như ngồi đống than.2/ Thương sao thương quá bất nhơn Bữa nay gặp mặt thương hơn bữa nào 3/ Giĩ sao giĩ mát sau lưng ? Bụng sao bụng nhớ người dưng thế này ? 4/ Anh xa em anh ăn cơm với cá Em xa anh, em chan nước mắt thay canh.  Nhớ ai con mắt lim dim Chân đi thất thiểu như chim tha mồi .  Nhớ ai hết đứng lại ngồi . Ngày đêm tơ tưởng một người tình nhân... Nhĩm 3 1/Ca dao dân ca là gì? Em hãy đọc một bài ca dao bất kỳ em biết ? Là thể loại trữ tình bằng văn vần kết hợp với lời thơ và giai điệu, diễn tả đời sống nội tâm của con người.2/ Nội dung chính của  truyện cổ tích là gì ? Cĩ 2 nội dung: Phản ánh thân phận của những con người nhỏ bé bất hạnh.Phản ánh ước mơ về sự cơng bằng , dân chủ ,hạnh phúc trong xã hội. 3/ Truyện An Dương Vương Mị Châu Trọng Thủy đã để lại cho thế hệ sau bài học quý giá gì?Phải cĩ tinh thần cảnh giác cao độ trước âm mưu thâm độc của kẻ thù xâm lược.Bản án nghiêm khắc nhưng cũng rất nhân đạo của nhân dân dành cho Mị Châu là bài học cho thanh niên nước Việt phải biết tình riêng và nghĩa chung.Bà già đi chợ Cầu ĐơngBĩi xem một quẻ lấy chồng lợi chăng?Thầy bĩi gieo quẻ nĩi rằng Lợi thì cĩ lợi nhưng răng chẳng cịn => Chơi chữ “lợi”4/ Trong ca dao hài hước và châm biếm nhân dân ta thường dùng những biện pháp nghệ thuật gì để gây cười ?Số cơ chẳng giàu thì nghèo Ngày ba mươi Tết thịt treo trong nhàSố cơ cĩ mẹ cĩ cha Mẹ cơ đàn bà cha cơ đàn ơng Đối lập Hịn đất mà biết nĩi năng Thì thầy địa lý hàm răng chẳng cịnBồng bồng cõng chồng đi chơi Đi đến chỗ lội đánh rơi mất chồngHãy đọc một câu ca dao tỏ tình mà em biết????“Thò tay anh ngắt cọng ngò Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ”"Tui xa mình hổng chết cũng đau Thuốc bạc trăm không mạnh, mặt nhìn nhau mạnh liền"RÙAVÀNGNGỌCTRAITÂYNGÊNUYPẬPHĨNGĐẠIĐỐIL123456NƠNGDÂNOCHÂMBIẾMADAC123456Câu 1. Là nhân vật chính của ca dao than thân ( 7 chữ cái )Câu 2. Ca dao hài hước châm biếm thường sử dụng thủ pháp nghệ thuật này ( 14 chữ cái )Câu 3. Đây là vùng đất cĩ kho tàng sử thi dân gian vơ cùng phong phú (9 chữ cái)Câu 4. Thể loại VHDG phê phán , lên án thĩi hư tật xấu của con người ( 13 chữ cái )Câu 5. Sau khi chết, Mị Châu đã hĩa thân thành.để giải nỗi oan khiên( 8 chữ cái)Câu 6 : Một nhân vật thần kỳ giúp An Dương Vương xây thành Cổ Loa. (6 chữ cái)ĐI TÌM ẨN SỐHãy đốn ?????????Câu ca dao sau nĩi về miền đất nào của đất nước ta?Đến đây đất nước lạ lùng Chim kêu cũng sợ , con sấu vùng cũng kinh.Ca dao Nam Bộ Cho biết thể loại của 2 bài ca dao sau đây ?Xắn quần bắt kiến cưỡi chơiTrèo cây rau má đánh rơi mất quần Chập chập thơi lại cheng cheng Con gà trống thiến để riêng cho thầy Đơm xơi thì đơm cho đầy Nếu khơng thì Thánh nhà thầy mất thiêng.ca dao hài hước , châm biếmBài học kết thúc tại đây!!!Các em về nhà :Xem lại các kiến thức về văn học dân gian để chuẩn bị làm kiểm tra 15 phút vào tiết sauSoạn bài tiếp theo : Khái quát VHVN từ thế kỷ X đến thế kỷ XIX