Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Cảnh ngày hè - Trần Gia Quốc Hưng

Baøi:Cảnh ngày hè.(Nguyễn Trãi)Trần Gia Quốc HưngVaên 10I.TÌM HIỂU CHUNGTiểu dẫn.1.“Quốc âm thi tập ” - Gồm 254 bài.- Nội dung: phản ánh tư tưởng, tình cảm, vẻ đẹp toàn dịên của Nguyễn Trãi: tư tưởng nhân nghĩa,yêu nước thương dân, hòa cảm với thiên nhiên...- Nghệ thuật: Sáng tạo trong thể thơ Nôm Đường luật: xen câu lục ngôn với câu thất ngôn.- Bố cục tập thơ: gồm 4 phần :+ Vô đề.+ Môn thì lệnh.+ Môn hoa mộc.+ Môn cầm thú.2.văn bản- Cảm hứng chủ đạo: Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn: tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi. Đồng thời bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho nhân dân.NGUYỄN TRÃI (1380 – 1442)II.TÌM HiỂU VĂN BẢNCảnh ngày hèRỗi hóng mát thuở ngày trường,Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương.Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,Dân giàu đủ khắp đòi phương.1.Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi trước thiên nhiên, cuộc sống, con người. a. Bøc tranh ngµy hÌ : - Đ­êng nÐt, Mµu s¾c:+ “Hoè lục đùn đùn tán rợp giương”+ “Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”+ “Hồng liên trì đã tiễn mùi hương” Hình ảnh cây hoè: cành lá xanh thẫm, toả bóng mát cả một không gian, tạo cảm giác dễ chịu. Cây lựu bên hiên nhà trổ ra những bông hoa màu đỏ thắm . Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngát mùi hương, sức sống không dừng lại . - Bức tranh thiên nhiên sinh động.+ cách ngắt nhịp ¾: “Thạch lựu hiên/ còn phun thức đỏHồng liên trì/ đã tiễn mùi hương” Không theo nhịp thơ Đường luật, gợi sự chú ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hè. + Các động từ mạnh: “đùn đùn, giương, phun” .  thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật. => Thiên nhiên, cảnh vật vào thời điểm cuối ngày nhưng sự sống thì không dừng lại.Cây hoè“Hoè lục đùn đùn tán hợp giương.“Cây lựu“Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ”Ao sen“Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.” b. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cá làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”- Lao xao chợ cá: âm thanh vọng lại từ phía chợ cá của làng chài.- Dắng dỏi cầm ve: tiếng ve râm rang trong chiều tà như tiếng đàn lãnh lót vang dội lên. Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bình. Âm thanh đặc trưng của ngày hè, cảnh vật như rộn lên sự sống, niềm vui.=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống=> Bức tranh mùa hè sinh động và tràn đầy sức sống: có sự kết hợp của đường nét, màu sắc, âm thanh, con người và cuộc sống2.Khát vọng về một cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho nhân dân.Tình yêu thiên nhiên tha thiết của Nguyễn Trãi. Tâm hồn tinh tế, giao cảm mạnh mẽ với cảnh vật.- Hoàn cảnh của nhà thơ:“Rồi, hóng mát thuở ngày trường”+ “Rồi”: rảnh rỗi; hóng mát: dạo chơi để tâm hồn thanh thản.+ “Thuở ngày trường”: ngày rộng tháng dài. Hoàn cảnh hiếm hoi, bất đắt dĩ của nhà thơ.+ Bức tranh ngày hè được đón nhận bằng nhiều giác quan.+ Cảnh vật thanh bình, yên vui. tấm lòng thiết tha yêu đời, yêu cuộc sống của người dân.Câu kết ngắn gọn thể hiện sự dồn nén cảm xúc của bài.=> Điểm kết tụ của hồn thơ Ức Trai không phải ở thiên nhiên, tạo vật mà chính là ở con người, ở người dân.- “Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng” Nguyễn Trãi mơ đến cây đàn kì diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dân giàu đủ, ấm no hơn.- “Dân giàu đủ khắp đòi phương”III.TỔNG KẾTGHI NHỚBài thơ tả cảnh ngày hè cho thấy tâm hồn Nguyễn Trãi chan chứa tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước. Câu thơ lục ngôn cuối bài ngắn gọn, thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài thơ.CÁM ƠN CÁC BẠN ĐÃ LẮNG NGHE