Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Cảnh ngày hè - Nguyễn Thị Định

Trường THPT Quang TrungCẢNH NGÀY HÈĐắcMin 16/11/2008GVTH: Nguyễn Thị ĐịnhLớp 10Kiểm tra bài cũ:Các giai đoạn của Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến thế kỉ XIX gồm những mốc thời gian nào?Nêu bối cảnh xã hội,nội dung và nghệ thuật của giai đoạn văn học từ thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX?Nguyeãn Traõi (1380 – 1442)1. Taäp thô: Quoác aâm thi taäp- Taäp thô Noâm (đầu tiên): 254 baøi, ñaùnh daáu söï phaùt trieån cuûa thô tieáng Vieät. Thơ Nôm Đường luật xen lẫn lục ngôn2.Bài thơ: Cảnh ngày hè (Bảo kính cảnh giới – Bài 43)a.Xuất xứ:I.Giôùi thieäu chung: CAÛNH NGAØY HEØ – Nguyeãn Traõi (Baûo kính caûnh giôùi – baøi 43)-Bài 43 trong chùm “Bảo kính cảnh giới”(gương báu răn mình)- thuộc phần 1 vô đề b.Bố cục: 2 phần (6câu đầu –2câu sau)II. Ñoïc hieåu vaên baûn:1. Böùc tranh thieân nhieân cuoäc soáng: a. Böùc tranh ngaøy heø:- Ñöôøng neùt, Maøu saéc:+ “Hoøe luïc ñuøn ñuøn taùn rôïp göông”+ “ Thaïch löïu hieân coøn phun thöùc ñoû”+ “Hoàng lieân trì ñaõ tieãn muøi höông” Hình ảnh caây hoøe: caønh laù xanh thaãm, toûa boùng maùt caû moät khoâng gian, taïo caûm giaùc deã chòu.  Caây löïu beân hieân nhaø troå ra nhöõng boâng hoa maøu ñoû thaém. Rực rỡ với 3 màu sắc,3loại cây,3 dáng vẻ- Ñöôøng neùt, Maøu saéc:1. Böùc tranh thieân nhieân cuoäc soáng:- Ñöôøng neùt, Maøu saéc:- Ñöôøng neùt, Maøu saéc:- Ñöôøng neùt, Maøu saéc:Hoa sen toả sức sống không dừng lại+ “Hoøe luïc ñuøn ñuøn taùn rôïp göông”+ “ Thaïch löïu hieân coøn phun thöùc ñoû”+ “Hoàng lieân trì ñaõ tieãn muøi höông”+ “Hoøe luïc ñuøn ñuøn taùn rôïp giöông” - Böùc tranh thieân nhieân sinh ñoäng:+ Caùch ngaét nhòp ¾:“Thaïch löïu hieän / coøn phun thöùc ñoûHoàng lieân trì / ñaõ tieãn muøi höông” Khoâng theo nhòp thô Ñöôøng luaät, gôïi söï chuù yù, laøm noåi baät böùc tranh caûnh ngaøy heø. + Caùc ñoäng töø maïnh: “ñuøn ñuøn, giöông, phun”.  Theå hieän söùc soáng traøn ñaày cuûa caûnh vaät. => Thieân nhieân, caûnh vaät ,söï soáng khoâng döøng laïi. b. Cuoäc soáng sinh hoaït:“ Lao xao chôï caù laøng ngö phuû,Daéng doûi caàm ve laàu tòch döông”- Lao xao chôï caù: - Daéng doûi caàm ve: tieáng ve raâm ran trong chieàu nhö tieáng ñaøn lảõnh loùt vang doäi leân.  AÂm thanh ñaëc tröng cuûa cuoäc soáng vui töôi, thanh bình.  AÂm thanh ñaëc tröng cuûa ngaøy heø, caûnh vaät nhö roän leân söï soáng, nieàm vui. => Böùc tranh muøa heø sinh ñoäng vaø traøn ñaày söùc soáng: coù söï keát hôïp cuûa ñöôøng neùt, maøu saéc, aâm thanh, con ngöôøi vaø cuoäc soáng. 2. Veõ ñeïp taâm hoàn cuûa Nguyeãn Traõi:- Tình yeâu thieân nhieân tha thieát cuûa Nguyeãn Traõi: Taâm hoàn tinh teá, giao caûm maïnh meõ vôùi caûnh vaät. a. Taâm hoàn yeâu thieân nhieân, yeâu ñôøi vaø cuoäc soáng:- Hoaøn caûnh cuûa nhaø thô:“Roài, boùng maùt thuôû ” + “Roài”: raûnh roãi; hoùng maùt: daïo chôi ñeå taâm hoàn thanh thaûn.  Hoaøn caûnh hieám hoi, baát ñaét dó cuûa nhaø thô. + Böùc tranh ngaøy heø ñöôïc ñoùn nhaän baèng nhieàu giaùc quan. + Caûnh vaät thanh bình, yeân vui.  Taám loøng thieát tha yeâu ñôøi, yeâu cuoäc soáng cuûa ngöôøi daân. b. Taám loøng öu aùi vôùi daân, vôùi nöôùc: Caâu keát (caâu luïc ngoân) ngaén goïn: theå hieän söï doàn neùn caûm xuùc cuûa caû baøi. => Ñieåm keát tuï cuøa hoàn thô ÖÙc Trai khoâng phaûi ôû thieân nhieân, taïo vaät maø chính laø ôû con ngöôøi, ôû ngöôøi daân. “ Deõ coù Ngu caàm ñaøn moät tieáng”  Nguyeãn Traõi mô ñeán caây ñaøn kì dieäu cuûa vua Thuaán ngaøy xöa ñeå ca ngôïi vaø laøm cho daân giaøu ñuû, aám no hôn. “Daân giaøu ñuû khaép ñoøi phöông”Bui moät taác loøng öu aùi cuõÑeâm ngaøy cuoàn cuoän nöôùc trieàu ñoâng.  ( Thuaät höùng _ baøi 12)Hoå phaùch, phuïc linh nhìn maáy bieátDaønh coøn ñeå trôï daân naøy. ( Tuøng) Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân (Caùo bình Ngoâ)III. Toång keát: 1. Noäi dung; - Baøi thô laø böùc tranh ngaøy heø ñeïp ñeõ, sinh ñoäng ñaày söùc soáng..- Qua böùc tranh ta thaáy ñöôïc veû ñeïp taâm hoàn cuûa Nguyeãn Traõi. 2. Ngheä thuaät:- Baøi thô vöøa mang neùt trang troïng coå ñieån vöøa bình dò, töï nhieân- Söû duïng caùc caâu thô luïc ngoân.CUÛNG COÁ1. Naém ñöôïc böôùc tranh muøa heø sinh ñoäng vaø traø ñaày söùc soáng ñöôïc nhaø thô theå hieän trong baøi thô. 2. Hieåu ñöôïc taám loøng cuûa Nguyeãn Traõi ñoái vôùi ñaát nöôùc. 3. Hình thöùc ñaëc bieät caâu thô 1 vaø 8 theå hieän ñöôïc taâm traïng, noãi nieàm cuûa nhaø thô. DAËN DOØHOÏC THUOÄC BAØI THÔ VAØ BAØI PHAÂN TÍCH: “CAÛNH NGAØY HEØ” SOAÏN BAØI: “TOÙM TAÉT VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏ”(Soaïn theo höôùng daãn trong SGK)CẢM ƠN QUÝ THẦY CÔ THAM DỰ TIẾT HỌC VỚI THẦY VÀ TRÒ LỚP 10A4