Bài giảng môn Ngữ văn 10 - Bài 7 - Tiết 26: Sau phút chia li

1Trớch Chinh phụ ngâm khúc征 婦 吟 曲Sau phút chia liĐoàn Thị Điểm (?)Bài 7 Tiết 26 2I. Tìm hiểu chung văn bảnEm hãy giới thiệu vài nét về tác giả Đặng Trần Côn và dịch giả Đoàn Thị Điểm?1. Tác giả - dịch giả.a/ Tác giả: Đặng Trần Côn (? - ?)- Quê làng Nhân Mục – Thanh Trì - Hà NộiĐỗ Hương cống, làm chức quan Huấn Đạo, Tri huyện, cuối đời làm chức Ngự sử- Có nhiều tác phẩm, nổi tiếng là “Chinh phụ ngâm”.b/ Dịch giả: Đoàn Thị Điểm(1705 - 1748) Hiệu là Hồng Hà, quê huyện Văn Giang tỉnh Hưng Yên.- Là người phụ nữ nhan sắc, tài hoa nhưng tính cách lại không theo khuôn phép XHPK, từng dạy học.- Tác phẩm: Truyền kỳ tân phả (Chữ Hán).34Chinh phụ ngõm khỳc征 婦 吟 曲5I. Tìm hiểu chung văn bản1. Tác giả - dịch giả.Trang bìa sáchTrang 2 sáchNguyên vănChinh phụ ngâm khúc6I. Tìm hiểu chung văn bản1. Tác giả - dịch giả.2. Đoạn trích “Sau phút chia li”Đoạn trích được trích từ văn bản nào? a/ Xuất xứ: Trích từ “Chinh phụ ngâm khúc” Phần 2 từ câu 53  64 b/ Hoàn cảnh ra đời: 1741 - 1742Tác phẩm ra đời vào thời gian nào?Tác phẩm thuộc thể loại nào?c/ Thể loại: Ngâm khúcPhương thức biểu đạt của đoạn trích là gì?d/ PTBĐ: Biểu cảm7 Chàng thì đi cõi xa mưa gió Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn Đoái trông theo đã cách ngănTuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh. Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang Bến Tiêu Tương cách Hàm DươngCây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màuLòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?...Sau phút chia li7 chữ  song thất 6 chữ  lục 8 chữ  bátthấydâumàusầumấy Vần trắc Vần bằng8I. Tìm hiểu chung văn bản1. Tác giả - dịch giả.2. Đoạn trích “Sau phút chia li” a/ Xuất xứ: Trích từ “Chinh phụ ngâm khúc” Phần 2 từ câu 53  64 b/ Hoàn cảnh ra đời: 1741 - 1742c/ Thể loại: Ngâm khúcd/ PTBĐ: Biểu cảme/ Thể thơ: Song thất lục bát9 Chàng thì đi cõi xa mưa gió Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn Đoái trông theo đã cách ngănTuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh. Chốn Hàm Dương chàng còn ngảnh lại Bến Tiêu Tương thiếp hãy trông sang Bến Tiêu Tương cách Hàm DươngCây Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng. Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màuLòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?...Sau phút chia liTheo em, văn bản cóbố cục mấy phần?Nội dung tương ứng?Nỗi trống trải của lòng người trước cuộc chia li phũ phàngNỗi xót xa vì cách trở núi sôngNỗi sầu thương trước cảnh vật10 Chàng thì đi / cõi xa mưa gió Thiếp thì về / buồng cũ chiếu chăn Đoái trông theo / đã cách ngănTuôn màu mây biếc, / trải ngàn núi xanh. Chốn Hàm Dương / chàng còn ngảnh lại Bến Tiêu Tương / thiếp hãy trông sang Bến Tiêu Tương / cách Hàm DươngCây Hàm Dương / cách Tiêu Tương mấy trùng. Cùng trông lại / mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh / những mấy ngàn dâu Ngàn dâu / xanh ngắt một màuLòng chàng ý thiếp / ai sầu hơn ai?...Sau phút chia liCách đọc: Chậm, nhẹ nhàng, buồn, ngắt nhịp đúng (3/4; 3/2/2)11I. Tìm hiểu chung văn bảnII. Tìm hiểu chi tiết văn bảnTheo em, đây là tâm trạng của ai? Vì sao nhân vật trữ tình lại có tâm trạng ấy?1. Khúc ngâm 112 Chàng thì đi cõi xa mưa gió Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn Đoái trông theo đã cách ngănTuôn màu mây biếc, trải ngàn núi xanh.ThiếpChàng- Xưng hô: chàng – thiếpcõi xa mưa gióbuồng cũ chiếu chăn Nhân vật trữ tình trong đoạn trích xưng hô như thế nào?  tình cảm đằm thắm, hạnh phúc. Hình ảnh đối lập:Chàng thì điCõi xa mưa gió(lạnh lẽo)>< trông sang  Gợi tâm trạng lưu luyến Điệp ngữ, đảo ngữ: 2 địa danh  Thể hiện tâm trạng buồn triền miên, không gian xa cách của người đi kẻ ở.ngảnh lạitrông sangHàm DươngTiêu TươngTiêu TươngHàm DươngNghệ thuật đó có ý nghĩa gì trong việc gợi tả nỗi sầu chia li? Nỗi sầu chia li trong độ tăng tiến, nỗi nhớ chất chứa, kéo dài, nỗi xót xa, nghịch lí17I. Tìm hiểu chung văn bảnII. Tìm hiểu chi tiết văn bảnKhúc ngâm 1Khúc ngâm 2Khúc ngâm 318Cùng trông lại / mà cùng chẳng thấyThấy xanh xanh / những mấy ngàn dâu Ngàn dâu / xanh ngắt một màuLòng chàng ý thiếp / ai sầu hơn ai?...Từ ngữ trong khổthơ này có gìđặc biệt?Cùngcùngxanh xanhNgàn dâungàn dâuThấythấy Điệp từ vòng tròn Từ láyKhông gian li biệt được mở ra như thế nào qua các chi tiết nghệ thuật ấy? Không gian rộng lớn, trải dài một màu xanh đơn điệu.Không gian “xanh” của mấy ngàn dâu gợi tâm trạng gì của người thiếu phụ? Buồn, vô vọngCâu hỏi “Ai sầu hơn ai?” có ý nghĩa gì? Em cảm nhận được những nỗi sầu nào ở đây?- Câu hỏi tu từ, động từ trạng thái: sầu  nỗi buồn li biệt đúc kết thành khối sầu, núi sầu, nặng trĩu tâm hồn người chinh phụ.+ Xót xa tuổi xuân không được hạnh phúc.+ Nỗi oán hận chiến tranh phi nghĩa.19I. Tìm hiểu chung văn bảnII. Tìm hiểu chi tiết văn bảnIIi. Tổng kết – Ghi nhớ: SGKĐoạn khúc ngâm này cho ta thấy tâm trạng gì của người thiếu phụ?Nghệ thuật nổi bật trong việc diễn tả tâm trạng của người chinh phụ là gì?Nội dung: Đoạn ngâm khúc cho ta thấy: Nỗi sầu chia li của người chinh phụ sau lúc tiễn đưa chồng ra trận  tố cáo chiến tranh phi nghĩa, thể hiện khao khát hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ. 2. Nghệ thuật: Thơ giàu nhạc điệu, nhiều biện pháp tu từ., hình ảnh ước lệ. 20IV. Luyện tậpHS hoạt động nhóm. a/ Ghi đủ các từ chỉ màu xanh: b/ Phân biệt sự khác nhau trong các màu xanh. c/Tác dụng của việc sử dụng màu xanh trong việc diễn tả nỗi sầu của người chinh phụ.21IV. Luyện tậpa/ Các từ : mây biếc, núi xanh, xanh xanh, xanh ngắt.b/ Phân biệt: + Xanh của mây, núi, ngàn dâu. + Xanh nhàn nhạt, xa xa, bao trùm cả cảnh vật (xanh xanh). c/ Tác dụng:Mây biếc, núi xanh: màu xanh ở trên cao, xa mờ  diễn tả nỗi sầu hướng về phương xa,nơi chinh chiến.- Xanh xanh ngàn dâu và ngàn dâu xanh ngắt  gợi tả màu xanh chung chung mờ nhạt, không rõ, như cả cảnh vật, trời đất chuyển thành màu xanh ngắt  như nỗi sầu, buồn chia ly của người chinh phụ đôi lúc lại nhói lên để rồi chung đúc lại thành một khối sầu. 22Học thuộc đoạn thơ.Soạn bài:Qua đèo Ngang Bà huyện Thanh QuanVề nhà23Cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh