Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 12 - Đọc văn: Một người Hà Nội - Nguyễn Khải (Tiếp theo)

Mét ng­êi Hµ NéiNguyÔn kh¶i§äc v¨nTãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c v¨n ch­¬ng cña nhµ v¨n NguyÔn Kh¶i?I. Tìm hiểu chung1/ Tác giảa/ Cuộc đời- Nguyễn Khải( 1930- 2008)- Sinh tại Hà Nội trong một gia đình viên chức nghèo, nhưng ông sống nhiều nơi- Tham gia Cách mạng, tài năng được hình thành từ thực tiễn cách mạngb/ Sự nghiệp sáng tác- Nguyễn khải tập trung bám sát đời sống, đề cập tới nhiều vấn đề chính trị- xã hội- Khai thác những vấn đề tư tưởng, tình cảm của con người* Đặc điểm sáng tác: Phong cách triết lí- chính luậnĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢIChân dung nhà văn Nguyễn Khải2/ Tác phẩma/ Xuất xứĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI- Đọc - Chú thíchNêu xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác tác phẩm?- Tác phẩm được rút từ tập truyện “ Hà Nội trong mắt tôi”  Sáng tác (1990) gắn với công cuộc đổi mới đất nước và văn họcb/ Đọc- chú thíchc/ Tóm tắtd/ Kết cấuC¸c thêi ®o¹nN.vËt bµ HiÒn – Mét ng­êi Hµ NéiN.vËt t«i – Ng­êi kÓ chuyÖnTr­íc 1955Hoµ b×nh lËp l¹i sau 1955Trong cuéc k/c chèng MÜSau ®¹i th¾ng mïa xu©n 1975II. Phân tích1. Nhan đề.ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢIT¹i sao NguyÔn Kh¶i ®Æt tªn cho t¸c phÈm lµ Mét ng­êi Hµ Néi?* Mét ng­êi Hµ Néi- Nhan ®Ò cña truyÖn thÓ hiÖn t­ t­ëng chñ ®Ò cña t¸c phÈm. Mét ng­êi Hµ Néi lµ sù tr×nh bµy c¶m nhËn c¸ch nh×n quan niÖm vÒ ng­êi Hµ Néi cña nhµ v¨n. Nã gîi cho ng­êi ®äc b¾t ngay vµo ®Þnh h­íng t­ t­ëng cña t¸c phÈm, hiÓu ®­îc ý ®å nghÖ thuËt cña nhµ v¨n.- Lai lÞch: ng­êi gèc Hµ Néi, cã nhan s¾c, th«ng minh, gia ®×nh gia gi¸o, cã nÒn nÕp, yªu v¨n ch­¬ng. - Trong kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p: vÉn sèng ë Hµ Néi. LÝ do ®¬n gi¶n v× kh«ng thÓ rêi xa Hµ Néi, kh«ng thÓ sinh c¬ lËp nghiÖp ë mét vïng ®Êt kh¸c  T×nh yªu Hµ Néi, sù g¾n bã víi Hµ Néi. Trong kh«ng khÝ cña cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p bµ vÉn ë l¹i HN. V× sao?Cho thÊy ®iÒu g× vÒ nh©n vËt bµ HiÒn? Nhận xét lai lịch của nhân vật cô Hiền?II. Phân tích2. Nhân vật cô Hiền.ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢITh¸i ®é tr­íc thêi cuéc:- Tr­íc c¸ch x­ng h« cña chång, con: g¾t, cau mÆt, thë dµi, quay ®iKh«ng b»ng lßng víi c¸ch b¾t ch­íc ng«n ng÷ c¸ch m¹ng kh«ng ph¶i lèi - NhËn xÐt:“vui h¬i nhiÒu vµ nãi còng h¬i nhiÒu, ph¶i nghÜ ®Õn lµm ¨n chø?”NhËn ra niÒm vui h¬i qu¸ møc vµ cã phÇn tho¶ m·n cña con ng­êi sau chiÕn th¾ng TrÇm tÜnh, tõng tr¶i vµ tØnh t¸o.Th¸i ®é cña bµ HiÒn tr­íc niÒm vui chiÕn th¾ng vµ c¸ch c­ xö cña mäi ng­êi xung quanh?ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢINÕp sèng:- N¬i ë, c¸i ¨n – mÆc vÉn sang träng, kh¸c víi mäi ng­êi- D¹y con: chó ý söa ch÷a c¸ch ngåi, c¸ch cÇm b¸t, cÇm ®òa, c¸ch móc canh vµ c¶ c¸ch nãi chuyÖn trong b÷a ¨n. “Chóng mµy lµ ng­êi Hµ Néi th× c¸ch ®i ®øng, nãi n¨ng ph¶i cã chuÈn, kh«ng ®­îc sèng tuú tiÖn, bu«ng tuång”Gi÷ ®­îc nÕp sinh ho¹t truyÒn thèng ®Ñp ®Ï cña mét gia ®×nh cã v¨n ho¸NÕp sèng, nÕp sinh ho¹t cña bµ vµ gia ®×nh cã ®æi thay?ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI- ChuyÖn h«n nh©n, sinh con, tÝnh to¸n cho t­¬ng lai cña con c¸i.- B¸n mét ng«i nhµ ë hµng Bón - Kh«ng ®ång ý cho chång mua m¸y in, thuª ng­êi lµm. - B¶n th©n më mét cöa hµng l­u niÖm, tù tay lµm ra s¶n phÈm “hoa lµm rÊt ®Ñp, b¸n rÊt ®¾t”.- Phª ph¸n thãi gia tr­ëng cña ng­êi ch¸u. B¶n lÜnh, thøc thêi, kh«n ngoan vµ s¾c s¶o.C¸ch qu¶n lÝ gia ®×nh, tÝnh to¸n lµm ¨n?ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢIC¸ch qu¶n lÝ gia ®×nh, tÝnh to¸n lµm ¨n: B»ng lßng cho hai ®øa con ®i chiÕn ®Êu. - V× kh«ng muèn con sèng b¸m vµo sù hy sinh cña b¹n bÌ.- B¶o nã t×m ®­êng sèng ®Ó c¸c b¹n nã ph¶i chÕt còng lµ mét c¸ch giÕt chÕt nã.- Muèn b×nh ®¼ng víi c¸c bµ mÑ kh¸c “hoÆc sèng c¶ hoÆc chÕt c¶, vui lÎ th× cã hay hím g×”  Mét con ng­êi giµu lßng tù träng, cã ý thøc tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång, gi¶i quyÕt viÖc nhµ viÖc n­íc rÊt hîp lÝ.  T×nh yªu n­íc biÓu lé ch©n thùc, tù nhiªn, kh«ng gi¶ t¹o. Trong hoµn c¶nh c¶ n­íc ra trËn, hai con lÇn l­ît ra chiÕn tr­êng, th¸i ®é cña bµ HiÒn nh­ thÕ nµo? Tõ ®ã hiÓu thªm g× vÒ tÝnh c¸ch nh©n vËt?ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢIĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI* Cô Hiền - “Một hạt bụi vàng của Hà Nội”Vì sao tác giả cho cô Hiền là “hạt bụi vàng” của Hà Nội?- Hình ảnh hạt bụi vàng thể hiện sự ngưỡng mộ của nhà văn dành cho cô Hiền- Hình ảnh đó thể hiện niềm tin, niềm lạc quan tự hào về Hà Nội trong tương lai.ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI3. Các nhân vật khác trong truyện.a. Nhân vật “Tôi”Nhân vật “Tôi” được tác giả giới thiệu như thế nào?- Là người chứng kiến và tham gia vào nhiều chặng đường lịch sử của dân tộc- Có những quan sát tinh tế, cảm nhận nhạy bén, sắc xảo về nhân vật cô Hiền, về Hà Nội và người Hà Nội.- Là người khôn ngoan trải đời luôn khôi hài và gắn bó thiết tha với đất nước, trân trọng giá trị văn hóa của dân tộc.ĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI3. Các nhân vật khác trong truyện.b. Nhân vật Dũng- con trai cô Hiền.Nhân vật Dũng được tác giả giới thiệu như thế nào?- Là thanh niên ưu tú của Hà Nội lên đường đi chiến đấu- Có cốt cách tinh thần của người Hà Nội, phẩm giá cao đẹp con người Việt NamĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI4. Đặc sắc nghệ thuật.a. Ý nghĩa hình ảnh “Cây si cổ thụ”Ý nghĩa hình ảnh “Cây si cổ thụ”- Hình ảnh nói lên qui luật bất diệt của sự sống.- Cây si là một biểu tượng nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ về vẻ đẹp của Hà Nộib. Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vậtNhận xét về giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật của tác giả?- Giọng điệu trần thuật: Tự nhiên dân dã, trịu nặng suy tư, giàu chất khái quát triết lý.- Cách xây dựng nhân vật: Khám phá phát hiện tính cách nhân vậtIII. Tæng kÕt:1. Néi dung- Trong “Một người Hà Nội” tác giả đã có những khám phá nhân vật Bà Hiền:+ Luôn giữ gìn phẩm giá+ Luôn chăm chỉ làm những việc có lợi cho đất nước+ Là một người Hà Nội bà đã góp phần làm rạng rỡ thêm cái cốt cách truyền thống của Thủ Đô, tôn thêm vẻ thanh lịch, quyến rũ của người Tràng An.2. Nghệ thuật+ Giọng điệu trần thuật vừa trải đời, vừa giản dị, vừa trĩu nặng suy tư + Nghệ thuật xây dựng nhân vật đặc sắc: tạo tình huống gặp gỡ thú vị; ngôn ngữ nhân vật góp phần khắc hoạ tính cáchĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢIHµ NéiX­aNayVµChî §ång Xu©nHµ NéiX­aNayVµv¨n miÕu - khuª v¨n c¸cX­a vµ Nay§Êt kinh k× - ChÊt kinh k×HoaĐỌC VĂN: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI - NGUYỄN KHẢI