Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 11 - Văn học thế giới: Thần thoại Hi Lạp - Nguyễn Thị Vân

VĂN HỌC THẾ GIỚI: THẦN THOẠI HI LẠP Nguyễn Thị VânI. Hi Lạp – cội nguồn của văn hóa Phương Tây hiện đại. Hi Lạp là dải đất hẹp nằm ở cực nam của bán đảo ban căng ,nhiều đồi núi ,có những dải đồng bằng nhỏ bé , đường bờ biển khúc khuỷu dài,nhiều đảo vây quanh. Người Hi lạp đã xây dựng được một nền văn minh thương nghiệp mang bản sắc riêng : nền văn minh này sẽ quy định sự phát triển của tư duy Hi Lạp , của đời sống tinh thần Hi Lạp.nền văn minh này sẽ tạo ra một sự vượt trội khiến Hi Lạp trở thành trở thành trung tâm văn minh của thế giới cổ đại và ảnh hưởng đến nhiều miền đất khác. Nền văn hóa , văn học cổ đại giữ vai trò số một trong lịch sử phát triển văn hóa, văn học Châu Âu. Cơ sở của văn hóa Hi Lạp bắt nguồn sâu xa từ lịch sử Hi Lạp và là sự kế thừa các disản văn hóa phong phú trên mảnh đất này. Ảnh hưởng của văn hóa , văn học Hi Lạpvô cùng lớn , vị trí của nó là vô song. Thể hiện qua những thành tựu văn học , toán học , y học , lịch sử , triết học , văn học nghệthuật . Tiêu biểu là quan điểm của Platongvề nghệ thuật . + Nghệ thuật theo Platong đó là mô phỏngsự mô phỏng , có nghĩa là các sự vật môphỏng các ý tưởng , ý niệm , con người môphỏng các sự vật để từ đó tạo ra các côngtrình nghệ thuật . + Arixtôt là học trò xuất sắc nhất của Platonglà bậc thầy của những người hiểu biết. Triết học có liên quan chặt chẽ với thần thoại Triết học Hi Lạp nảy sinh nhiều khuynh hướngkhác nhau. Triết học và các giá trị tinh thần khác của HiLạp mang giá trị nhân đạo cao cả . Con người trở thành kiểu mẫu và kích thước để đo lường vạn vật. - Hêdiôt được coi là người cha của bộ mônlịch sử . Nhờ ông mà thế giới cổ đại được hậu thế biết đến với một mức độ chính xáccao . Người Hi Lạp để lại kho tàng văn học nổi tiếng với nhiều thể loại , phong phú về chấtliệu , đậm đà giá trị nhân văn . Những người nô lệ cổ đại đã góp không ítcông sức , xương máu tạo ra sự hoa lệ củathế giới cổ đạiTrong đó có Êdốp.=>Thành tựu của văn hóa , văn minh Hi Lạpcổ đại là sản phẩm của chế độ xã hội gắn với một thời kì lịch sử nhất định . Nó mở đường ,mở đầu cho kỉ nguyên văn minh của nhân loại thần thoại , sử thi góp phần không nhỏ tạo ragiá trị và ảnh hưởng tới nhiều mặt của văn học nhân loại .II . Thần thoại Hi Lạp . 1. Khái niệm thần thoại. Thần thoại là sự đối thoại đầu tiên giữa conngười và thế giới tự nhiên huyền bí xung quanhsong đây là một sự đối thoại đầy tưởng tượngdo đó thần thoại là sản phẩm của trí tưởng tượng sáng tạo , nó tồn tại trong tưởng tượng.2. Thần thoại Hi Lạp. a. Thần thoại về các gia hệ thần. Gồm các truyện kể về quá trình ra đời và pháttriển qua bốn gia hệ thần . Đây là cách giải thích các hiện tượng tự nhiên , giải thích quátrình hình thành , vận động và phát triển của vũ trụ . Thần thoại về các gia hệ thần được chia thành 4 gia hệ : + Gia hệ thứ nhất được tạo ra từ sự kết hợp giữa Chaos và đát mẹ Gaia .Sự kết hợp nàytạo ra ban ngày và ban đêm. + Gia hệ thứ hai của các thần được tạo ra từ sự kết hợp giữa Gaia ,mẹ đất và bầu trời-uranosSự kết hợp này cho ra đời thế hệ các thần khổng lồ về hình thể ,về kích thước. + Gia hệ thứ ba được tạo ra từ sự kết hợp giữa Kronos và Reea .Đây là thời kì đánh dấu sự trưởng thành của cộng đồng nhân loại :chuyên từ hái lượm ->săn bắn ,thuần hóa vật nuôi + Gia hệ thứ tư được xác lập từ sự kết hợpGiữa Dơt và Hêra ->gia đình ra đờib. Thần thoại về các thành bang .- Thành bang là hình thức tổ chức xã hội quan trọng của người Hi Lạp. Loại thần thoại này là sự nhận thức của con người về vị trí của mình trong quan hệ với thế giới tự nhiên. Mỗi thành bang đều có vị thần bảo trợ .Thần bảo trợ càng có uy tín thì vị trí của thành bangđó càng được tôn vinh ->bộc lộ tình cảm với quê hương ,đất nước. Thần thoại về thành bang Aten là một ví dụ.c. Thần thoại về các anh hùng. Thần thoại này giúp con người nhận thức sâusắc hơn về bản thân họ . Các anh hùng xuất hiện trong cuộc chiến chống lại kẻ thù. Thần thoại về các anh hùng ghi nhận sự phânhóa trong xã hội . Đây cũng là sự phân rã của các bộ lạc để tạo ra một đơn vị tổ chức xã hội lớn hơn .3. Đặc điểm chung của thần thoại Hi Lạp. Sử dụng các yếu tố thần linh , sử dụng thếgiới quan thần linh để giải thích tự nhiên vàxã hội. Thần thoại Hi Lạp bao hàm các hạt nhân hiện thực mà nếu bóc cái vỏ thần thoại rata sẽ nhận thấy hiện thực xã hội thời tiền sử .Từ việc chế tạo ,sử dụng dụng cụ đến săn bắt hái lượm ,thuần dưỡng vật nuôitới xuất hiện sự phân công lao động xã hội. Ước mơ , khát vọng lãng mạn chắp cánh cho trí tưởng tượng bay bổng và trí tưởng tượng này làm cho cuộc sống đẹp hơn .Thần thoại Hi Lạp tạo ra cái đẹp ,dạy cho con người hướng về cái đẹp . Thần thoại Hi Lạp nghiêng về khía cạnh xâydựng các vấn đề mang tính triết học .Các kháiniệm như : bổn phận , trách nhiệm Trong thần thoại ,các anh hùng văn hóa thường là những nhân vật thần thoại đã lấy được haylần đàu tiên tạo ra cho con người những vật dụng văn hóa , thiết lập cho con người một cơcấu xã hội , quy định những nguyên tắc hôn nhân ,những lễ nghi xã hội hay hình thức ma thuật phù chú . Người anh hùng văn hóa còn có thể xuất hiệndưới hình thức những người sáng tạo trở thànhông tổ của các nghề như :gốm ,rèn Họ không bằng lòng với chính mình với chínhmình ,với những hiểu biết đã có .Do đó với mọi sự vật ,hiện tượng họ đặt vào đó dấu hỏi tại sao -> Tạo ra động lực thúc đẩy , mở rộng cáchiểu biết , đưa con người vươn cao. Thần thoại Hi Lạp là thành tưụ xuất sắc đầu tiên của trí tuệ Hi Lạp .Có ảnh hưởng rất lớn không chỉ ở Hi Lạp mà còn ở cả Châu Âu. Hết