Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 10 - Truyện cổ tích Tấm Cám (Tiết 3)

TRường thpt nho quan bGiáo viên thực hiện: Phan Thị Kim Dung Năm học 2007 - 2008 Truyện cổ tích Tấm Cám Tấm CámI.Tìm hiểu chung:1. Khái niệm. 2. Phân loại cổ tích và đặc điểm của cổ tích thần kì II. Đọc hiểu văn bản: 1. Diễn biến mâu thuẫn xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám. 2.Bản chất và ý nghĩa xã hội của mâu thuẫn. 3.Tổng kết Tấm CámII.Đọc hiểu văn bản:1. Diễn biến mâu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám: Có 2 chặng:Trong thời kì Tấm sống với mẹ con CámKhi Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành hạnh phúc trở về với cuộc sống Tiết 2Tấm Cám1.Mẫu thuẫn và xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám:a.Trong thời kỳ Tấm sống với mẹ con Cám:- "Mẹ Tấm đã chết từ hồi còn bé sau đó mấy năm cha cũng chết"- "Hàng ngày Tấm làm lụng vất vả hết chăn trâu, gánh nước, thái khoai, vớt bèo, xay lúa..."- "dì ghẻ là người cay nghiệt"-"Cám được mẹ nuông chiều ăn trắng mặc trơn, suốt ngày quanh quẩn trong nhà, không phải làm việc nặng"Tấm Cám1.Mẫu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám:a.Trong thời kỳ Tấm sống với mẹ con Cám: TấmMồ côiChăm chỉ, hiền lànhĐáng thươngMẹ con CámLười nhácCay nghiệtHiện thân của cái xấuThân phận cô Tấm tiêu biểu cho bao con người nhỏ nhoi hẩm hiu, yếu đuối trong xã hội lúc bấy giờ. Thường bị những thế lực như mẹ con Cám ức hiếp.Tấm Cám1.Mẫu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám:a.Trong thời kỳ Tấm sống với mẹ con Cám:Mẹ con Cám liên tiếp hãm hại TấmCướp mất giỏ tépLừa Tấm bắt cá Bống làm thịtNgăn cản không cho Tấm đi xem hộiMất yếm đào, mất hi vọng bé nhỏDập tắt niềm an ủiTước đi niềm vuiTấm CámTấm Cám Cướp giỏ tépKhoe với mẹ nhận thưởngTấm CámBống bống bang bang Lên ăn cơm vàng cơm bạc nhà taChớ ăn cơm hẩm cháo hoa nhà ngườiTấm Cám1.Mẫu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám:a.Trong thời kỳ Tấm sống với mẹ con Cám:Bụt với phép nhiệm màu đã giúp đỡ cô TấmCho cá bốngCho Gà tìm xương giúpCho chim Sẻ nhặt thóc gạoCho niềm an ủi Cho hi vọng Cho niềm vuiCho cơ hội đổi đời Cho quần áo đẹp Tấm trở thành hoàng hậu được hạnh phúc. Nhân vật ông Bụt thể hiện triết lý của nhân dân: "ở hiền gặp lành" ước mơ công bằng, hạnh phúc.Tấm CámTrộn đấu lúa với đấu gạoThan ôi ! bao giờ mới xong Ngày hội vua chọn vợ hiềnTấm Cám1.Mẫu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con Cám:a.Trong thời kỳ Tấm sống với mẹ con Cám:b. Khi Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành hạnh phúc:Mẹ con Cám giết Tấm tội ác càng tăng tiếnTấm Cámb. Khi Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành hạnh phúc:Tấm liên tiếp biến hoáHoá thành chim vàng anhHoá thành cây xoan đàoHiện thân qua tiếng kêu trên khung cửiẩn mình trong quả thịMột cô Tấm hiền lành, yếu đuối, thụ động, đã trở thành người có sức sống mãnh liệt, có sức trỗi dậy phi thường trước sự vùi dập của cái ác.Tấm CámVàng ảnh vàng anh, có phải vợ anh chui vào tay áo.Thị ơi thị, rụng vào bị bà, bà đem bà ngửi chứ bà không ăn!Tấm Cámb. Khi Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành hạnh phúc:Cô Tấm thảo hiềnTấm Cámb. Khi Tấm trở thành hoàng hậu và cuộc đấu tranh giành hạnh phúc:Hình ảnh cô Tấm từ quả thị bước ra là một hình ảnh đẹp có giá trị thẩm mỹ Vẻ đẹp bình dịVẻ đẹp tươi mới tràn trề nhựa sốngVẻ đẹp kì ảo, bay bổngVẻ đẹp nhân văn mang đậm bản sắc dân tộcTấm gặp vua và trở về làm hoàng hậu, trả thù mẹ con Cám.Tấm CámVề hành động trả thù của Tấm có ý kiến cho rằng: "Với hành động ấy Tấm không hiền như chúng ta nghĩ: Quả thị thơm cô Tấm hiền. Đó là hành động trả thù cũng độc ác không kém hành động giết hại Tấm của mẹ con Cám. Suy nghĩ của anh (chị) như thế nào? Quan niệm của nhân dân là "ác giả ác báo" cái ác được trừng trị thích đáng, quyết liệt. Hiền trong quan niệm của nhân dân là "Đi với bụt mặc áo cà sa, đi với ma mặc áo giấy" Tấm Cám 2. Bẩn chất và ý nghĩa xã hội của mâu thuẫn: Mâu thuẫn Trong gia đình phụ quyền thời cổTrong xã hội giữa cái thiện và cái ácCái thiện luôn luôn chiến thắng cái ác, cái thiện được tôn vinhNhân dân gửi gắm ước mơ về một xã hội công bằng.3. Tổng kết* Nội dung - Đồng cảm với số phận của những người lao động nghèo khổ, bất hạnh - Sức sống trỗi dậy mãnh liệt của những người nghèo khổ bị vùi dập trước cái ác - ước mơ công bằng, hạnh phúc, niềm lạc quan trước hoàn cảnh=> Tinh thần nhân đạoTấm Cám* Nghệ thuật:- Ly kì, hấp dẫn ở những tình huống mâu thuẫn, xung đột gay gắt- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: chuyển biến theo hành động, thái độ, cử chỉ- Yếu tố kì ảo: đặc trưng của truyện cổ tích- Có chi tiết mang đậm màu sắc dân tộc: Miếng trầuTấm CámTấm CámBài tập:Truyện cổ tích Tấm Cám phản ánh ước mơ chủ yếu nào của nhân dân ta ?a.Về cuộc sống ấm nob.Về sự hoá thân của con ngườic. Về sự giúp đỡ của Bụtd. Về ước mơ công bằng xã hộid. Về ước mơ công bằng xã hộiTấm CámBài tập:Hình tượng nhân vật Tấm thể hiện chủ đề gì?a. Số phận con người nhỏ bé, bất hạnhb. Người mồ côi không nơi nương tựac. Người bị áp bức, hà hiếpd. Số phận con người nhiều lận đậna. Số phận con người nhỏ bé, bất hạnhTấm CámBài tập:Xung đột trong truyện "Tấm Cám" được giải quyết theo quan niệm chủ yếu nào của nhân dân ta? a. Lá lành đùm lá ráchb. ở hiền gặp lànhc. ơn đền, oán trảd. ác giả, ác báob. ở hiền gặp lànhXin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong hội đồng sư phạm nhà trường đã về dự giờ ngày hôm nay.